عفونت دندان در بارداری مسئله مهمی است که می‌تواند اثرات جدی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. تغییرات هورمونی و افزایش حساسیت لثه‌ها در این دوران، خطر ابتلا به عفونت‌های دندانی را افزایش می‌دهد. عفونت دندان نه تنها موجب درد و ناراحتی برای مادر می‌شوند، بلکه می‌تواند مشکلاتی نظیر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد را نیز در پی داشته باشد. بنابراین، آگاهی از علائم، علل و روش‌های پیشگیری و درمان عفونت دندان در دوران بارداری بسیار مهم است. در این مقاله، به بررسی جامع این موضوع پرداخته و نکات کلیدی برای حفظ سلامت دهان و دندان در دوران بارداری را ارائه خواهیم داد. با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را در این زمینه کسب کنید.
دلایل عفونت دندان در بارداری
تغییرات هورمونی و فیزیکی که در بدن مادر باردار رخ می‌دهد بر لثه و دندان‌های او تاثیر می‌گذارد و شرایط را برای ابتلا به عفونت دندان و سایر بیماری‌های دهان فراهم می‌کند. از طرفی عدم رعایت بهداشت دهان ودندان و تغییر در رژیم غذایی در کنار سایر عوامل می‌تواند به بروز عفونت دندان در بارداری منجر شود.
در بخش های پایین به دلایل عفونت کردن دندان ها در دوران بارداری میپردازیم.
پوسیدگی دندان
اصلی‌ترین دلیل عفونت دندان در زمان حاملگی پوسیدگی‌های خفیف تا متوسط در دندان‌ها است که افراد به آن توجهی نمی‌کنند. این پوسیدگی‌ها به تدریج پیشرفت کرده و عفونت‌های شدیدی را ایجاد می‌کنند. توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری تمام مشکلات و پوسیدگی‌های دندانی (هرچند خفیف و جزئی) برطرف شود.
بهداشت ضعیف دهان و دندان
برخی از خانم‌ها در زمان بارداری به دلیل افزایش حساسیت لثه و تهوع، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را نادیده می‌گیرند. بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان منجر به تشکیل پلاک‌های باکتریایی، بروز پوسیدگی و ایجاد عفونت دندان خواهد شد. لذا رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری بسیار حائز اهمیت است.
تمایل به مصرف قند
در دوره بارداری معمولا تمایل مادران به مصرف کربوهیدارت‌ها و مواد غذایی شیرین و قندی افزایش پیدا می‌کند. این نوع خوراکی‌ها محیط دهان را به فضایی مناسب برای رشد باکتری‌های مضر تبدیل می‌کنند که منجر به پوسیدگی و عفونت دندان خواهد شد. برای پیشگیری از این عارضه مصرف مواد قندی را محدود کرده و بعد از خوردن هر وعده غذایی و میان وعده مسواک بزنید و دهان خود را با آب فراوان بشویید.
تغییرات هورمونی
یکی از تغییرات هورمونی مهم در زمان بارداری افزایش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون است. بالا رفتن مقدار این هورمون‌ها در بدن، جریان خون در لثه و حساسیت آن را افزایش می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث التهاب لثه یا ژنژیویت بارداری شود که در صورت عدم درمان به موقع منجر به ایجاد عفونت در لثه و دندان درد در بارداری می‌شود.
بیماری های پریودنتال
اغلب زنان در زمان بارداری مراحل اولیه ژنژیویت یا بیماری پریودنتال را تجربه می‌کنند. در صورتی که این بیماری با تجمع پلاک و باقی مانده مواد غذایی همراه شود، موجب التهاب لثه شده و در صورت عدم درمان، عفونت شدید لثه و حتی افتادن دندان را در پی خواهد داشت.
