تحلیل لثه یکی از مشکلات دندانپزشکی است که ممکن است برای هر فردی در هر سنی رخ دهد. در این عارضه بافت لثه به آهستگی از بین میرود، به طوری که بعد از مدتی لثه از دندان جدا شده و ریشه دندان نمایان میشود.
عقب رفتن بافت لثه یک خطر جدی برای سلامت دهان و دندانها به حساب میآید که باید در همان مراحل اولیه درمان شود. در ادامه به بررسی علت تحلیل لثه، علائم بروز آن، روشهای پیشگیری و درمان تحلیل لثه با روش های دارویی و خانگی میپردازیم.
تحلیل لثه چیست؟
تحلیل لثه (Gum Recession) نوعی بیماری لثه است که باعث از بین رفتن و پسروی بافت لثه از اطراف دندان میشود. در ابتدا بیمار فقط قرمزی و التهاب لثه را تجربه میکند اما با پیشرف بیماری قسمت بیشتری از تاج دندان و حتی ریشه آن نمایان خواهد شد.
با تحلیل لثه شکافی بین بافت لثه و دندان ایجاد میشود که محل تجمع باکتریها و عوامل بیماریزا است. این وضعیت دندان را در برابر پوسیدگی آسیب پذیر کرده و موجب حساسیت دندانها هنگام غذا خوردن و مسواک زدن میشود.
بیتوجهی به درمان عقب رفتگی لثه، مشکلات جدی برای سلامت دهان و استخوان فک به وجود میآورد و احتمال از دست دادن دندان را افزایش میدهد. برای آشنایی بیشتر با بیماری های لثه همراه با عکس کلیک کنید.
علائم تحلیل لثه چیست؟
تحلیل لثه یک بیماری پیش رونده است که به تدریج ایجاد شده با گذشت زمان حادتر میشود. به همین دلیل بیمار اغلب زمانی متوجه تحلیل رفتن بافت لثه خود میشود که شرایط بسیار وخیم شده و لثه در حال از بین رفتن است.
با این حال، تحلیل لثه علائم و نشانههایی دارد که توجه به آنها به تشخیص زود هنگام و اقدام به موقع برای درمان کمک میکند. رایجترین علائم تحلیل لثه شامل موارد زیر است:
- قرمزی و ورم لثه
- احساس درد و ناراحتی در نزدیکی خط لثه
- خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
- خونریزی لثه بعد از جویدن خوراکیهای سفت
- لق شدن و دندانها
- پوسیدگی دندان زیر خط لثه
- افزایش فاصله و شکاف بین دندانها
- حساسیت دندانها به شیرینیجات، گرما و سرما
- بلندتر و کشیدهتر شدن دندانها نسبت به حالت طبیعی
- نمایان شدن ریشه دندان
- آسیب پذیری لثه و احساس ناخوشایند بعد از کمترین فشار
- تغییر رنگ دندانها
- بوی بد دهان
عدم درمان عقب رفتگی و تحلیل لثه مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان ایجاد میکند. لذا توصیه میشود در صورت مشاهده هریک از این علائم فورا به دندانپزشک مراجعه نمایید.
مهمترین علت تحلیل لثه
عوامل متعددی در تحلیل لثه نقش دارند که مهمترین آنها عبارت است از:
- ژنتیک و وراثت
- تغییرات هورمونی (مانند دوره بلوغ، بارداری یا یائسگی زنان)
- شیوه غلط مسواک زدن
- بیماریهای پریودنتال
- ایجاد پلاک یا جرم دندان
- بینظمی و مشکلات ساختاری دندانها
- ضربه یا آسیب به بافت لثه
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- دندان قروچه و ساییدگی دندانها
- سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
- پیرسینگ زبان و لب
مهم نیست که علت تحلیل لثه چیست، در هر صورت تشخیص و درمان به موقع میتواند به جلوگیری از مشکلات طولانی مدت سلامت دهان کمک کند.
