آمادهسازی لثه قبل از ارتودنسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. شروع درمان ارتودنسی روی لثهها و استخوانهای ملتهب مثل ساختن یک ساختمان زیبا روی فونداسیونی سست است. اگر دندانها در حالی حرکت کنند که لثه و استخوان بیمار دچار التهاب هستند، ممکن است استخوان تحلیل رود، پاکتهای لثه عمیقتر شوند، تحلیل لثه اتفاق بیفتد و در نهایت درمان موفقیتآمیز نباشد یا حتی دندانها از دست بروند.
دراین مقاله از سایت دکتر قریشی، شرایط لازم لثه قبل از ارتودنسی ، زمان مناسب ارتودنسی بعد از جراحی لثه و چک لیست وضعیت لثه برای این درمان را برای شما آماده کردیم. با ما همراه شوید.
چه زمانی برای شروع ارتودنسی چراغ سبز داریم؟
قبل از گذاشتن اولین براکت، بافتهای لثه و استخوان اطراف دندان باید در وضعیت مناسبی باشند تا درمان ارتودنسی هم ایمن و هم مؤثر باشد.
شرایط لازم لثه قبل از ارتودنسی شامل موارد زیر است:
- کنترل التهاب و عمق لثه: قبل از شروع ارتودنسی، لثهها نباید التهاب داشته باشند و عمق پاکتهای لثه نباید بیشتر از ۴ میلیمتر باشد و هیچ پاکت خیلی عمیق (۶ میلیمتر یا بیشتر) نباید وجود داشته باشد.
- بهداشت دهان مناسب: بیمار باید نشان دهد که میتواند پلاکهای دندانی را کنترل کند و لثهها خونریزی کمی داشته باشند. همچنین مشکلاتی که باعث تجمع پلاک میشوند، مثل روکش یا پرکردگیهای نامناسب، باید اصلاح شده باشند.
- درمان ضایعات استخوانی: اگر در استخوان دندانها مشکل عمودی (عمق ۳ میلیمتر یا بیشتر) وجود دارد، باید قبل از شروع ارتودنسی با جراحیهای بازسازی درمان شوند.
- کنترل ریسک فاکتورها: عوامل خطر سیستمیک و رفتاری باید تحت کنترل باشند. این شامل ترک یا کاهش چشمگیر مصرف دخانیات (سیگار، قلیان) و کنترل مناسب دیابت است.
- ضخامت و سلامت کافی لثه و استخوان: در نواحی که قرار است دندانها به سمت بیرون حرکت کنند، لثه و استخوان باید کافی و سالم باشد. اگر بافت لثه کمتر از ۲ میلیمتر باشد یا لثه نازک باشد، باید قبل از شروع ارتودنسی جراحی اصلاحی مثل پیوند بافت نرم انجام شود تا از تحلیل رفتن لثه جلوگیری شود.
- شروع برنامه نگهداری لثه: بیمار باید وارد مرحله نگهداری لثه شود و به جلسات منظم مراجعه کند. این کار کمک میکند نتایج درمان ارتودنسی پایدار بماند.زمانبندی ایمن آغاز ارتودنسی: چه مدت پس از درمان پریودنتال باید صبر کرد؟
یکی از مهمترین سوالات در بالین، این است که چه زمانی بعد از درمان لثهها میتوان حرکت دندانها را شروع کرد. شواهد جدید این موضوع را روشنتر کردهاند.
زمان مناسب برای شروع ارتودنسی پس از درمان لثه
پس از درمان غیرجراحی لثه
زمان مشخصی برای شروع ارتودنسی پس از درمان لثه وجود ندارد. در اصل ارتودنسی باید زمانی شروع شود که:
- التهاب کاملاً کنترل شده باشد.
- عمق پاکتها کاهش یافته باشد.
- خونریزی هنگام پروبینگ به حداقل رسیده باشد.
- بیمار وارد برنامه نگهداری لثه شده باشد.
این فرآیند بسته به پاسخ بیمار به درمان و بررسی نتایج معمولاً چند هفته تا چند ماه طول میکشد.
زمان شروع ارتودنسی بعد از جراحی لثه
قبلاً توصیه میکردند برای ارتودنسی بعد از جراحی لثه حداقل ۶ ماه صبر کنید. اما شواهد جدید نشان میدهد که شروع زودهنگام ارتودنسی امن و مؤثر است:
- یک مطالعه بالینی بزرگ روی بیماران با مشکلات لثه شدید نشان داد که شروع ارتودنسی ۴ هفته پس از جراحی بازسازی، نتایج پریودنتال مشابه شروع ۶ ماهه دارد.
- مزیت شروع زودهنگام، کوتاهتر شدن مدت زمان کل درمان است: میانگین زمان درمان در گروه ۴ هفتهای حدود ۱۰.۵ ماه و در گروه ۶ ماهه حدود ۱۴ ماه بود.
نکته مهم:
لطفا ارتودنسی را خیلی زود (مثلاً ۱۰ روز بعد از جراحی لثه) انجام ندید، زیرا هنوز توسط شواهد علمی قوی پشتیبانی نمیشود. در حال حاضر، انجام ارتودنسی، یک ماه پس از جراحی لثه گزینهای ایمن و مؤثر است.
