همان‌طور که می‌دانید رعایت بهداشت دهان و دندان برای کودکان بسیار مهم است، اما در طی درمان ارتودنسی، رعایت بهداشت دهان و دندان حیاتی است. اگرچه استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی (مانند بریس و یا ارتودنسی نامرئی) در طول درمان در اصلاح کجی و انحراف دندانها بسیار مؤثر است، اما این ابزارها می‌توانند ذرات مواد غذایی را به راحتی به دام انداخته و موجب تجمع آنها شوند. اگر درمان ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی و به طور صحیح انجام شود عوارض آن بسیار محدود می شود اما آنچه که به عنوان عوارض جانبی ارتودنسی دندان در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده از جمله عوارض مهم درمان ارتودنسی برگشت ارتودنسی می باشد که در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه جایی دندان ها تقسیم می شود.
مراقبت کافی از دندانها و بریس‌های اورتودنسی می‌تواند برای کودکان دشوار باشد، بنابراین آگاهی داشتن از مشکلات احتمالی دهان و دندان که در اثر مراقبت نامناسب از دهان و دندان در طول دوره درمان ارتودنسی کودکان بوجود می‌آید، بسیار مهم است.
فهرست عناوین
چرا بهداشت دهان و دندان کودکان در طی درمان ارتودنسی بسیار مهم است؟
مراقبت صحیح از دهان و دندان، همیشه نقش کلیدی در پیشگیری از مشکلات رایج دندان مانند التهاب لثه، دمیلینه شدن و تجمع پلاک دارد، اما در طول دوره‌ای که کودکان تحت درمان ارتودنسی (مانند بریس و پلاک ارتودنسی کودکان) قرار می‌گیرند، این مراقبت های بعد از ارتودنسی دندان فوق‌العاده اهمیت دارد. رعایت بهداشت دهان و دندان با بریس سخت‌تر است و کودکان در هنگام استفاده از بریس، در معرض این مشکلات دندانی قرار می‌گیرند.
این مشکلات تحریک کننده هستند و مقابله با آنها به خودی خود می‌تواند دشوار باشد. اما اگر بدون درمان رها شوند، قابلیت آن را دارند که موجب مشکلات ثانویه و جدی دهان و دندان شده و نهایتاً زمان درمان با بریس را برای کودک طولانی‌تر کنند. در موارد حاد مشکلات دهان و دندان، متخصص ارتودنسی ممکن است مجبور به برداشتن بریس شود و برای گذاشتن مجدد آن تا برطرف شدن مشکلات دهان و لثه صبر کند.
مسواک زدن دندان با بریس
کودکانی که از بریس استفاده می‌کنند باید دقت و مراقبت بیشتری برای تمیز کردن دندان‌های خود به خرج دهند و ممکن است نیاز به تغییراتی در نحوه‌ی مسواک زدن و تعداد دفعات آن داشته باشند. بسیار مهم است که این کودکان دندان‌های خود را پس از هر وعده غذا مسواک کنند. حتی ۴ بار در روز مسواک زدن راهی برای جلوگیری از تجمع ذرات غذا و پلاک در ساختار بریس و دندان است. همچنین توصیه می‌شود که کودکان دندان‌های خود را در هر بار به مدت چند دقیقه مسواک ارتودنسی بزنند. برای کودکان دارای بریس، تعویض مسواک باید زودتر انجام شود، به ویژه زمانی که موهای مسواک شروع به سابیدگی و یا فرسودگی کرده است.
نحوه‌ی مسواک زدن صحیح دندانها با بریس
- مسواک باید موازی کف دهان باشد و بر پهلوی دندانها عمودی قرار گیرد.
- سر مسواک را با حرکات مدور و کوچک، از دندانی به دندان دیگر حرکت دهید و مسیر قوس لثه و دندانها را دنبال کنید.
- هر دندان را برای چند ثانیه با دقت و به آرامی مسواک بزنید و مطمئن شوید که تمام ذرات مواد غذایی در امتداد خط لثه، بین بریس و در سطح هر دندان، زدوده می‌شود.
- به یاد داشته باشید که بالای دندانها، داخل دندانها، پشت دهان و پشت دندان‌های آسیاب را هم مسواک بزنید. بر روی دندان‌های پایین‌تر به سمت بالا و بر روی دندانها بالا رو به پایین مسواک کنید. همچنین سقف دهان و زبان را قبل از شستشو مسواک بزنید.
- به منظور تمیز کردن صحیح بریس، سر مسواک را با زاویه نسبت به بریس قرار دهید و فراموش نکنید که زیر سیم‌ها را نیز به طور کامل مسواک بزنید.
استفاده از نخ دندان با بریس
اگر چه استفاده از نخ دندان ممکن است دردسر باشد، اما انجام این کار هر شب پس از مسواک زدن دندانها به ویژه در طی استفاده از بریس برای جلوگیری از مضرات ارتودنسی دندانها مهم است. حتی اگر به نظر می‌رسد همه ذرات مواد غذایی با مسواک زدوده شده است، اما بریس موجب گیر کردن مواد غذایی در مکان‌هایی می‌شود که از مشاهده و دسترسی مسواک خارج است. افرادی که از بریس استفاده می‌کند، به ویژه نیاز به استفاده از “سوزن نخ دندان” دارند تا بتوانند اطراف سیم‌ها را به درستی نخ دندان بکشند. این نوع از نخ دندان دارای یک انتهای سفت است که استفاده از نخ دندان را بین بریس ممکن می‌سازد. همچنین می‌توان نخ‌های پلاستیکی چندبار مصرف را همراه با نخ دندان معمولی برای مراقبت کامل از دهان و دندانها استفاده کرد. اگر درمان ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی و به طور صحیح انجام شود عوارض آن بسیار محدود می شود اما آنچه که به عنوان عوارض ارتودنسی دندان در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده از جمله عوارض مهم درمان ارتودنسی برگشت ارتودنسی می باشد که در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه جایی دندان ها تقسیم می شود.