انواع تحلیل لثه
تحلیل لثه انواع مختلفی دارد که در این بخش به تشریح آنها میپردازیم.
تحلیل لثه بعد از ایمپلنت
برخی از افرادی که دچار عقب رفتگی لثه میشوند، کسانی هستند که ایمپلنت دندان دارند. تحلیل لثه بعد از ایمپلنت، باعث نمایان شدن بستهای فلزی پایه ایمپلنت میشود.
این عارضه نه تنها ظاهر ناپسندی دارد، بلکه موجب احساس درد شدید نیز خواهد شد. تحلیل لثه بعد از کاشت ایمپلنت باید هرچه سریعتر درمان شود؛ در غیر اینصورت امکان شکسته شدن ایمپلنت وجود دارد.
تحلیل لثه دندان روکش شده
در صورتی که دندانپزشک تخصص و مهارت کافی برای نصب روکش دندان را نداشته باشد یا روکش نامناسب روش دندان نصب شود، احتمال تحلیل بافت لثه دندان روکش شده وجود خواهد داشت.
البته مسواک زدن اشتباه با مسواک سخت و زاویه نامناسب نیز میتواند موجب عقب نشینی لثه در اطراف دندان دارای روکش شود. پسروی و جدا شدن لثه از دندان روکش شده، ظاهر شدن ریشه دندان و احساس درد و و نارحتی شدید را به دنبال دارد و حتی ممکن است فرد دچار عفونت لثه شود.
تحلیل لثه در ارتودنسی دندان
بینظمی دندانها به عنوان یک علت تحلیل لثه به شمار میآید. از این رو درمان ارتودنسی و صاف مرتب کردن دندانهای کج و بهم ریخته روشی برای جلوگیری از تحلیل لثه است. با این حال برخی افراد در حین درمان ارتودنسی یا بعد از آن دچار پسروی بافت لثه میشوند.
در صورتی که ارتودنسی دندان به شیوه مناسب و توسط متخصص مجرب انجام نشود، احتمال بروز حساسیت و عوارضی مانند تحلیل لثه دور از انتظار نخواهد بود. همچنین در صورت ابتلا به بیماریهای پریودنتال قبل از ارتودنسی لازم است ابتدا درمان لثه را انجام دهید، سپس به سراغ ارتودنسی دندانها بروید.
تحلیل لثه بعد از کشیدن دندان
عقب نشینی و تحلیل بافت لثه بعد از کشیدن دندان یک اتفاق طبیعی است و اگر اقدامی برای جایگزین کردن دندان از دست رفته انجام نشود بافت لثه به تدریج تحلیل میرود.
بهترین راهکار برای جلوگیری از تحلیل لثه بعد از کشیدن دندان، کاشت دندان یا ایمپلنت است. یکی دیگر از روشهای پر کردن جای خالی دندان از دست رفته ارتودنسی است که با حرکت و جابجایی دندانها، فضای خالی ایجاد شده در قوس فک را پر کرده و از تحلیل لثه پیشگیری میکند.
تحلیل لثه ناشی از تحلیل استخوان فک
گاهی تحلیل بافت لثه به دلیل پوکی یا تحلیل استخوان فک رخ می دهد. در صورتی که تراکم استخوان فک کاهش پیدا کند، عملکرد و استحکام خود را از دست داده و به تدریج موجب عقب رفتن بافت لثه و بروز عفونت میشود.
تحلیل لثه کودکان
علت تحلیل لثه در کودکان با علت بروز این عارضه در بزرگسالان اندکی متفاوت است. عقب نشینی لثه کودکان که معمولا در سنین ۷ تا ۱۲ سالگی اتفاق می افتد دو دلیل اصلی دارد:
- رویش دندانها در موقیعت نامناسب
- عدم تامین نیازهای غذایی
در حالت اول با درمان ارتودنسی و مرتب کردن دندانها میتوان برای درمان تحلیل لثه اقدام کرد و از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود. در حالت دوم لازم است عادات غذایی کودک اصلاح شده و مواد مغذی ضروری مورد نیاز را دریافت کند.