چکلیست ساده برای آمادهسازی لثه قبل از ارتودنسی
۱. پذیرش و بررسی اولیه:
- اطلاعات پزشکی: از بیمار میپرسیم آیا بیماری مثل دیابت یا مشکلات قلبی دارد و چه داروهایی مصرف میکند.
- عادات رفتاری: مصرف سیگار، قلیان یا محصولات نیکوتین را بررسی و در صورت نیاز راهنمایی ترک میکنیم.
- وضعیت لثه: لثهها را بررسی میکنیم تا التهاب، خونریزی یا مشکلات دیگر وجود نداشته باشد. برای بزرگسالان از BPE و برای نوجوانان نسخه ساده آن استفاده میکنیم.
۲. عکسبرداری:
- عکس استاندارد: عکسهای پریاپیکال برای دید دقیق استخوان.
- جایگزین: اگر عکس پریاپیکال خوب نشد، از بایتوینگ استفاده میکنیم.
- عکس سهبعدی (CBCT): فقط وقتی لازم باشد، مثلا برای بررسی ضخامت استخوان یا نواقص پیچیده.
۳. درمان اولیه لثه (بدون جراحی):
- آموزش بهداشت: درست مسواک زدن، استفاده از برس بیندندانی و تمیز کردن حرفهای پلاک.
- رفع مشکلات پلاک: اصلاح ترمیمها و روکشهای نامناسب که باعث جمع شدن پلاک میشوند.
- جرمگیری و صاف کردن ریشهها: با ابزار دستی یا دستگاهی انجام میشود. نیازی به آنتیبیوتیک یا لیزر نیست.
- کنترل نتیجه: ۴ تا ۸ هفته بعد دوباره لثهها را بررسی میکنیم.
۴. جراحی در صورت نیاز:
- پاکتهای کوچک (۴-۵ میلیمتر): دوباره درمان غیرجراحی.
- پاکتهای بزرگ (۶ میلیمتر یا بیشتر): جراحی برای دسترسی یا بازسازی استخوان و لثه.
- ضایعات عمیق استخوانی: استفاده از غشا یا پروتئین ماتریکس (EMD) و در صورت نیاز گرافت استخوانی.
۵. تقویت لثه (اگر لازم باشد):
- وقتی لثه کم عرض (<۲ میلیمتر) یا نازک است، یا تحلیل لثه یا نواقص استخوانی وجود دارد، جراحی کوچک برای ضخیم کردن لثه انجام میشود.
- هدف: محافظت از لثه در طول ارتودنسی و پایدار نگه داشتن نتایج.
۶. شروع ارتودنسی و حرکت دندانها:
- زمانبندی: یک ماه بعد از جراحی لثه، ارتودنسی را شروع میکنیم. نیروهای سبک و کنترلشده استفاده میکنیم و از حرکت دادن دندان خارج از محدوده استخوان در لثههای نازک خودداری میکنیم.
- کنترل: به طور مرتب عمق پاکت و خونریزی لثه را بررسی میکنیم.
۷. مراقبت و نگهداری در طول ارتودنسی:
- مسواک و برس: مسواک دستی یا برقی و برس بیندندانی استفاده شود. نخ دندان اولویت کمتری دارد.
- دهانشویه: در صورت التهاب لثه، استفاده کوتاهمدت از کلرهگزیدین مفید است.
- برنامه نگهداری (SPC): مراجعه منظم هر ۳ تا ۱۲ ماه برای تمیز کردن حرفهای و مرور آموزش بهداشتی
نکات ضروری آمادهسازی لثه قبل از ارتودنسی در یک نگاه !
در ادامه، نکات ضروری در یک نگاه ساده ارائه شده است:
| مرحله | کارهای لازم | نکته مهم |
| قبل از ارتودنسی | لثهها و استخوان سالم باشند، التهاب و خونریزی نداشته باشند | پاکتهای لثه نباید >۴ میلیمتر باشند |
| بهداشت دهان | توانایی بیمار در مسواک زدن و تمیز نگه داشتن دندانها | مشکلاتی مثل روکش یا پرکردگی نامناسب اصلاح شوند |
| درمان ضایعات استخوانی | ضایعات عمیق (≥۳ میلیمتر) جراحی و بازسازی شوند | اطمینان از سلامت استخوان قبل از حرکت دندان |
| اصلاح لثه نازک | اگر لثه نازک یا کم عرض است، قبل از ارتودنسی جراحی شود | جلوگیری از تحلیل لثه و حفظ سلامت طولانیمدت |
| شروع ارتودنسی | بعد از بهبود لثه و کنترل التهاب | حداقل ۴ هفته بعد از جراحی بازسازی، نیروهای سبک و کنترلشده |
| نگهداری و مراقبت | مراجعه منظم هر ۳ تا ۱۲ ماه، پاکسازی و آموزش بهداشت | پایبندی به برنامه باعث حفظ نتایج درمان میشود |
سخن پایانی
آمادهسازی لثه پیش از ارتودنسی یک کار یک باره نیست؛ بلکه یک فرآیند مداوم شامل بررسی، درمان، کنترل و نگهداری است. موفقیت درمان به رعایت اهداف مشخص، زمانبندی مناسب و همکاری نزدیک بین دندانپزشک، متخصص ارتودنسی و خود بیمار بستگی دارد. با پیروی از این اصول، میتوان هم لبخندی زیبا و مرتب داشت و هم سلامت و پایداری بلندمدت دندانها و لثهها را تضمین کرد.
