امروزه برای هر مشکل دندانی که به دندانپزشک مراجعه کنید، معمولا به شما گفته می‌شود که باید از دندان‌هایتان عکس او پی جی تهیه شود. آیا می‌دانید عکس opg دندان چیست و چه کاربردی در دندانپزشکی دارد؟
برای آشنایی با انواع عکس رادیولوژی دهان، کاربردهای عکس opg دندان، شناخت مزایا و معایب عکس او پی جی دندان تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
عکس opg دندان چیست؟
عکس opg دندان که مخفف عبارت OrthoPantomoGram (ارتوپانتومونوگرام) است، به نوعی اسکن دهان و دندان اشاره دارد که با استفاده از اشعه ایکس گرفته می‌شود. عکس اپی جی دندان یک تصویر کامل و یکپارچه از تمام دندان‌ها، ساختار فک بالا و پایین و مفصل گیجگاهی را ارائه میدهد. این عکس در دسته تصاویر رادیولوژی قرار می‌گیرد و توسط دستگاه تهیه می‌شود.
به عبارت دیگر عکس او پی جی دندان یا رادیوگرافی پانورامیک یک روش رادیوگرافی است که در آن یک تصویر توموگرافی تکی از قوس فک و صورت و ساختار دندان‌ها تهیه می‌شود. این تصویر یکی از ابزارهای کمکی برای تشخیص بیماری‌ها و ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها است.
کابردهای عکس او پی جی دندان
عکس او پی جی دندان اطلاعات کامل و نسبتا دقیقی را در اختیار دندانپزشک قرار میدهد. اطلاعاتی که دندانپزشک قبل از انجام هر نوع درمان برای بهبود وضعیت دندان‌ها و ساختار فک نیاز دارد. به طور کلی در دندانپزشکی از عکس اوپی جی دندان برای اهداف زیر استفاده می‌شود.
- تشخیص دررفتگی مفصل گیجگاهی فکی
- بررسی شکستگی استخوان فک و صورت
- شکستگی و ترک خوردگی دندان‌ها
- تغییر رنگ دندان‌ها
- ارزیابی وضعیت دندان‌های نهفته
- تشخیص عفونت فک و دندان‌ها
- ارزیابی تحلیل استخوان پریودنتال
- کاشت ایمپلنت و بررسی وضعیت ایمپلنت‌های دندانی
- درمان ارتودنسی
- بررسی موقعیت کلی دندان‌ها و ارتباط آن‌ها با یکدیگر
- تشخیص وضعیت پوسیدگی دندان‌ها
- تشخیص تومور
- بررسی وضعیت سینوس‌ها
- جراحی فک و چانه
انواع عکس رادیوگرافی دندان
به طور کلی با کمک اشعه ایکس دو نوع عکسبرداری از دهان انجام می‌شود:
۱- عکس‌های داخل دهانی
در این نوع عکسبرداری فیلم رادیوگرافی در داخل دهان قرار می‌گیرد. انواع عکس داخل دهانی شامل موارد زیر است.
– عکس پری اپیکال
در هر عکس پری اپیکال کل دندان از تاج تا قسمت پایین‌تر از ریشه یعنی جایی که ریشه دندان به فک متصل شده است نشان داده می‌شود. از این عکس برای ارزیابی تغییر غیر معمول در ریشه یا استخوان اطراف دندان استفاده می‌کنند.
– عکس بایت وینگ
عکس بایت وینگ جزئیاتی از دندان‌های بالا و پایین یک منطقه مشخص از دهان را نشان میدهد. در این نوع عکس یک دندان از بالای تاج تا سطح استخوان دیده می‌شود. این عکس رادیوگرافی داخل دهانی برای بررسی وضعیت روکش دندان، استهلاک پرشدگی دندان و سایر ترمیم‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– اکلوزال
عکس رادیوگرافی اکلوزال برای ارزیابی موقعیت و شرایط رشد دندان‌های یکی قوس دندانی (فک پایین یا بالا) کاربرد دارد.
۲- عکس‌های خارج دهانی
در این نوع عکسبرداری فیلم در خارج از دهان و داخل دستگاهی است که در مجاورت سر قرار می‌گیرد. انواع عکس خارج دهانی شامل موارد زیر است.
– عکس او پی جی یا پانورامیک
عکس opg، تمام محدوده دهان شامل مفصل گیجگاهی، استخوان فک‌ها و تمامی دندان‌های هر دو فک را در یک عکس واحد به طور کامل نشان میدهد.
– توموگرام
این عکس یک لایه یا بخش خاص از دهان را با وضوح بالا نشان داده و بقیه قسمت‌ها را تار می‌کند. هدف از این کار این است که بتوان ساختارهایی که دیدن آن‌ها به دلیل نزدیکی به ساختار بافت‌های مجاور دشوار است به راحتی مشاهده کرد.
