تا به حال تلخی دهان در صبح یا بین وعده‌های غذایی را تجربه کرده‌اید؟ تجربه این حالت نه تنها اشتها را کم می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی و سایر مشکلات سلامتی شود.
علت تلخی دهان در صبح معمولا نادیده گرفته میشود، چون پدیده‌ای نسبتا رایج است و معمولا با مسواک زدن هم از بین می‌رود (یا فوق‌العاده کمرنگ میشود). اما گاهی اوقات این احساس ناخوشایند برای مدت طولانی‌تری در دهان می‌ماند، حتی بدون آنکه فرد چیزی را مصرف کرده باشد.
به طور کلی، این عارضه می‌تواند ناشی از تغییراتی باشد که در بدن رخ می‌دهد یا از سبک زندگی نشأت بگیرد. در این مطلب از وب‌سایت “دکتر سعید قریشی” به شما می‌گوییم علت تلخی دهان چیست، و راه‌های درمان تلخی دهان اول صبح را یک به یک بررسی می‌کنیم.
علت تلخی دهان صبح در چیست؟
هر چند بدمزه بودن و تلخی دهان و گلو اول صبح به دلیل شایع بودن چندان جدی گرفته نمی‌شود، اما نباید نسبت به این مسئله کاملا بی‌اعتنا بود. در موارد جدی‌تر، دلیل تلخی دهان در صبح این است که بدن دچار اختلال شده و باید برای درمان اقدام کنیم، از جمله:
- مشکلات کبد
- عدم توجه به بهداشت دهان و دندان
- سینوزیت
- سرماخوردگی
- حساسیت و آلرژی
- رفلاکس معده
- کشیدن سیگار
- کاهش ویتامین‌های بدن
- اختلالات جزئی تا بیماری‌های جدی (از بی‌آبی بدن، کاهش بزاق و تنفس دهانی تا دیابت، تیروئید یا مشکلات کلیه)
- شرایط خاص (شیمی‌درمانی و داروها آن، بارداری، یائسگی، پیری و جراحی‌های بینی، حلق و دهان)
- خشکی دهان
- عفونت‌های تنفسی
- هپاتیت ب
- مشکلات گوارشی
- آسیب‌های عصبی و داروهای مربوط به آنها
- استرس و اضطراب
- برفک دهان
- سندرم سوزش دهان
در ادامه این مشکلات و تاثیرشان بر تلخی دهان در اول صبح را دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم:
۱. کبد و تلخی دهان
ارتباط کبد و تلخی دهان هنگام بررسی این موضوع بسیار نام‌آشنا است. کبد، به عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای بدن، بدن را از سموم و مواد زائد پاک می‌کند و در متابولیسم آنزیم‌ها هم نقش دارد. در صورت ایجاد مشکل در کبد، دهان تلخ میشود. در چنین حالتی، کبد به پاکسازی احتیاج دارد.
۲. عدم توجه به بهداشت دهان
علاوه بر کبد و تلخی دهان، عدم توجه به بهداشت دهان و دندان هم می‌تواند علت تلخی دهان در صبح باشد. حتما پیش از خواب مسواک بزنید و از دهانشویه استفاده کنید تا تلخ بودن دهان اول صبح شما را آزار ندهد.
[مطلب مرتبط: متخصص ارتودنسی]
۳. سینوزیت و تلخی دهان در صبح
وقتی می‌پرسید تلخی دهان نشانه چیست، باید به وضعیت سینوزیت‌تان هم توجه داشته باشید؛ چون سینوزیت هم می‌تواند دلیل این مشکل باشد.
در اثر سینوزیت، راه سینوس‌های بینی بسته میشود و فرد بو و طعم را احساس نمی‌کند. این عوامل احساس مزه بد هنگام صبح را تشدید می‌کند.
۴. سرماخوردگی
گاهی به جای احتمال نگران‌کننده‌ای مانند ارتباط کبد و تلخی دهان، علت اصلی صرفا سرماخوردگی است. سرماخوردگی با ایجاد گرفتگی راه بینی و گلو و بروز عفونت در دستگاه گوارش، می‌تواند علت تلخی ته گلو و دهان هنگام صبح باشد.
۵. حساسیت
اینکه علت تلخی دهان چیست، می‌تواند به حساسیت‌ها یا آلرژی‌ها فرد هم برگردد. این وضعیت تاثیری مشابه با سرماخوردگی و سینوزیت دارد، و می‌تواند مزه دهان را ناخوشایند کند.
