اکثر والدین به خوبی می‌دانند که باید بر خوراکی‌های فرزند دلبند خود نظارت داشته باشند و او را به مسواک زدن منظم ترغیب کنند؛ اما متاسفانه بسیاری نمی‌دانند که وقتی به فرزند خود اجازه می‌دهند یک جرعه از نوشیدنی قندی بنوشد یا می‌گذارند با شیشه شیر به خواب بروند، زمینه بروز چه آسیبی را فراهم می‌کنند. این عادت‌های مضر باعث می‌شود دندان مدت طولانی با مواد قندی در تماس باشد و خطر پوسیدگی آن افزایش یابد. در ادامه چگونگی شروع شدن پوسیدگی دندان کودکان و نحوه متوقف ساختن آن یا حتی معکوس کردن آن را شرح می‌دهیم.
اگر می‌خواهید فرزندتان لبخندی زیبا داشته باشد، جرم‌گیری حرفه‌ای و ویزیت مرتب را از یاد نبرید. حتماً کودک را سالی دو بار، هر شش ماه یک بار به دندانپزشکی ببرید. دندانپزشک کودک در مرکز تخصصی اطفال و ارتودنسی کودکان دکتر قریشی، دندان‌های کودکان را معاینه می‌کند و درمان مناسب را برای رفع مشکلات دندانی موجود انجام می‌دهد.
فهرست عناوین
چه چیزهایی در داخل دهان وجود دارد؟
دهان پر از باکتری است؛ صدها نوع باکتری مختلف روی دندان، لثه، زبان و دیگر نقاط دهان زندگی می‌کند. البته بعضی باکتری‌ها مفید هستند، اما عده‌ای نیز مانند آنهایی که علت پوسیدگی دندان می‌شوند، مضر هستند.
پوسیدگی دندان نتیجه عفونی شدن با باکتری‌های خاصی است که با قند موجود در مواد غذایی اسید تولید می‌کنند. این اسیدها به مرور زمان دندان را خراب می‌کنند.
اتفاقات روزمره داخل دهان
جرم یا پلاک دندان، پوسته بدون رنگ و چسبنده باکتری، و خوراکی‌های حاوی قند یا نشاسته، مانند شیر، نان، شیرینی، آب نبات، نوشابه، آب میوه و …، در یک گروه هستند. هر زمان که مواد غذایی حاوی قند یا نشاسته مصرف می‌کنیم، باکتری‌ها از آنها برای تولید اسید استفاده می‌کنند. این اسیدها سطح خارجی سخت دندان یا مینای دندان را می‌خورند.
مواد معدنی موجود در آب دهان، مانند کلسیم و فسفات، به علاوه فلوراید خمیر دندان، آب شرب و منابع دیگر در گروه رقیب هستند که به مینای دندان کمک می‌کند تا خود را با جایگزینی مواد از دست رفته در طول “حمله اسیدی” ترمیم کند.
فرایند طبیعی از دست دادن مواد معدنی و بازیابی آنها تمام روز در حال انجام است.
چگونگی ایجاد شدن پوسیدگی
هنگامی که دندان بارها در معرض اسید قرار بگیرد، برای مثال در مصرف نوشیدنی‌ها و مواد غذایی حاوی قند و نشاسته زیاده‌روی شود، مینای دندان دائماً مواد معدنی را در چرخه‌های مکرر حملات اسیدی از دست می‌دهد. لکه سفیدی در محل از بین رفتن مواد معدنی ایجاد می‌شود که نشانه اولیه پوسیدگی است.
پوسیدگی دندان را می‌توان در این مرحله متوقف یا معکوس کرد. مینای دندان می‌تواند خود را با استفاده از مواد معدنی موجود در بزاق دهان و فلوراید گرفته شده از خمیر دندان یا منابع دیگر ترمیم کند.
اما اگر پوسیدگی ادامه یابد، مواد معدنی بیشتری از بین می‌رود و مینا به مرور زمان ضعیف و تخریب می‌شود. در این حالت آسیبی دائمی ایجاد می‌شود که دندانپزشک باید دندان سیاه شده را با پر کردن دندان ترمیم کند.
درمان پوسیدگی دندان
پر کردن دندان
برای پر کردن یا ترمیم دندان موادی در دندان گذاشته می‌شود تا آسیب ناشی از پوسیدگی یا کرم‌خوردگی جبران شود. با پر کردن دندان عملکرد طبیعی آن حفظ می‌شود و از بیشتر شدن پوسیدگی جلوگیری می‌شود. دندانپزشک عامل‌های متعددی را هنگام انتخاب ماده پر کننده مناسب در نظر می‌گیرد که از جمله آنها می‌توان به گستردگی ترمیم، محل قرارگیری پر کردگی در دهان و هزینه آن اشاره کرد.