تهوع و استفراغ
تهوع و استفراغ یک اتفاق رایج برای بیشتر زنان در سه ماهه اول بارداری است. ویار و استفراغ‌های مکرر، اسید معده را وارد محیط دهان کرده و با تخریب مینای دندان باعث پوسیدگی می‌شود. برای جلوگیری از آسیب به مینای دندان بلافاصله بعد از استفراغ یا رفلاکس اسید معده، دهان خود را با آب بشویید و بعد از مدتی مسواک بزنید. برای کاهش ویار، تهوع و استفراغ بارداری از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کرده و حتما با پزشک خود مشورت کنید.
کاهش سطح ایمنی بدن
در زمان بارداری سیستم ایمنی بدن مادر به گونه‌ای تغییر می‌کند تا بیشترین محافظت از جنین را انجام دهد. این وضعیت باعث کاهش سطح ایمنی بدن مادر شده و او را در برابر عفونت‌های باکتریایی از قبیل عفونت لثه و دندان آسیب‌پذیر می‌کند. از این رو توصیه می‌شود برای پیشگیری از عفونت دندان در بارداری، در صورت هر گونه احساس درد و ناراحتی در دندان و لثه بلافاصله به دندانپزشک مراجعه نمایید.
خشکی دهان
بزاق نقش مهمی در پاکسازی محیط دهان و از بین بردن اسید‌ها و باکتری‌های مضر دارد. کاهش تولید بزاق و خشکی دهان که برخی زنان در دوران بارداری با آن مواجه می‌شوند، موجب اسیدی شدن دهان و تسریع رشد باکتری‌ها خواهد شد که نتیجه آن عفونت و پوسیدگی دندان است. برای افزایش بزاق، به اندازه کافی آب بنوشید و آدامس بدون قند بجوید.
عفونت دندان در بارداری چه علائمی دارد؟
عفونت دندان در دوره بارداری علائمی دارد که نباید نادیده گرفته شوند. توجه به این نشانه‌ها به شما کمک می‌کند تا مشکل خود را زودتر تشخیص داده و قبل از اینکه با عوارض عفونت دندان مواجه شوید برای درمان اقدام نمایید. رایج‌ترین علائم عفونت دندان در بارداری شامل موارد زیر است:
- دندان درد؛ شایع‌ترین نشانه
- افزایش حساسیت دندان‌ها
- درد در ناحیه فک و صورت
- سردرد
- درد گوش
- احساس تلخی در دهان
- بوی بد دهان (حتی بعد از مسواک زدن)
- تورم و خونریزی لثه
- تورم فک و غدد گردن
- تب
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، حتما با دندانپزشک و پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا درمان مناسب برای شما انجام شود.
عوارض عفونت دندان در بارداری؟
عفونت دندان در دوران بارداری می‌تواند اثرات جدی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. نتایج تحقیقات ارتباط بین عفونت و بیماری شدید لثه در زنان باردار و زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را نشان می‌دهد. تولد زودتر از موعدد نوزاد را در معرض خطرات جدی مانند آسیب مغزی و مشکلات بینایی و شنوایی قرار می‌دهد. علاوه‌براین، از جمله سایر عوارض عفونت دندان در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اشتها و مشکلات تغذیه‌ای مادر
- زایمان زودرس
- کم وزنی نوزاد در زمان زایمان
- وارد شدن عفونت به سیستم گردش خون و انتقال به سایر اندام‌های مادر
- افزایش خطر پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
- تشدید عفونت و احتمال از دست دادن دندان
- انتقال عفونت به جنین در مورد عفونت‌های شدید
البته جای نگرانی نیست، عفونت دندان در زمان بارداری قابل پیشگیری و درمان است. کافی به بهداشت دهان و دندان‌های خود توجه داشته باشید و در صورت بروز علائم عفونت دندان سریعا به دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید.