حساسیت می‌تواند موجب گرفتگی گلو و بینی و اختلال در سلامت دستگاه گوارش شود، و دلیل تلخی دهان در صبح باشد.
۶. رفلاکس معده دلیل تلخی دهان در صبح
علاوه بر کبد و تلخی دهان، بیماری‌های دیگری هم می‌توانند منجر به این پدیده شوند، از جمله رفلاکس معده یا همان برگشتن اسید معده به درون مری. در این حالت، دریچه بین مری و معده (که در حالت طبیعی بسته است و مانع خروج اسید به درون مری میشود) ضعیف شده و یا در اثر آسیب باز میشود.
در نتیجه اسید‌ها از معده خارج شده و فرد علاوه بر احساس در معده و قفسه سینه خود، در دهان‌اش هم مزه تلخی را احساس می‌کند.
[مطلب مرتبط: هزینه ارتودنسی]
۷. کشیدن سیگار
اگر اهل کشیدن سیگار باشید، به احتمال زیاد با تلخی دهان در صبح غریبه نیستید. سیگار به دلیل داشتن مواد شیمیایی و سمی به جوانه‌های چشایی آسیب می‌زند، و می‌تواند پاسخ این سوال باشد که علت تلخی دهان چیست.
۸. کاهش ویتامین‌های بدن
کمبود ویتامین هم می‌تواند علت تلخی ته گلو و دهان باشد. انواع ویتامین‌ها برای درک بو و مزه ضروری هستند، و مستقیما روی حواس چشایی و بویایی تاثیر می‌گذارند.
کمبود ویتامین ب. ۱۲ و افزایش روی در بدن از جمله دلایل محتمل هستند؛ البته توجه داشته باشید که وجود بیش از حد ویتامین‌ها هم می‌تواند همین مشکل را ایجاد کند.
[مطلب مرتبط: ارتودنسی نامرئی]
۹. انواع بیماری‌ها و علت تلخی دهان
از اختلالات جزئی تا بیماری‌های جدی، همه می‌توانند به ما بگویند که تلخی دهان نشانه چیست. برای مثال بی‌آبی بدن، اختلال در عملکرد غدد بزاقی یا نفس کشیدن از راه دهان، باعث خشکی دهان می‌شوند. خشکی دهان طعم دهان را تغییر داده و به آن طعمی فلزی می‌دهد.
از ظرف دیگر، علاوه بر کبد و تلخی دهان، بیماری‌های دیگری مانند دیابت، تیروئید یا مشکلاتی در کلیه هم می‌توانند از دلایل بالقوه این عارضه باشند.
۱۰. شرایط خاص
علاوه بر موارد پرتکراری مانند سرماخوردگی، استفاده از دخانیات، کمبود ویتامین و …، موارد دیگری هم می‌تواند علت تلخی دهان در صبح باشند، برای نمونه:
- شیمی‌درمانی و استفاده از داروهای بیولوژیکی که باعث می‌شوند دهان طعم فلزی، تلخی و شوری به خود بگیرد.
- بارداری (مخصوصا در مراحل اولیه آن) می‌تواند تغییراتی در حس چشایی ایجاد کند، و منجر شود که دهان طعم فلزی و تلخی به خود بگیرد.
- افرادی که یائسگی را تجربه می کنند هم ممکن است این طعم تلخی را در دهان‌شان احساس کنند. اگر مشکل از خشکی مزمن دهان نباشد، شاید سطوح پایین استروژن در بدن مقصر باشند، که ممکن است یک بیماری ثانویه (مانند سندرم سوزش دهان) را ایجاد کنند.
- جراحی‌های مربوط به بینی، حلق و دهان می‌توانند به اعصاب جوانه چشایی و یا غدد بزاق صدمه بزنند و علت تلخی ته گلو و دهان در ساعات آغازین روز شوند.
- پیری هم می‌تواند دلیل بروز این مشکل باشد، که با سبک زندگی و تغذیه سالم می‌توان تا حد زیادی آن را کنترل کرد.
[مطلب مرتبط: ارتودنسی]
۱۱. خشکی دهان
برای انکه دقیقا متوجه شویم علت تلخی دهان چیست، باید این احتمال را هم در نظر بگیریم. زمانی که دهان شما به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کند، ممکن است با احساس خشکی و چسبندگی در دهان‌تان مواجه شوید، که بعضا به آن زروستومیا (Xerostomia) گفته میشود.