نحوه‌ی استفاده صحیح از نخ دندان با بریس
- یک قطعه از نخ (حدود ۴۰ سانتی‌متر) را در زیر سیم‌ها و بالای فضای بین دو دندان حرکت دهید. نیمی از نخ دندان را وارد آن قسمت کرده، سپس هر دو انتهای نخ را نگه دارید.
- با دقت نخ را چند بار بین دندانها به سمت بالا و پایین حرکت دهید. اگر دندان تمیز شده باشد، باید صدای جیرجیر را بشنوید.
- هنگامی که خط لثه را نخ دندان می‌کشید، نخ را به شکل حرف “C” درآورده و نخ را زیر خط لثه با یک حرکت نرم به سمت بالا و پایین حرکت دهید.
- در هنگام کشیدن نخ دندان در اطراف قوس بریس مراقب باشید و فشار بیش از حد به آن وارد نکنید.
- به آرامی نخ را بیرون بکشید، آن را در زیر سیم بعدی قرار داده و مراحل بالا را تکرار کنید.
چه مواد غذایی را نباید با وجود بریس مصرف کرد؟
از مصرف مواد غذایی چسبناک و سخت در هنگام استفاده از بریس اجتناب کنید، زیرا آنها می‌توانند موجب شکستن و یا خراب شدن بریس و سیم‌های ارتودنسی شوند. همچنین خوردن غذاهای بسیار شیرین احتمال سوراخ شدن و پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. کودکان باید هرگونه عادات مضر مانند جویدن اجسام خارجی، خودکار یا مداد جویدن و جویدن ناخن را متوقف کنند، زیرا این کار می‌تواند به بریس و سیم‌های اوتودنسی آسیب برساند.
- اجتناب از غذاهای چسبنده
- اجتناب از مواد غذایی سخت
- کاهش مصرف مواد غذایی شیرین
استفاده از کش‌های لاستیکی با بریس
در بیشتر کودکان به منظور حرکت صحیح و هماهنگ دندان‌های بالا و پایین، استفاده از کش‌های لاستیکی تا پایان دوره‌ی درمان با بریس لازم است. استفاده از کش‌های لاستیکی با بریس معمولاً مدت زمان استفاده از بریس را کاهش می‌دهد. هنگامی که دندانها صاف و راست شده‌اند (با استفاده از بریس و سیم) و به‌طور صحیح در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند (با استفاده از کش‌های لاستیکی)، می‌توان بریس را به‌طور کامل از دهان خارج کرد. کش‌های لاستیکی باید در ۲۴ ساعت شبانه روز استفاده شود. هر زمانی که کودک غذا می‌خورد، باید آنها را از دهان کودک خارج و تعویض کرد. این کش‌ها را تنها در زمان مسواک زدن خارج کنید و سپس بلافاصله آنها را جایگزین کنید.
استفاده از مسواک، خمیر دندان و دهان‌شویه
برای مسواک زدن دندان با وجود بریس، استفاده از یک مسواک با موی نرم بهتر است. مسواک زدن با مسواک دستی، احتمال باقی ماندن ذرات غذا و تجمع پلاک در پشت دندانها را افزایش می‌دهد. بنابراین توصیه می‌کنیم از یک مسواک برقی استفاده کنید.
استفاده از نوع خاصی از خمیر دندان برای مسواک زدن با بریس لازم نیست، اما بهتر است از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. انتخاب یک خمیر دندان با حفاظت همه جانبه، به حفظ بهداشت دهان و دندان در حد مطلوب کمک می‌کند.
همچنین توصیه می‌شود کودکان دو بار در روز و هر بار به مدت حدود یک دقیقه، از دهان‌شویه برای شستشوی اطراف بریس استفاده کنند. استفاده از دهان‌شویه به تمیز شدن فضاهای کوچک بین دندانها که در آن ذرات غذا هنوز هم ممکن است پس از مسواک زدن و نخ دندان باقی مانده باشد، کمک می‌کند.
شرایط اضطراری ارتودنسی
در برخی موارد ارتودنسی دندان کودک دچار مشکل می‌شود یا بریس به دهان و یا دندان کودک آسیب وارد می‌کند، این موارد در زیر لیست شده‌اند. در چنین شرایطی، جهت رفع مشکل، سریعاً به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.
موارد اضطراری معدودی برای ارتودنسی (یا دندان) وجود دارد. این موارد عبارتند از:
- وارد شدن ضربه شدید (تروما) به دندان، صورت و یا دهان
- عفونت یا تورم لثه، دهان و یا صورت
- ناراحتی یا درد شدید و غیر قابل کنترل در این مناطق
برخی مشکلات جزئی
شایع‌ترین مشکلات ارتودنسی عبارتند از:
- شل شدن یا شکستن بریس، کش‌ها و یا سیم‌ها
- قرارگیری نامناسب یا حرکت کردن قوس سیمی، بریس یا کش‌ها
- درد کلی دندان یا شل شدن آن