آیا عفونت دندان در بارداری برای جنین ضرر دارد؟
بله. عفونت دندان در دوران بارداری می‌تواند برای جنین ضرر داشته باشد. عفونت دندانی می‌تواند منجر به زایمان زودرس و کم‌وزنی نوزاد شده و خطر پره اکلامپسی را افزایش دهد. به علاوه، عفونت‌های شدید ممکن است به سیستم گردش خون مادر راه پیدا کرده و به جنین منتقل شوند. این وضعیت منجر به مشکلات سلامتی جدی برای نوزاد می‌گردد. بنابراین، مراقبت از سلامت دهان و دندان در دوران بارداری بسیار حیاتی بوده و در صورت بروز هرگونه علامت عفونت، مشاوره پزشکی الزامی است.
درمان خانگی عفونت دندان در بارداری
روش‌های خانگی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم تنها علائم و شدت عفونت دندان را کاهش می‌دهند و برای درمان این بیماری باید به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین بهتر است قبل از مصرف هر نوع گیاه دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت نمایید تا مشکلی برای مادر و جنین پیش نیاید.
سیر
سیر یک آنتی بیوتیک و ضد التهاب طبیعی است که می‌تواند عفونت دندان را کاهش دهد. یک حبه سیر را برش داده یا له کنید و روی محل عفونت بگذارید تا باکتری‌های اطراف دندان را از بین ببرد و علائم عفونت بهبود یابد. همچنین می‌توانید سیر خام را بخورید یا آن را با آب گرم بجوشانید و از آن برای شستشوی دندان عفونی استفاده نمایید.
زنجبیل
زنجبیل ادویه ضد التهاب و ضد باکتری است که در هر خانه‌ای یافت می‌شود. اگر در دوران بارداری با علائم عفونت دندان مواجه شدید یک تکه کوچک زنجبیل تازه را روی دندان قرار داده یا بجوید. یا اینکه مقداری دمنوش زنجبیل تهیه کرده و دهان خود را با آن شستشو دهید تا درد و التهاب ناشی از عفونت التیام یابد.
پونه
یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی عفونت دندان در بارداری استفاده از عصاره پونه کوهی با خواص ضد باکتریایی است. این گیاه یک آنتی‌اکسیدان و ضد التهاب قوی نیز هست که درد و تورم دندان عفونی را کاهش می‌دهد. چند قطره اسانس پونه کوهی را با یک قاشق روغن حامل (مانند روغن زیتون، روغن نارگیل یا آفتابگردان) مخلوط کنید. یک تکه پنبه را به این مخلوط آغشته کرده و برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی محل عفونت نگه دارید. سپس دهان خود را با آب ولرم بشویید.
میخک
خواص روغن و عصاره میخک برای کاهش درد ناشی از عفونت دندان بر کسی پوشیده نیست. میخک خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد و به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی برای درمان عفونت در بارداری شناخته می‌شود. چند قطره روغن رقیق شده میخک را روی یک تکه پنبه ریخته و آن را بر روی دندان چرک کرده قرار دهید. همچنین می‌توانید چند قطره از روغن میخک را در یک لیوان آب ریخته و از آن به صورت دهانشویه استفاده کنید یا اینکه چند عدد گل میخک را در دهان‌تان بگذارید تا با بزاق دهان نرم شوند. آنگاه آن‌ها را روی دندان عفونی فشار دهید تا روغن میخک خارج شود. بعد از ۳۰ دقیقه گل‌ها را از دهان خارج کنید.
انار
انار میوه‌ای با خواص آنتی باکتریال و آنتی پلاک است که به کاهش بیماری و عفونت لثه و دندان کمک می‌کند. برای درمان عفونت در بارداری با روش‌های سنتی و خانگی، آب انار طبیعی بنوشید یا دهان خود را با آن بشویید. همچنین می‌توانید دمنوشی از پوست انار تهیه کرده و بعد از سرد شدن به عنوان دهانشویه از آن استفاده کنید.