نقش بزاق در دهان فوق‌العاده حیاتی است؛ این مایع به کاهش رشد باکتری‌های دهان کمک می‌کند و مواد غذایی باقی‌مانده را پاکسازی می‌کند. به همین دلیل، کاهش تولید بزاق می‌تواند به تجمع بیش از حد باکتری‌ها و در نتیجه احساس تلخی در دهان منجر شود.
اگر همین موضوع علت تلخی دهان در صبح باشد، باید دید چه چیزی این خشکی را ایجاد می‌کند؛ بعضی از داروها، پیری، آسیب‌های عصبی، مصرف دخانیات، اختلالات خودایمنی، دیابت و حتی گرفتگی بینی (که به تنفس دهانی منجر میشود) می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. در این صورت، متخصصان گوش، حلق و بینی می‌توانند راه‌کارهای مناسبی را ارائه دهند.
برای مقابله با خشکی دهان، خود فرد هم می‌تواند با برخی تغییرات در سبک زندگی، تنظیم دوز داروهای مصرفی و استفاده از دهان‌شویه‌های مخصوص، وضعیت را بهبود بخشد. اگر احساس تلخی دهان در صبح ادامه‌دار باشد، باید برای ارزیابی دقیق‌تر و درمان موثر به پزشک مراجعه کنید.
۱۲. عفونت‌های تنفسی علت تلخی ته گلو
علاوه بر سرماخوردگی و سینوزیت، سایر عفونت‌های تنفسی مانند ورم لوزه‌ها یا عفونت گوش میانی هم می‌توانند روی حس چشایی و بویایی شما تاثیر بگذارند.
این مشکلات، به ویژه اگر ویروسی باشند، احتمال دارد که دلیل تلخی دهان در صبح (یا تغییر در مزه دهان) باشند؛ و نشانه‌های دیگری از جمله احتقان، درد گوش، یا گلودرد را هم به همراه دارند.
خوشبختانه این نوع عفونت‌ها معمولا بین یک تا دو هفته به خودی خود خوب می‌شوند، و به درمان خاصی احتیاج ندارند. با برطرف شدن عفونت، حس ناخوشایند تلخی دهان و گلو هم باید برطرف شود.
۱۳. هپاتیت ب
هنگام بررسی ارتباط کبد و تلخی دهان، باید به این بیماری هم توجه داشت؛ چون هپاتیت ب (نوعی عفونت ویروسی که باعث عفونت و التهاب کبد میشود) هم می‌تواند باعث احساس مزه تلخ در دهان شود. سایر نشانه‌های این بیماری عبارت‌اندن از بوی بد دهان، از دست دادن اشتها، تب خفیف، حالت تهوع و استفراغ.
همان‌طور که گفتیم، کبد نقش مهمی در فیلتر کردن سموم بدن دارد و وقتی به درستی کار نکند، می‌تواند منجر به تغییراتی در حس چشایی و در نتیجه، احساس تلخی دهان در صبح و دیگر ساعات روز شود.
اگر علائم هپاتیت را تجربه می‌کنید یا فکر می‌کنید در معرض این ویروس قرار گرفته‌اید، هرچه سریع‌تر با پزشک خود تماس بگیرید و به یک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید تا وضعیت شما و بهترین راه‌های درمان را بررسی کند.
۱۴. مشکلات گوارشی
رفلاکس معده به مری، معروف به GERD (که بالاتر بررسی شد)، و رفلاکس صفرا دو حالتی هستند که می‌توانند باعث احساس تلخی در دهان شوند.
این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده یا صفرا به دلیل ضعف عضله بالای معده وارد مری شود، که منجر به سوزش سر دل و احساس طعم ترش یا تلخ میشود. علاوه بر این، صفرا که توسط کبد تولید میشود و به هضم کمک می‌کند، می‌تواند عاملی برای احساس تلخی باشد، مخصوصا اگر با رفلاکس صفرا مواجه باشید.
اگر می‌خواهید بدانید علت تلخی دهان چیست و همزمان علائمی مانند سوزش سر دل را تجربه می‌کنید، احتمال دارد که GERD یا مشکلات مربوط به صفرا را داشته باشید. در چنین مواردی، مراجعه به متخصص گوارش و کبد برای مشاوره و درمان اهمیت دارد. تغییراتی مانند پرهیز از غذاهای اسیدی، خوردن وعده‌های کوچک‌تر و حفظ وزن سالم هم می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
۱۵. آسیب‌های عصبی علت تلخی دهان در صبح
آسیب‌های عصبی و تأثیر آنها بر حس چشایی می‌تواند منجر به احساس تلخی در دهان شود. این آسیب‌ها ممکن است ناشی از شرایطی مانند صرع، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، تومورهای مغزی، فلج بل، یا زوال عقل باشند.
