مرحله حفظ نتایج ارتودنسی (Retention ) به مرحله ای گفته می‌شود که دندانها صاف و همراستا شده‌اند اما باید در جای جدید خود تثبیت شوند تا دیگر حرکت نکنند. در این مرحله هدف این است که حرکات نامطلوب دندان به حداقل رسیده و اصلاحاتی که از طریق درمان ارتودنسی حاصل شده است، پس از درآوردن براکت یا وسیله ارتودنسی دیگری که برای این منظور استفاده شده پابرجا بماند.
بازگشت دندانها به موقعیت قبلی به معنی از دست رفتن نتایج ارتودنسی و اصلاحات صورت گرفته در طی درمان ارتودنسی، است.
با استفاده از نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر که معمولاً از بدنه پلاستیکی و بخش‌های سیمی یا فلزی تشکیل شده است، می‌توان دندانها را در موقعیت جدید نگه داشت.
فهرست عناوین
نیاز به وسیله ای برای حفظ موقعیت دندانها پس از درآوردن براکت
در طول درمان ارتودنسی، دندانها با کمک براکت به سمت جایگاه اصلی و درست خود کشانده می‌شود اما پس از آن که براکت از دهان خارج می‌شود بافت‌های رشته ای کشسان نگهدارنده دندان (رباط پریودنتال) که در حالت کشیده قرار دارند، مایلند دوباره جمع شده و به جای خود برگردند و دندانها را نیز با خود به جای قبلی بکشانند. علت این است که سال‌های سال طول کشیده که دندانها در وضعیت کنونی (پیش از درمان ارتودنسی) قرار بگیرند و در همان وضعیت در حال تعادل قرار داشته اند و در طی این سال‌ها بافت‌های رشته ای نگهدارنده دندان یا همان رباط‌های پریودنتال، بازسازی و تغییر شکل پیدا کرده و با شرایط کانونی خود را وفق داده اند اما هنگامی که آنها را طی یکی دو سال درمان ارتودنسی به جای درست و مطلوب هدایت می‌کنید، هنوز بافت‌های پیرامون دندان فرصت کافی برای انطباق با شرایط جدید نداشته اند.
بلافاصله پس از درآوردن براکت بیشترین احتمال بازگشت دندانها به موقعیت قبلی وجود دارد و بیشترین نیاز به ریتینر در همین زمان است. برای این که مطمئن شوید دندانها در جای خود می‌مانند باید نگهدارنده ارتودنسی را به مدت طولانی استفاده کنید .
خوشبختانه با طراحی‌های جدید نگهدارنده ارتودنسی، خیلی راحت می‌توانید بدون این که اذیت شوید آن را استفاده کنید.
هدف از درمان ارتودنسی حرکت دادن دندانها و صاف و همراستا کردن آنها و هدف از نگهدارنده حفظ آنها در موقعیت جدید است. در این درمان نیز همانند هر درمان دیگری، مراقبت از نتایج درمان کلید مادام‌العمر بودن نتایج است. باید استفاده از نگهدارنده ارتودنسی را تبدیل به یک عادت روزمره کنید و سعی کنید با آن کاملاً راحت باشید.
استخوان‌های بدن در تمام طول زندگی ظرفیت تغییر و بازسازی دارند. به همین علت هنگامی که دچار شکستگی می‌شوید استخوان‌ها التیام یافته و جوش می‌خورند. بین ۲۰ تا ۵۰ سالگی ساختار صورت بالغ شده و دندانها به سمت جلوی دهان حرکت می‌کنند و همین موضوع باعث کمبود فضا در جلوی دهان و به هم فشردگی دندانهای جلویی پایینی می‌شود، حتی اگر دندانهای عقل خود را قبلاً کشیده باشید در بروز این اتفاق تأثیری ندارد. کشیدن دندانها باعث افزایش فضای قوس دندانی می‌شود اما تغییر وضعیت دندانها و حرکت آنها به جلوی دهان با افزایش سن اتفاقی اجتناب ناپذیر است مگر با استفاده از نگهدارنده ارتودنسی.
دلایل بازگشت دندانها به موقعیت قبلی پس از درمان ارتودنسی
برای انجام درمان ارتودنسی هزینه و وقت زیادی صرف می‌کنید بنابراین برایتان مهم است که تا آخر عمر دندان‌هایتان صاف و مرتب باشند. اما دلایل زیر باعث می‌شود نتایج درمان ارتودنسی به مخاطره بیفتد:
۱- ناقص ماندن درمان ارتودنسی
اولین و شایع‌ترین علت بازگشت دندانها در درمان ارتودنسی، این است که درمان کامل نشده است. علت این پدیده شایع این است که بیماران در ابتدای شروع درمان انگیزه و اشتیاق زیادی برای دستیابی به نتایج و طی کردن مسیر ارتودنسی دارند اما با گذر زمان اشتیاق آنها فروکش می‌کند و می‌خواهند هر چه سریع تر براکت را از دهان دربیاورند. دلایلی مانند عروسی اعضای خانواده، نقل مکان به محلی جدید و تغییر شغل از جمله عواملی هستند که ممکن است باعث شود افراد درمان ارتودنسی خود را تعطیل کنند. اگر فرآیند درمان ارتودنسی کامل نشده باشد بدیهی است که احتمال بازگشت دندانها بسیار زیاد خواهد بود.
