ارتودنسی شاخه‌ای تخصصی از علم دندانپزشکی است، که هدف آن اصلاح موقعیت دندان‌ها یا موقعیت فک بالا و پایین روی هم می‌باشد بنابراین نه تنها با مرتب کردن دندان‌ها بلکه با رشد صورت و فک و اصلاح آن مرتبط می‌باشد.
متخصص ارتودنسی
متخصص ارتودنسی کسی است که علاوه بر تحصیل در رشته دندانپزشکی عمومی دوره 3 یا 4 ساله را در دانشگاه‌های معتبر گذرانده باشد و موفق به دریافت بورد تخصصی شده باشد.
سن شروع درمان ارتودنسی
ناهنجاری ها به دو دسته دندانی و فکی تقسیم‌بندی می‌شوند. ناهنجاری های فکی حتما باید در سن رشد درمان شوند و در بعضی موارد مانند جلو بودن فک پایین باید در سن 8 سالگی مورد درمان قرار گیرند.
ناهنجاری های مربوط به عقب بودن فک پایین باید در زمان اوج رشد بلوغ مورد درمان قرار گیرند. این زمان در مورد دختران بین 10 – 9 سالگی و در مورد پسران 11 – 10 سالگی می‌باشد.
البته این سن می‌تواند تا حدودی متغیر باشد و متخصص ارتودنسی توسط روش‌های تشخیص و رادیولوژی این سن را مشخص می‌کند.
اولین زمان مراجعه برای معاینه و درمان
طبق نظر انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا (AAO) اولین سن مراجعه جهت معاینه ارتودنسی 7 سالگی می‌باشد. در این سن می‌توان مشکلات فکی را در بیمار شناسایی کرد و زمان لازم برای مداخله را تعیین نمود.
ارتودنسی در بزرگسالان
برخلاف نظر عوام درمان جهت حرکت دندانی درتمام سنین مقدور می‌باشد و بخش اعظم بیماران را بزرگسالان تشکیل می‌دهند. حرکت دندانی در بزرگسالان کمی کندتر می‌باشد.
مشکلات فکی در بزرگسالان با درمان ارتودنسی قابل درمان نمی‌باشد و در موارد شدید نیاز به درمان‌های جراحی می‌باشد.
ارتودنسی ثابت با براکت‌های فلزی
ارتودنسی ثابت متداول‌ترین روش درمان جهت منظم کردن دندان‌ها می‌باشد.
در این روش براکت‌های فلزی روی سطح دندان‌ها چسبانده می‌شوند و سیم درون براکت‌ها قرار می‌گیرد و حرکت‌های دندانی توسط نیروی سیم به براکت‌ها اعمال می‌گردد ، کنترل دندان‌ها در هر سه بعد فضا توسط این روش امکان‌پذیر است.
براکت‌های شفاف (سرامیکی)
در این روش ، براکت‌های چسبانده شده روی سطح دندان‌ها از جنس سرامیک (هم‌رنگ دندان) هستند.
این روش در مورد بیمارانی که می‌خواهند براکت‌های روی دندان‌ها دیده نشود کاربرد دارد.
لازم به ذکر است نوع براکت مورد استفاده در این روش بسیار مهم بوده و عدم استفاده از براکت سرامیکی با کیفیت بالا باعث بروز مشکلاتی چون طولانی شدن درمان، شکسته شدن براکت‌ها و تغییر رنگ براکت‌ها می‌شود.
پلاک‌های شفاف (نامرئی) اینویزلاین Invisalign
ارتودنسی نامرئی در بیمارانی که مایل نیستند براکت‌ها دیده شوند کاربرد دارد. در این روش از پلاک‌های شفاف که با تکنولوژی کامپیوتری و چاپگرهای سه بعدی ساخته می‌شوند، استفاده می‌شود.
بسته به شدت مشکل بیمار تعدادی پلاک شفاف ساخته می‌شود که هر کدام دندان‌ها را مقدار کمی حرکت می‌دهند.
مزیت این روش در آن است که بیمار می‌تواند این پلاک‌ها را در موقع غذا خوردن، مسواک زدن و موقعیت‌های خاص اجتماعی از دهان خارج کند. با توجه به اینکه این درمان نیازمند استفاده از تکنولوژی بالایی می‌باشد هزینه این روش معمولا 5/2 تا 3 برابر روش معمولی می‌باشد.
براکت‌های دیمون (براکت‌های سلف‌لیگیت)
در این روش از براکت‌های خاصی استفاده می‌شود که خودشان سیم را درون براکت نگهداری می‌کنند، و از کش‌های دور براکتی (اصطلاحا اُرینگ) استفاده نمی‌شود.