همچنین، داروهای استفاده‌شده برای درمان برخی از این بیماری‌ها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌های خاص، داروهای قلبی و ویتامین‌های حاوی مس، آهن یا روی هم ممکن است به طور جانبی علت تلخی ته گلو و دهان باشند.
توجه به اینکه جوانه‌های چشایی مستقیما با اعصاب مغز در ارتباط هستند، می‌تواند به درک بهترِ این تغییرات در حس چشایی کمک کند. اگر با این حالت مواجه هستید، برای ارزیابی دقیق شرایط و تعیین بهترین روش به پزشک مراجعه کنید.
۱۶. استرس و اضطراب
تجربه شدید استرس و اضطراب هم می‌تواند بدن و واکنش‌های آن را تحریک کند، و حس چشایی فرد را تغییر دهد. اضطراب معمولا با ایجاد خشکی دهان منجر به ایجاد طعم تلخ میشود.
۱۷. برفک دهان
برفک دهان یک نوع عفونت دهانی است، که در نتیجه نوعی مخمر (قارچ) ایجاد میشود. این بیماری هم می‌تواند علت تلخی دهان در صبح باشد، هم علائم دیگری را ایجاد کند، از جمله:
- لکه‌های سفید روی زبان، گونه داخلی، سقف دهان یا گلو
- احساس پنبه مانند در دهان
- درد یا قرمزی
- درد هنگام غذا خوردن یا بلعیدن
- ترکخوردگی یا تغییر رنگ در گوشه‌های دهان
- از دست دادن احساس چشایی
۱۸. سندرم سوزش دهان
وقتی می‌پرسید تلخی دهان نشانه چیست، به سایر حس‌ها هم در دهان‌تان توجه کنید. آیا احساس سوزش هم دارید؟ چرا این را می‌پرسیم؟ چون سندرم سوزش دهان هم می‌تواند این عارضه را ایجاد کنید.
این سندرم علاوه بر ایجاد احساس سوزش در دهان، بعضا منجر به احساس طعمی تلخ یا ترش هم میشود؛ حتی می‌تواند خوردن یا آشامیدن را هم برای فرد چالش‌برانگیز کند.
علائم سندرم سوزش دهان ممکن است به صورت پراکنده ظاهر شود، اما می‌تواند مزمن هم باشد و برای مدت طولانی ادامه پیدا کند.
برای تلخی دهان چی بخوریم؟ (درمان تلخی ته گلو و دهان)
معمولا افراد بعد از اینکه متوجه می‌شوند علت تلخی دهان چیست، مایل‌اند بدانند برای رفع آن باید چه چیزی بخورند. اما همان‌طور که ملاحظه کردید، برای درمان در اصل باید علت زمینه‌ایِ این مشکل درمان شود (مثلا ارتباط کبد و تلخی دهان را در نظر بگیرید).
شما حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل اصلی مشخص شود و درمان را آغاز کنید. اگر تا آن زمان به دنبال درمان‌های خانگی برای تسکینِ کوتاه‌مدت هستید، می‌توانید از این توصیه‌ها استفاده کنید:
- از مراقبت‌های منظم دهان و دندان شامل مسواک زدن (روزانه حداقل دوبار)، نخ دندان کشیدن (روزانه حداقل یکبار) و استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال غافل نشوید.
- برای ترشح بزاق و جلوگیری از خشکی دهان، آدامس‌های بدون قند بجوید.
- در طول روز مایعات فراوان بنوشید.
- برای درمان تلخی ته گلو، از عوامل خطر یا ریسک فاکتورهای رفلاکس اسید مانند غذاهای چرب یا تند، کافئین بیش از حد، دخانیات و الکل دوری کنید.
- به سلامت دستگاه گوارش خود اهمیت دهید، و مقدار زیادی میوه و سبزیجات بخورید.
- برای رفع تلخی دهان در صبح، دهان‌تان را با محلول جوش شیرین و آب (یک قاشق چایخوری جوش شیرین + یک لیوان آب) بشویید.
از توصیه‌های بالا برای پیشگیری از این عارضه در آینده هم می‌توان استفاده کرد.
علت تلخی دهان در صبح در طب سنتی
علت تلخی دهان در صبح در طب سنتی معمولا در یک مورد خلاصه میشود: غلبه صفرا. طبق نظر این طب، تلخی دهان از عوارش جدی و طولانی‌مدت در افراد مبتلا به غلبه صفراست، که با عوارض دیگری از جمله رفلاکس شدید (حتی هنگام خوردن مقداری آب)، بوی بد دهان، سردرد مزمن و تغییرات خلق‌وخو همراه است.