خطرات تحلیل لثه چیست؟
بیماری تحلیل لثه اگر کنترل نشود و تحت درمان قرار نگیرد به مرور وضعیت وخیمتری را ایجاد میکند. خطرات تحلیل لثه شامل موار زیر برای فرد هستند:
- عفونت و التهاب لثه
- لق شدن و از دست دادن دندان
- تغییر شکل دندان
- پوسیدگی ریشه دندان
- بوی بد دهان
- درد و حساسیت دندان
- ایجاد فاصله و حفره بین دندان و لثه (عمیق شدن پاکت پریودنتال)
- تحلیل استخوان فک
درمان تحلیل لثه چگونه است؟
تحلیل رفتن لثه یک بیماری ناگهانی نیست، بلکه به آهستگی آغاز میشود و در طول مدت طولانی به تدریج پیشرفت میکند. به طوری که بیمار در مراحل ابتدایی متوجه آن نمیشود.
از این رو مراجعه منظم به دندانپزشک برای تشخیص به موقع بیماریهای لثه بسیار مهم است. بافت لثه مانند پوست بدن قابلیت رشد مجدد و ترمیم خودبهخودی ندارد، بنابراین برای درمان تحلیل بافت لثه اقدامات پزشکی باید انجام شود.
نحوه درمان تحلیل لثه به شدت مشکل و وضعیت بیمار بستگی دارد. دندانپزشکان معمولا یکی از روشهای زیر را برای درمان پسروی لثه بیماران مختلف به کار میبرند.
استفاده از دهانشویه
یک راهکار ساده برای درمان عقب رفتگی خفیف لثه استفاده از دهانشویه حاوی پراکسید هیدروژن است. شستشوی منظم حفره دهان با این نوع دهانشویه از رشد باکتریها، بروز بیماری و عفونت در محیط دهان و تحلیل لثه جلوگیری میکند.
جرم گیری دندانها
در صورتی که دندانپزشک تشخیص دهد شدت تحلیل و عقب نشینی لثه شدید نیست، روش جرمگیری دندان را توصیه می کند. جرمگیری یک روش غیر تهاجمی برای درمان لثه تحلیل رفته بدون جراحی است.
در فرآیند جرمگیری، همه پلاک و تاتار تشکیل شده روی سطح دندان که محل تجمع باکتریهای بیماریزا است، تمیز میشود. در برخی موارد دندانپزشک ممکن است روت پلنینگ یا تسطیح ریشه را انجام دهد.
در تسطیح ریشه دندانپزشک با کمک ابزار مخصوص سطوحی از دندان که زیر خط لثه قرار داشته و جرم گرفتهاند را به دقت تمیز میکند. سپس سطح ریشه دندان را صاف و هموار میکند تا از تجمع مجدد باکتریها و ایجاد پلاک پیشگیری شود.
رعایت بهداشت دهان
اگر مشکل عقب رفتن لثه بیمار بسیار جزئی باشد نیاز به اقدام درمانی خاصی نیست. این حالت معمولا به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان رخ میدهد.
لذا دندانپزشک استفاده منظم از نخ دندان، مسواک زدن صحیح و استفاده از خمیر دندان مخصوص دندانهای حساس را پیشنهاد میکند. با انجام این اقدامات ساده، بیماری لثه در مراحل اولیه درمان شده و نیازی به درمانهای تهاجمی در آینده وجود ندارد.
استفاده از ژل تحلیل لثه
ژل تحلیل لثه یک ژل دهانی است که توسط دندانپزشک برای درمان بیماری و التهاب لثه و همچنین بازسازی لثه تحلیل رفته تجویز میشود. این ژل حاوی اسید هیالورونیک است که با تقویت دیوارههای سلولی بافت لثه، موجب ایجاد پیوند بین سلولها و بسته شدن شکاف ناشی از پسروی لثه میشود.