۲- عدم اصلاح مسبب ناهمراستایی دندانها و مال اکلوژن
اگر عاملی که از ابتدا باعث شده است دندان‌هایتان کج و به هم ریخته شوند و نیاز به درمان ارتودنسی پیدا کنند، برطرف نشود احتمال زیادی دارد که دوباره همان عامل باعث کجی و ناهمراستایی مجدد دندانها شود. بنابراین پیش از شروع درمان باید دندانپزشک عواملی را که باعث بروز مشکل ارتودنسی در بیمار شده اند شناسایی و برطرف کند. مثلا در مواردی مانند دیپ بایت ( وضعیتی که در آن در هنگام بسته بودن فکها دندانهای جلویی بالایی بیش از اندازه پایین آمده و بیشتر یا تمام سطح دندانهای جلویی پایین را می‌پوشانند) باید ابتدا مشخص شود آیا بیمار عاداتی مانند فشار زبان یا مکیدن انگشت دارد یا نه. چرا که این عادات می‌توانند باعث بروز مجدد دیپ بایت شوند و حل کردن آنها برای ثبات نتایج مهم است.
۳- عدم نظارت و مراجعات بعدی بیمار
به ویژه برای بیماران کودک اهمیت زیادی دارد که بر وضعیت آنها نظارت شود. برای مثال در کودکانی که در حال رشد هستند ، رشد زیاد و بیرون زدن پیوسته دندانهای عقبی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کرده و نتایج درمان را خراب کند.
۴- تنظیم نهایی اکلوزال انجام نشده است
گاهی اوقات تنظیم اکلوژن برای برطرف کردن فاصله کوچک بین دندانهای بالایی و پایینی و دستیابی به حداکثر هماهنگی و انطباق بین دندانهای دو فک لازم است. این کار با استفاده از حلقه کشی الاستیک بین دندانهای بالایی و پایینی انجام می‌شود تا فاصله بسته شود. سیم بسیار قابل انعطاف مانند ۰۱۴ NITI را می‌توان در این موارد استفاده کرد.
الاستیک یک حلقه کشی است که خود بیمار می‌تواند آن را به براکتهای مورد نظر وصل کرده و یا در بیاورد. از آنجایی که جنس آن از پلاستیک است باید مرتباً تعویض شود. معمولاً پنج تا شش هفته زمان لازم است تا فاصله بسته شود. عاداتی مانند دندان قروچه و به هم فشردگی دندانها، جویدن ناخن، گزیدن لب و از این قبیل موارد از جمله دلایل مهم بازگشت دندانها به موقعیت پیش از درمان ارتودنسی هستند. بنابراین دندانپزشک باید وضعیت دندانهای دو فک در هنگام بسته بودن فکها را کاملاً پایدار و متعادل سازد تا تماس دندانها در هنگام حرکت دندانها و فکها تأثیر مخرب نداشته باشد.
۵- عدم همکاری کامل بیمار
در صورتی که بیمار طبق فواصل مشخص شده به ارتودنتیست مراجعه نکند و درمان خود را جدی نگیرد، به نتایج مطلوبی نمی‌رسد. علاوه بر این، حرکات ناخواسته زیادی در دندانها وجود دارد که باعث تغییر برنامه درمانی اولیه می‌شوند بنابراین حتماً باید در فواصل مشخص ارتودنتیست پیشرفت حرکت دندانها را نظارت کند. این وضعیت به خصوص در کودکان در حال رشد اهمیت بیشتری دارد چرا که باید بیرون زدن دندانهای آسیاب بزرگ دوم و سوم نیز تحت نظر قرار داشته باشد و تأثیر آنها بر دندانهای دیگر و برنامه درمانی در نظر گرفته شود. اگر بیمار به موقع ارتودنتیست مراجعه نکند ممکن است مسیر درمانی اشتباهی را طی کند.
۶- عدم وجود دوره های استراحت
در بسیاری از مواقع بیمار در دستیابی به نتایج درمان و تمام کردن درمان ارتودنسی عجله می‌کند و می‌خواهد هر چه سریع تر کار تمام شود. اما دوره های استراحت باید در طول دوره درمان در نظر گرفته شود تا رباط پریودنتال پیرامون دندان بتواند با شرایط جدید سازگار شود و استخوان آلوئولار که دندان در آن قرار دارد خود را بازسازی نماید. بنابراین اگر این فرصت‌ها را به بافت‌های پیرامون دندان نداده باشید، هنگامی که براکت را در می‌آورید احتمال بازگشت دندانها به موقعیت قبلی زیاد است.