درمان تلخی دهان در طب سنتی
از جمله توصیه‌های طب سنتی برای درمان تلخی ته گلو و دهان عبارت هستند از:
- دوری از غذاهای پرچرب و فست فودی، و خوردن غذای کمحجم و غیر سنگین
- پیاده‌روی و ورزش
- نوشیدن آب کافی
- خوردن سرکه سیب یا آب لیموی تازه به همراه آب
- خوردن شربت خاکشیر به صورت ناشتا
- خوردن یک حبه سیر برای سم‌زدایی بدن
- مصرف عرقیات گیاهی مانند عرق کاسنی و شاه تره، که به گفته این طب در رفع تلخی دهان در صبح و بهبود بیماری‌های کبدی موثر است
- پرهیز از خوردن مواد غذایی بسیار ترش و بسیار تند
- خوردن شربت سکنجبین و تمر هندی
- خوردن یک قاشق رب انار یک ساعت پس از غذا و پیش از خواب (برای درمان تلخی ته گلو و دهان ناشی از رفلاکش معده)
در پایان
امیدواریم حالا بهتر بدانید علت تلخی دهان چیست، و بهتر است برای تلخی دهان چی بخوریم. همان‌طور که متوجه شدید، گاهی اوقات ایجاد تغییر در سبک زندگی نمی‌تواند این عارضه را از بین برود، و حتما باید تحت نظز پزشک علت اصلی آن را پیدا و درمان کنید.
چنانچه متوجه شدید دلیل تلخی دهان در صبح به مشکلات دهان و دندان شما برمی‌گردد، هم اکنون می‌توانید از طریق راه‌های درج شده از نزدیک‌ترین مطب نوبت ویزیت بگیرید، و نزد برترین متخصصان پایتخت معاینه شوید.
سلام مدتی است صبح ها اب دهانم زرد است همان صبح ودایما دهانم تلخ میشود وقتی فعالیت دارم بیشتر ومدتی هست شبها لرز میکنم وبدنم میلرزد بعد فشارم بالا میایدوگاهی سردرد میگیرم غذا های گرم خرما انگور این چیزها نمی توانم بخورم صفراوی هستم
سلام، مرد، ۶۵ سال، اهل دود و مشروبات الکلی و سایر مواد مخدر نیستم تا کنون بیماری خاصی ندارم جز شش سال است قرص فشار خون لوزارتان ۲۵ دوبار و متورال ۵۰ نصف در شبانه روز استفاده می کنم روزی حداقل پنج کیلومتر پیاده روی و دوچرخه سواری می کنم اهل موسیقی نوازنده و خواننده هستم ساکن مازندران هستم در طول عمرم این اولین بار است که اکنون دو سه روز است روز احساس تلخی می کنم هنگام خوردن ناهار شش ماه پیش کره گاوی گرفتم ذره ذره استفاده می کنم اکنون در حال تمام شدن است فکر می کنم زیاد در یخچال نگهداری کردم فاسد شد روز یک قاشق غذاخوری استفاده می کنم
سلام. خسته نباشید.ببخشید من ته زبونم تلخه
بعدشم صبحا خلت دهنمم زرد و تلخه
حالا واسه درمان باید چیکار کنم؟
سلام اینکه صبح ۱حبه سیر بخوریم برا کبد خوبه اما اگه مشکل از معده باشه خوب که نمیشی بلکه داغون میشی شما چطور این پیشنهادو برای کل مشکلات تلخی دهان میدین هرکی مشکل داشت باید بره پزشک تشخیص بده بعد دنبال درمان باشه
خیلی ممنون از راهنمایی خوب تون
از اطلاعات بسیار مفید شما سپاسگزار هستم.. دست و روی شما عزیزان را میبوسم…
🌺🌺🌺
چغندر خام یا پخته باشد؟
هر شب این ترکیب چه مقدار باشد ایا یک لیوان باشد؟
از توضیحات خوب شما بسیار سپاسگزارم .
ممنون فقط بفرمایید احتمال چه نوع سرطان ممکنه در تلخی زبان باشه . چون میزان چرک دهان من تازگی‌ها بیشتر شده ممنون میشم جواب بدین
سلام من چرا صبح که بیدار میشوم لا به لای دندان هایم خلت جمع میشود چرا جواب بدید؟🍃