عمل جراحی لثه
شاید در مورد عمل جراحی لثه برای اصلاح لبخند لثه ای اطلاعاتی داشته باشید، خوب است بدانید جراحی لثه یکی از روشهای موثر برای درمان تحلیل لثه نیز هست. انواع جراحی برای ترمیم پسروی لثه شامل موارد زیر است:
جرمگیری و تسطیح ریشه فلپ
در این روش جراحی لثه، برش کوچکی در بافت لثه ایجاد شده و لثه کنار زده می شود تا دندانپزشک باکتری و پلاکهای زیر لثه را بردارد. بعد از تمیز و ضد عفونی کردن ناحیه، بافت فلپ سرجایش قرار گرفته و بخیه میشود تا مجددا دندان را به طور کامل در بر گرفته و شکاف بین لثه و دندان از بین برود.
جراحی بازسازی استخوان
در صورت آسیب دیدن استخوان نگهدارنده دندان در نتیجه تحلیل لثه، باید عمل جراحی بازسازی استخوان و بافت نرم انجام شود.
در این روش ابتدا پس از کنار زدن بافت نرم لثه و تمیز کردن پلاک و باکتریها، مواد بازسازی کننده یا تحریک کننده تولید بافت به استخوان اضافه میشود تا بدن به بازسازی و ترمیم ناحیه آسیب دیده ترغیب شود. سپب فلپ لثه به جای خود برگردانده شده و بخیه میخورد.
پیوند بافت همبند
در این روش قسمت کوچکی از بافت سقف دهان (بافت سطحی یا زیرین) به عنوان بافت همبند برداشته شده و به محل تحلیل لثه پیوند میخورد تا فرآیند بازسازی لثه صورت گیرد.
درمان تحلیل لثه با لیزر
استفاده از لیزر برای درمان تحلیل لثه در مقایسه با روشهای سنتی جراحی، خونریزی کمتر و دوره نقاهت کوتاهتری دارد. در این روش راحتتر میتوان بافت نرم لثه را جدا کرد و خطر ابتلا به عفونت لثه کمتر است. در روش لیزر برای درمان تحلیل لثه، دندانپزشک با استفاده از لیزر بافتهای آسیب دیده و باکتریهای موجود در شکاف زیر خط لثه را از بین میبرد.
باندینگ
یک روش غیر جراحی برای ترمیم و بازسازی لثه تحلیل رفته، باندینگ با مواد کامپوزیتی همرنگ دندان است. این روش زمانی کاربرد دارد که تحلیل لثه شدید نبوده و تنها قسمت اندکی از ریشه دندان نمایان شده باشد. باندینگ دندان در این حالت با هدف پر کردن فاصله ببن دندان و لثه، کاهش حساسیت دندان و بهبود زیبایی لبخند صورت میگیرد.
داروی درمان تحلیل لثه
در برخی موارد برای متوقف کردن روند تحلیل لثه و درمان این عارضه ممکن است دندانپزشک استفاده از داروهای آنتی بیوتیک را تجویز کند. این دسته از داروها برای دفع باکتریها مفید هستند.
درمان خانگی تحلیل لثه
علاوه بر درمانهای پزشکی گفته شده، برخی گیاهان دارویی و روشهای خانگی نیز در درمان تحلیل موثر هستند. از جمله:
- زردچوبه: این ماده حاوی کورکومین است که با خاصیت ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی به کاهش التهاب لثه و از بین بردن پلاک و جرم کمک میکند.
- عسل: عسل از تجمع باکتریهای موثر در تحلیل و پسروی لثه جلوگیری میکند.
- روغن نارگیل: این روغن التهاب و بیماری لثه را درمان میکند و برای از بین بردن باکتریهای بیماریزا مفید است.
- آلوئهورا: خواص ضد التهابی و التیام بخشی ژل آلوئه ورا موجب کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود بافت آسیب دیده لثه میشود.
- روغن میخک: این ماده به عنوان ضد درد و آنتی باکتریال طبیعی و قوی، برای کاهش درد و التهاب لثه و نیز ضد عفونی کردن لثه آسیب دیده موثر است.