مزیت روش دیمون در درمان بیمارانی است که تمایل بیشتری جهت نکشیدن دندان دارند، اگر چه استفاده از این براکت‌ها طرح درمان کلی را در بیمار عوض نمی‌کند ولی می‌تواند در مواردی که بین کشیدن یا نکشیدن دندان اختلاف است درمان را به سمت نکشیدن دندان سوق دهد.
مزیت دیگر این روش استفاده از سیم‌هایی با الاستیسه فوق‌العاده زیاد است که می‌تواند به مدت طولانی بدون نیاز به فعال کردن کار خود را انجام دهد.
این امر باعث می‌شود فاصله زمانی بین ویزیت‌ها به جای هر ماه یکبار هر 8 تا 10 هفته یکبار باشد.
روش دیمون هزینه بالاتری از روش معمولی دارد و این براکت‌ها به هر دو شکل فلزی و سرامیکی موجود هستند.
براکت‌های لینگوال (چسبیده به پشت دندان)
در این روش براکت‌ها از پشت روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و این امر باعث می‌شود در قسمت جلو براکت‌ها دیده نشوند.
چسباندن براکت‌ها از پشت دندان و کار کردن روی آن‌ها مشکل بوده و به دلیل اینکه برای کارایی بهتر در این روش از براکت‌های اختصاصی برای هر بیمار استفاده می‌شود، هزینه درمان این روش 3 برابر روش معمولی می‌باشد.
با توجه به مشکلات ذکر شده و همچنین اذیت شدن زبان بیمار، روش ارتودنسی نامرئی با پلاک‌های شفاف به جای این روش توصیه می‌شود.
ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک با پلاک‌های متحرک جهت انجام حرکات تک‌دندانی یا گسترش عرض فک بالا در سن پایین و همچنین هدایت رشد در بیماران (عقب بودن فک پایین و یا عقب بودن فک بالا) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراقبت از دستگاه‌ها
در زمانی که بیمار دستگاه‌های ارتودنسی دارد نباید از غذاهای سفت استفاده کند. در جلسه نصب دستگاه‌ها توصیه‌های لازم در خصوص نحوه تغذیه به طور کامل به بیمار داده خواهد شد.
بهداشت در زمان درمان
وجود براکت‌ها و سیم‌ها روی دندان‌ها باعث می‌شود دسترسی برای تمیز کردن دندان‌ها کمتر باشد، لذا مسواک زدن در طول درمان بسیار حائز اهمیت است.
مسواک‌های مخصوص ارتودنسی و بین دندانی و نخ‌های مخصوص برای انجام این کار به بیمار معرفی می‌شوند و آموزش کامل در خصوص مسواک زدن بر روی مدل‌های دندانی در جلسه نصب براکت‌ها به بیمار داده می‌شود. توصیه این است که بیماران بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنند.
مدت زمان درمان
مدت زمان درمان با توجه به شدت مشکل بیمار متغیر می‌باشد ولی در کل درمان ارتودنسی ظرف مدت 18 – 12 ماه در اکثر بیماران قابل انجام است. بیماران با مشکل شدیدتر نیاز به دوره طولانی‌تر درمان دارند ، از جمله درمان‌های طولانی به قوس آوردن دندان‌های نهفته می‌باشد.
هزینه درمان ارتودنسی
قیمت و هزینه ارتودنسی بسته به نوع درمان دارد. درمان‌های متحرک هزینه کمتری نسبت به درمان‌های ثابت دارند.
هزینه ارتودنسی معمولا به صورت اقساط از بیماران دریافت می‌گردد. ( 1/3 تا 1/4 در ابتدا و بقیه در اقساط 16 – 12 ماهه)
تجربه متخصص ارتودنسی در تعیین هزینه و قیمت ارتودنسی نقش زیادی دارد و متخصصین با تجربه بالاتر هزینه بیشتری را جهت درمان دارند.
درمان در مطب‌های خصوصی هزینه بیشتری نسبت به کلینیک‌ها دارد. درمان به روش دیمون، استفاده از براکت‌های سرامیکی و ارتودنسی با پلاک‌های شفاف (نامرئی) همگی هزینه بیشتری از درمان‌های ثابت با براکت‌های فلزی دارند.
تنگی فک بالا، نیاز به درمان‌های مشترک ارتودنسی و جراحی و دندان‌های نهفته باعث سختی کار شده و هزینه بیشتری خواهند داشت. مشاوره حضوری با متخصص ارتودنسی بهترین راه برای تعیین قیمت می‌باشد.