لبنیات
محصولات لبنی منابع غنی از کلسیم، فسفر و ویتامین دی هستند و در تقویت و بازسازی مینای دندان نقش موثری دارند. لبنیات لایه‌‌ای محافظ بر روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌دهند که آن‌ها را در برابر اسیدهای خورنده‌‌ای که عامل اصلی پوسیدگی هستند، مقاوم می‌‌سازند و احتمال پوسیدگی را کاهش می‌دهند. علاوه‌براین، در صورت بروز علائم عفونت دندان در بارداری، می‌توان ترکیبی از شیر و زردچوبه تهیه کرده و با برای کاهش درد ناشی از عفونت از آن کمک گرفت.
چای سبز
چای سبز حاوی آنتی اکسیدان قوی ترکیبات ضد التهابی است که برای تسکین علائم دندان عفونت‌دار مفید است. چای سبز کیسه‌ای را در آب گرم خیسانده و اجازه دهید خنک شود. سپس آن را روی دندان خود قرار دهید تا درد و تورم آن کاهش یابد.
نمک
ساده‌ترین روش برای درمان خانگی عفونت دندان در بارداری استفاده از محلول آب‌نمک است. نمک، باکتری‌ها را از بین می‌برد، درد و عفونت دندان را به طور موقت کاهش می‌دهد و به درمان التهاب لثه کمک می‌کند. یک قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب ولرم حل کرده و روزانه چند مرتبه دهان خود را با آن شستشو دهید. سعی کنید محلول حداقل ۲ دقیقه در دهان شما در تماس با دندان‌های عفونت‌دار باقی بماند.
بهترین چرک خشک کن دندان در بارداری
علاوه بر روش‌های خانگی گفته شده شما زنان باردار می‌توانند با مشورت پزشک از انواع آنتی بیوتیک برای عفونت دندان استفاده کنند. داروهایی که پزشک در بارداری برای شما تجویز می‌کند، خطری برای سلامت جنین ایجاد نمی‌کنند و شما با خیال راحت می‌توانید دوره درمان عفونت دندان خود را تکمیل کنید. بهترین چرک خشک کن دندان در بارداری شامل این داروها است:
- آموکسی سیلین: آموکسی سیلین برای عفونت دندان در بارداری دارویی بی‌خطر و موثر است که به منظور برای درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شود.
- کلیندامایسین: این دارو گزینه‌ای مناسب برای درمان عفونت دندان است و پزشکان معمولا برای بیمارانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، کلیندامایسین تجویز می‌کنند.
- اریترومایسین: این دارو گزینه‌ای نسبتا ایمن برای درمان عفونت در بارداری به شمار می‌آید.
آنتی بیوتیک های مضر در دوران بارداری
برخی آنتی بیوتیک‌ها اگرچه تاثیر قوی و فوری برای درمان عفونت دندان در د بارداری دارند اما مصرف آن‌ها ممکن است زیان‌های جدید و جبران ناپذیری برای سلامت جنین به همراه داشته باشد. لذا مصرف دارو به ویژه انواع آنتی بیوتیک در بارداری بدون مشورت پزشک به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. مهمترین آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای جنین مضر هستند و نباید در بارداری مصرف شوند عبارتند از:
- تتراسایکلین: می‌تواند موجب تغییر رنگ دندان‌های نوزاد شود و مادر از هفته ۱۵ بارداری مجاز به مصرف این دارو نیست.
- داکسی‌سایکلین: ممکن است رشد استخوان‌های جنین را مختل کند.
- سیپروفلوکساسین: این دارو می‌تواند تاثیر منفی بر رشد مفاصل جنین داشته باشد.
پیشگیری از ابتلا به عفونت دندان در دوران بارداری
مادران باردار با رعایت چند نکته ساده می‌توانند از ابتلا به عفونت دندان در این دوران پیشگیری کرده و سلامت خود و جنین‌شان را حفظ کنند.