- آبلیمو: آبلیمو با خاصیت اسیدی که دارد موجب از بین رفتن جرم دندان و باکتریهای دهان و التیام التهاب لثه میشود.
- نمک: شستشوی دهان با آب نمک ولرم، درد و التهاب لثه را کاهش داده و باکتریهای مضر دهان را از بین میبرد.
انواع روش های پیشگیرانه از عقب نشینی لثه
توجه به بهداشت دهان و دندان موثرترین روش برای جلوگیری از عقب نشینی بافت لثه از اطراف دندان است. علاوه بر این موارد زیر برای پیشگیری از تحلیل لثه بسیار تاثیرگذار هستند:
- مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان روزانه حداقل دو بار
- استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان مناسب
- اجتناب از مسواک زدن سریع و خشن
- داشتن سبک زندگی و رژیم غذایی سالم
- پرهیز از استعمال دخانیات
- توجه به علائم تحلیل لثه و اقدام به موقع برای درمان
- اقدام مناسب برای رفع مشکلاتی مانند دندن قروچه و ساییدگی دندانها
- اصلاح دندانهای نامرتب با درمان ارتودنسی
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای انجام معاینات دورهای
سوالات متداول
درد این بخش به سوالات رایج شما عزیزان در مورد تحلیل لثه و روشهای درمان آن پاسخ میدهیم.
تحلیل لثه چه عوارضی دارد؟
تحلیل لثه اگر درمان نشود عوارض مانند درد و حساسیت دندان، عفونت و بیماریهای لثه، پوسیدگی ریشه دندان، لق شدن و افتادن دندان، تحلیل استخوان نگهدارنده دندان را ایجاد میکند.
مهمترین علت ابتلا به تحلیل بافت لثه چیست؟
در صورت مرتب بودن دندانها و نداشتن سابقه خانوادگی، میتوان گفت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و مسواک زدن اشتباه مهمترین علت تحلیل بافت لثه هستند که موجب تشکیل پلاک و جرم دندان و آسیب به بافت لثه می شوند.
بهترین درمان تحلیل لثه چیست؟
در موارد خفیف، با توجه بیشتر به بهداشت دهان، مسواک زدن صحیح و استفاده از دهانشویه می توان تحلیل لثه را درمان کرد. اما در مواردی که تحلیل شدید باشد چارهای جز عمل جراحی وجود ندارد.
تحلیل رفتن لثه چه نشانه هایی دارد؟
درد و حساسیت لثه و دندان، التهاب و خونریزی لثه، ظاهر شدن ریشه و لق شدن دندان از جمله نشانههای تحلیل ریشه دندان به شمار میروند.
چه افرادی بیشتر در معرض عقب نشینی لثه قرار میگیرند؟
تحلیل بافت لثه میتواند در همه سنین و برای همه افراد رخ دهد. اما افراد سیگاری، مبتلایان به دیابت، بزرگسالان بالای ۶۵ سال و کسانی که سابقه خانوادگی و زمینه ژنتیکی دارند، بیشتر در معرض این بیماری قرار میگیرند.
آیا تحلیل رفتن بافت لثه دردناک است؟
با تحلیل بافت لثه، لایه محافظ و نگهدارنده ریشه دندان ضعیف میشود. این اتفاق باعث افزایش حساسیت دندان، احساس درد و بالا رفتن خطر پوسیدگی دندان خواهد شد.
بیماری تحلیل لثه به سادگی قابل برگشت نیست و ترمیم بافت لثه از بین رفته نیاز به انجام عمل جراحی پیوند لثه، صرف هزینه و دوره نقاهت و طولانی است. برای پیشگیری این عارضه، تشخیص و درمان تحلیل لثه، بهتر است حداقل هر ۶ ماه یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه نمایید.
اگر علائم تحلیل لثه را در خود مشاهده میکنید در اولین فرصت برای بررسی دقیق سلامت لثه و دندانها به مطب دکتر سعید قریشی مراجعه نمایید.