انواع پر کردگی دندان
پر کردن دندان گونه‌های مختلفی دارد که در زیر به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
- پر کردن مستقیم: این عمل فقط در یک جلسه انجام می‌شود و مواد در حفره ایجاد شده قرار داده می‌شود. مواد مورد استفاده برای این نوع پر کردن دندان عبارت است از:
- آمالگام (پر کردن دندان با مواد نقره‌ای رنگ)
- گلاس آینومر
- رزین آینومر
- کامپوزیت (رزین)
- پر کردگی غیرمستقیم: این نوع پر کردگی در دو جلسه یا بیشتر انجام می‌شود و شامل اینلی، آنلی، ونیر، روکش و پل یا بریج دندان است. این ترمیم‌ها از طلا، آلیاژ فلزی، سرامیک یا کامپوزیت ساخته می‌شود.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
سیلانت
تمیز کردن شیارهای سطوح جویدن دندان‌های عقبی (آسیا) و زدودن باکتری‌ها و ذرات غذایی از آنها بسیار دشوار است. سیلانت یا شیارپوش این درزها را می‌بندد و از انباشته شدن باکتری و ذرات غذا در آنجا جلوگیری می‌کند. سیلانت از ماده رزینی تهیه شده است که روی دندانها عقبی، آسیاها و آسیاهای کوچک مستعد پوسیدگی زده می‌شود. فیشور سیلانت سال‌ها روی دندان باقی می‌ماند، اما باید به طور مرتب توسط دندانپزشک در مرکز دندانپزشکی معاینه شود.
فلوراید تراپی
فلوراید ماده‌ای است که دندان را محکم‌تر می‌کند و مقاومت آن در برابر پوسیدگی را افزایش می‌دهد. مرتب نوشیدن آب دارای فلوراید، مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان احتمال پوسیدگی را کاهش می‌دهد. خمیر دندانها، دهان شویه‌ها و حتی نخ دندان‌های گوناگون حاوی فلوراید نیز در دسترس است.
مسواک زدن پس از صرف غذا
فرزند خود را به رعایت بهداشت دهان و دندان تشویق کنید و از او بخواهید پس از هر وعده غذایی و مصرف تنقلات مسواک بزند و روزانه یک بار نخ دندان بکشد تا احتمال پوسیدگی و ایجاد شدن لکه‌های سیاه روی دندان کاهش یابد. چهار بار مسواک زدن در روز از جمع شدن ذرات غذا و پلاک جلوگیری می‌کند، زمان‌های مناسب مسواک زدن به شرح زیر است:
- صبح پس از صبحانه
- پس از صرف نهار یا بلافاصله پس از مدرسه
- پس از شام
- هنگام خوابیدن
اجازه ندهید کودک خمیر دندان را ببلعد و حتماً از او بخواهید تا دهان را پس از اتمام مسواک زدن کاملاً با آب بشوید. به محض ساییده شدن پرزهای مسواک آن را عوض کنید.
نخ دندان
با مسواک نمی‌توان ناحیه‌های بین دندانها را تمیز کرد، به همین دلیل باید از نخ دندان برای تمیز کردن دندانها
و خارج کردن پلاک و ذرات غذا استفاده کرد. نخ دندان، نخ باریکی از جنس نایلون مومی است که برای دسترسی به زیر خط لثه و تمیز کردن بین دندانها به کار برده می‌شود. نخ دندان کشیدن هر روزه بین دندانها بسیار مهم است.
کنترل رژیم غذایی
داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم برای حفظ سلامت دندان، استخوان‌ها و بافت‌های نرم دهان ضروری است. گنجاندن هر پنج گروه غذایی در برنامه غذایی روزانه در به حداقل رساندن یا پیشگیری از پوسیدگی و دیگر ناراحتی‌های دندان مفید است. مصرف خوراکی‌های قندی و نشاسته‌ای، مانند آب نبات، شیرینی، چیپس و بیسکویت باید محدود شود. والدین باید کودک را به خوردن غذاهای سالم‌تر از قبیل سبزیجات، ماست کم چرب و پنیر ترغیب کنند تا دندانها قوی‌تر شود.
لیوان دم دست کودک را فقط با آب پر کنید
کودکان نباید مدت طولانی نوشیدنی‌های قندی بنوشند یا مواد قندی بجوند. اگر به جز آب نوشیدنی دیگری به کودک می‌دهید، آن را در بطری یا شیشه بریزید تا کمتر مصرف شود.
نگذارید کودکان با شیشه شیر به تختخواب بروند
حتی شیر نیز باعث پوسیدگی دندان می‌شود. اگر اجازه می‌دهید فرزندتان شیشه با خود به رختخواب ببرد، به جز آب چیز دیگری در آن نریزید.
محدود کردن خوردن آب نبات و شیرینی
مکیدن آب نبات دندان را مدتی طولانی در معرض مواد قندی قرار می‌دهد. مصرف شیرینی‌جات را محدود کنید و از کودک بخواهید پس از هر بار خوردن آن مسواک بزند.
