به نامرتبی سطوح بایت دندان‌های بالا و پایین مال اکلوژن دندان‌ها و فک گفته می‌شود. این نامرتبی در اصل انحراف از شیوه عادی روی هم قرار گرفتن دندان‌های بالا و پایین است. افرادی که اکلوژن مناسب دارند، دندان‌هایشان به گونه‌ای روی هم قرار می‌گیرد که برآمدگی‌های دندان‌های آسیاب یک فک به خوبی در شیارهای دندان‌های آسیاب فک دیگر فرو می‌رود. به این ترتیب فک بالا و پایین با هم تماس پیدا می‌کند و ما می‌توانیم غذا را به خوبی بجویم. البته شدت نامرتبی دندان‌ها از خفیف تا شدید متغیر است.
هدف از درمان اختلال‌های اسکلتی بایت دستیابی به بهترین نتیجه درازمدت است. متخصصین ما در کلینیک تخصصی ارتودنسی دکتر قریشی پس از ارزیابی وضعیت و در نظر گرفتن شدت ناهماهنگی، سن بیمار و اهداف درمان تعیین می‌کنند که آیا مشکل را می‌توان فقط با سیم‌کشی دندان‌ها برطرف کرد یا خیر. اگر اختلاف دو فک جزیی باشد، معمولاً می‌توان انحراف را با استفاده از بریس پوشاند. البته ارتودنسی کاموفلاژ تاثیر چندانی بر زیبایی چهره ندارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۲۱۲۲۰۷۳۷۸۵ و ۰۲۱۲۲۰۶۸۶۴۶ تماس حاصل فرمایید.
فهرست عناوین
طبقه‌بندی مال اکلوژن
مال اکلوژن کلاس ۱ (نوترواکلوژن)
کلاس ۱ شایع‌ترین نوع اختلال بایت است که در آن دندان‌های بالا دندان‌های پایین را می‌پوشاند و بنابراین بایت طبیعی است. کاسپ اولین دندان آسیاب فک بالا در شیارهای اولین دندان آسیاب فک پایین قرار می‌گیرد. با این حال ممکن است مشکلاتی چون فاصله‌دار بودن دندان‌ها، شلوغی و به‌هم فشردگی دندان‌ها و کامل و به اندازه درنیامدن دندان‌ها وجود داشته باشد.
مال اکلوژن کلاس ۲ (دیستواکلوژن)
در این نوع اختلال که در اصطلاح رتروگناتیسم (عقب بودن فک پایین) یا اوربایت نیز نامیده می‌شود، دندان‌ها و فک بالا بیش از حد جلوتر از دندان‌ها و فک پایین قرار می‌گیرد و دندان‌های آسیاب فک بالا بسیار جلوتر از دندان‌های آسیاب فک پایین هستند. در این اختلال یا دندان‌های پیشین جلو هستند یا دندان‌های عقب روی دندان‌های میانی را می‌پوشاند.
مال اکلوژن کلاس ۳ (مزی اکلوژن)
این اختلال که پروگناتیسم نیز نامیده می‌شود به جلوتر بودن دندان‌های پیشین فک پایین از دندان‌های پیشین فک بالا اشاره دارد و فک پایین بیمار بزرگ یا کوتاه است. در نتیجه دندان‌ها نامرتب می‌شود و دندان‌های نیش فک پایین با بافت لثه دندان‌های فک بالا در تماس است.
گونه‌های دیگر مال اکلوژن
علاوه بر سه نوع اختلال توصیف شده، مشکلات دیگری نیز در ارتباط با نامرتبی و بی‌نظمی دندان‌ها وجود دارد. افراد دارای صورت بلند یا بیمارانی که عادت به مکیدن انگشت شست یا زبان زدن دارند، معمولاً با مشکل اپن بایت مواجه می‌شوند، بالعکس افرادی با صورت کوتاه یا بیمارانی که رشد دندان‌های آسیاب‌شان کامل نبوده است، با مشکل دیپ بایت روبرو می‌شوند.
اختلال‌های فک و دندان
در ادامه شایع‌ترین اختلال‌های مربوط به فک و دندان را توضیح می‌دهیم.
شلوغی دندان‌ها
اگر فک به اندازه کافی بزرگ نباشد تا تمام دندان‌ها را در خود جای دهد، مشکل شلوغی و به‌هم‌فشردگی دندان‌ها پیش می‌آید. در این حالت دندان‌ها در محل نامناسبی از لثه بیرون می‌زند و در نهایت دندان‌ها نامرتب و به‌هم‌ریخته می‌شود.
کراس بایت
کراس بایت حالتی است که هر دو اختلال آندربایت و اوربایت همزمان وجود دارد. شایع‌ترین نوع کراس بایت وضعیتی است که هنگام بستن دهان دندان‌های پیشین فک بالا جلوتر از دندان‌های پیشین فک پایین قرار می‌گیرد، اما در کنار یا عقب فک، دندان‌های فک بالا پشت دندان‌های فک پایین قرار دارد.
آندربایت
آندربایت یا در اصطلاح پزشکی پروگناتیسم حالتی است که هنگام بستن دهان دندان‌های فک پایین جلوی دندان‌های فک بالا قرار می‌گیرد. آندربایت معمولاً پی‌آمد نامرتبی فک پایین است که ممکن است عارضه‌ای مادرزادی باشد.