رعایت بهداشت دهان و دندان
اولین نکته رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها است. روزانه دوبار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا باقی مانده مواد غذایی و پلاک‌های باکتریایی از بین بروند. برای جلوگیری از تحریک لثه‌ها، مسواک نرم و خمیر دندان ملایم انتخاب کنید. استفاده از دهانشویه‌های غیر الکلی نیز برای زنان باردار بی‌خطر است.
معاینات دندانپزشکی پیش از بارداری
قبل از شروع بارداری به دندانپزشک مراجعه کنید و تمام مشکلات دندانی و بیماری لثه خود را درمان کنید. در دوران بارداری اگر متوجه علائم عفونت دندان شدید سریعا به دندانپزشک مراجعه نمایید. حتی اگر علائمی ندارید به طور منظم برای چکاپ نزد دندانپزشک بروید تا از مشکلات دندانی پیشگیری شود. باردار بودن خود را به پزشک اطلاع دهید تا اقدامات درمانی با ایمنی لازم برای شما انجام شود.
رژیم غذایی سالم
یک رژیم غذایی سالم را دنبال کنید. برای تقویت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آن‌ها، مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند لبنیات، بادام و سبزیجات برگدار مصرف کنید. خوردن غذاها و نوشیدنی‌های شیرین که موجب افزایش رشد باکتری‌های مضر دهان می‌شوند را محدود نمایید. برای تمیز شدن دندان‌ها و از بین بردن باکتری‌های بد دهان در دوران بارداری میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید.
سوالات متداول
پاسخ سوالات خود در مورد عفونت دندان در بارداری را در این بخش بخوانید.
آیا جنسیت جنین بر دندان درد مادر باردار تاثیر دارد؟
عفونت و درد دندان در بارداری اغلب به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی، بی توجهی به بهداشت دهان و دندان و عوامل دیگر رخ می‌دهد و جنسیت جنین تاثیری بر آن ندارد.
آیا عکس برداری دندان در بارداری خطرناک است؟
عکس‌برداری دندان در دوران بارداری معمولا بی‌خطر است، اما باید با احتیاط انجام شود. در صورتی که نیاز به عکس‌برداری دندان در بارداری وجود داشته باشد، دندانپزشک می‌تواند اقدامات احتیاطی مانند استفاده از پوشش حفاظتی مخصوص برای ناحیه شکم، به کار بردن تکنیک‌های جدیدتر و کم‌اشعه برای عکس‌برداری در صورت وجود درد و عفونت شدید هر گونه خطر احتمالی را کاهش دهد. برخی از دندان‌پزشکان ترجیح می‌دهند که عکس‌برداری در سه ماهه دوم بارداری انجام شود، زیرا این دوره معمولا ایمن‌تر از سه ماهه اول و سوم است.
آیا کشیدن دندان پوسیده در بارداری خطرناک است؟
کشیدن دندان پوسیده در بارداری در صورتی که در زمان مناسب، توسط دندانپزشک متخصص و تحت نظر متخصص زنان و زایمان صورت گیرد کاملا ایمن و بی‌خطر است. بهترین زمان برای کشیدن دندان در دوران بارداری، سه ماهه دوم (بین هفته‌های ۱۳ تا ۲۶) است. در این دوره، خطرات برای جنین کمتر است و مادر نیز معمولا احساس بهتری دارد. پس از کشیدن دندان، مادر باید به خوبی از خود مراقبت کند و به توصیه‌های پزشک توجه کند تا مشکلی پیش نیاید.
با توجه به عوارض عفونت دندان در بارداری و خطراتی که مصرف برخی داروها برای سلامتی شما و جنین دارد، تاکید می‌کنیم که درمان دندان عفونتی را به تاخیر نیندازید و اقدام خوسرانه‌ای نیز انجام ندهید. اگر شما باردار هستید و علائم عفونت دندان را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است با یک دندانپزشک متخصص مشورت کنید تا بهترین تصمیم بر اساس وضعیت خاص شما گرفته شود.