اوربایت
در اختلال اوربایت دندان‌های بالا جلوتر از دندان‌های پایین قرار می‌گیرد و فاصله قابل توجهی نیز بین دندان‌های پیشین بالا و پایین وجود دارد. فاصله بین دندان‌های بالا و پایین در یک بایت عادی یک تا دو میلی‌متر است، اما در اختلال اوربایت این فاصله عمقی به بزرگی ۱۰ میلی‌متر دارد.
اپن بایت
اپن بایت اختلالی است که عامل بروز آن معمولاً خود بیمار است. مشکل اصلی این است که دندان‌های پیشین هر دو فک تا حدی به جلو رانده شده است که دیگر دندان‌های بالا و پایین، حتی در صورت بستن دهان نیز تماسی با هم ندارند.
چرخش دندان‌ها
منظور از چرخش دندان‌ها این است که یک یا چند دندان نسبت به دندان‌های کناری و مقابل‌شان و استخوان آلوئول پایه نامرتب است. در این حالت دندان از محور طولی خود می‌چرخد و خارج از موقعیت عادی خود قرار می‌گیرد.
علل
از علل نامرتبی دندان‌ها و انحراف فک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوچک بودن دهان: کوچکی دهان باعث می‌شود که فضای کافی برای رشد دندان‌ها موجود نباشد و در نتیجه پس از درآمدن دندان‌های دائمی مشکل بی‌نظمی و شلوغی دندان‌ها پیش بیاید.
- زبان زدن: برخی کودکان عادت دارند زبان خود را به لب‌ها فشار دهند. این عادت باعث عوارض متعددی مانند جلو بودن فک و دندان‌ها و اختلال اپن بایت می‌شود.
- دندان اضافه یا غائب: گاهی بیمار دندان اضافه دارد یا بعضی دندان‌هایش اصلاً درنیامده است. داشتن دندان اضافه یا بالعکس کم بودن تعداد دندان‌ها بر بایت اثر می‌گذارد. به علاوه به موقع نیفتادن دندان شیری یا وارد شدن ضربه و آسیب به صورت، دهان یا فک نیز اختلال بایت را در پی دارد.
- نامرتبی فک و ساختار استخوانی: نامرتبی فک و ساختار استخوانی نگهدارنده منجر به اختلال بایت و بروز مال اکلوژن می‌شود. نامرتبی دندان‌ها و فک باعث می‌شود که جویدن و صحبت کردن برای بیمار دشوار شود و عملکرد دندان‌ها مختل شود. به علاوه این اختلال سلامت دهان و دندان را نیز به خطر می‌اندازد و عوارضی چون اختلال مفصل فکی ـ گیجگاهی (TMJ) و دندان قروچه را به دنبال دارد.
- عادت‌های عملکردی عضلانی نامناسب: اختلال فک و دندان‌ها گاهی پی‌آمد عادت‌های عملکردی عضلانی نامناسب مانند مکیدن انگشت شست در دوران نوزادی و پس از آن است. عادت مکیدن انگشت حتی در برخی بزرگسالان نیز وجود دارد و باعث بروز عادت‌هایی مانند زبان زدن می‌شود که برای رشد صورت و دندان‌ها مخرب است.
علائم
علائم اختلال برحسب طبقه‌بندی مال اکلوژن خفیف یا شدید است. علائم معمول مال اکلوژن عبارت است از:
- نامرتب بودن دندان‌ها
- تغییر کردن شکل صورت
- گاز گرفتن مداوم داخل گونه یا زبان
- ناراحتی هنگام جویدن یا گاز زدن به غذا
- مشکلات گفتاری مانند نوک زبانی حرف زدن
- نفس کشیدن از راه دهان و نه بینی
درمان
درمان ارتودنسی
به کمک درمان ارتودنسی می‌توان اختلال فک و دندان‌ها را اصلاح کرد. بنابراین چنانچه احساس می‌کنید دندان‌هایتان به خوبی روی هم قرار نمی‌گیرد یا به‌هم‌فشرده و شلوغ یا جلو آمده است، به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا طرح درمان عقب بودن فک و درمانی مناسب برای رفع مشکل تهیه شود و از داشتن لبخندی زیبا با دندان‌هایی ردیف و مرتب لذت ببرید.
جراحی فک
جراحی فک (ارتوگناتیک) به جراحی اصلاحی فک گفته می‌شود که در آن نواقص فک، دندان‌ها و صورت اصلاح و مشکلات عملکردی برطرف می‌شود. چنانچه نتوان وضعیت فک و صورت را با ارتودنسی بهبود بخشید، جراحی فک انجام می‌شود. جراح استخوان‌ها را می‌برد، موقعیت آنها را تغییر می‌دهد و با اسکرو (پیچ) یا صفحه ثابت می‌کند.
ارتودنسی کاموفلاژ (جبرانی)
ارتودنسی کاموفلاژ درمانی با تهاجم کمتر است که بدون جراحی بهترین نتیجه ممکن را برای بیمارانی با مشکلات شدید به دست می‌دهد، البته در این روش عملاً نقص موجود اصلاح نمی‌شود و همان‌طور که از نام این روش برمی‌آید، نقص پوشانده می‌شود تا ظاهر قابل قبولی به دست آید.
هزینه
هزینه ارتودنسی و درمان نامرتبی فک و دندان‌ها به عامل‌های متعددی چون نوع درمان، طول درمان، حق‌الزحمه متخصص ارتودنسی، موقعیت کلینیک، پوشش بیمه‌ای و دیگر درمان‌های ترمیمی لازم برای تکمیل یا پیشبرد درمان بستگی دارد.