– سفالومتری
این عکس بیشتر در درمان‌های ارتودنسی و جراحی فک و چانه کاربرد دارد. زیرا عکس سفالومتری یک طرف سر را به طور کامل نشان میدهد به طوری که می‌توان ارتباط دندان‌ها، فک و نیمرخ صورت را به وضوح دید.
– سی تی اسکن دندان
سی تی اسکن یا اسکن ترموگرافی کامپیوتری دندان، نوعی عکسبرداری سه بعدی است که برای تشخیص مشکلات استخوان فک از قبیل شکستگی، کیست و تومور کاربرد دارد.
– سی تی پرتو مخروطی
این نوع عکس خارج دهانی تصاویر سه بعدی مناسبی از ساختار دهان، بافت‌های نرم ،عصب‌ها و استخوان‌ها در اختیار دندانپزشک قرار میدهد. از این عکس برای کاشت ایمپلنت، بررسی کیست و تومور در ناحیه دهان استفاده می‌شود. در این عکس مشکلات فک، لثه و ریشه دندان‌ها نیز نمایان است.
– عکس دیجیتالی
این نوع عکس‌ها تصاویر دو بعدی از دهان هستند که توسط دستگاه دیجیتال گرفته شده، مستقیما به کامپیوتر فرستاده می‌شود و روی نمایشگر می‌توان آن‌ها را دید.
تفاوت رادیوگرافی پری اپتیکال با عکس او پی جی دندان چیست؟
عکس او پی جی دندان با تصاویر رادیوگرافی پری اپتیکال داخل دهانی که دندانپزشک از نزدیک از دندان می‌گیرد متفاوت است. عکس اپی جی وضوح پایین‌تری دارد و جزئیات کمتری در آن دیده می‌شود اما تجسم بهتری از ساختار فک و صورت، مفصل گیجگاهی و وضعیت استخوان فک بالا و پایین ارائه میدهد. مزیت اصلی رادیوگرافی پانورامیک این است گه تمام ساختار نگهدارنده دندان در فیلم رادیوگرافی قابل مشاهده است. در مقابل عکس رادیوگرافی پری اپتیکال تنها یک یا چند دندان از زاویه نزدیک با جزئیات کامل دیده می‌شوند. از این عکس برای بررسی وضعیت دقیق یک دندان خاص مثلا آسیب دیدگی پالپ دندان استفاده می‌شود.
نحوه گرفتن عکس او پی جی دندان
آماده کردن یک عکس opg دندان حدود سه دقیقه طول می‌کشد که تنها ۲۰ ثانیه از این زمان صرف گرفتن تصاویر می‌شود. برای گرفتن عکس اوپی جی از شما خواسته می‌شود هر نوع زیورآلات و اشیا فلزی را از اطراف سر و گردن خود دور کنید تا اختلالی در گرفتن عکس ایجاد نشود.
سپس باید به صورت ایستاده جلو دستگاهی ایستاده و چانه خود را روی یک سکوی کوچک مخصوص قرار دهید. آنگاه یک قطعه دهانی را گاز بگیرید. تنها کاری که باید بکنید این است که آرام باشید و تکان نخورید تا عکس واضحی از فک و دندان‌های شما گرفته شود.
دستگاه رادیوگرافی opg دندان چگونه عمل می کند؟
در رادیو گرافی پانورامیک، فیلم رادیو گرافی در سر یک لوله اشعه ایکس قرار گرفته و به صورت نیم دایره دو سر بیمار می‌چرخد. عکسبرداری از یک طرف فک شروع شده و به طرف دیگر ختم می‌شود. طی این حرکت، انجام فرآیندی به نام ترموگرافی تصویر فک و صورت را روی فیلم رادیوگرافی ایجاد می‌کند.
تصاویر اشعه ایکس روی فایل‌های دیجیتالی ثبت شده و در اختیار بیمار و دندانپزشک قرار می‌گیرند. فرمت دیجیتالی تصاویر opg به دندانپزشک این امکان را میدهد تا با تغییر کنتراست روشنایی و تاریکی تصویر، برخی چیزها را واضح‌تر ببیند. این امکان در مورد تصاویر ثبت شده روی فیلم وجود ندارد.
کاربرد عکس رادیوگرافی در ارتودنسی
تشخیص اینکه برای ارتودنسی چه عکس هایی لازم است، بر عهده ارتودنتیست است. با این حال یکی از عکس‌هایی که معمولا ارتودنتیست‌ها در مراحل مختلف درمان ارتودنسی از دندان‌های بیمار می‌گیرند عکس او پی جی است. عکس opg دندان به دندانپزشک کمک می‌کند تا در مورد وضعیت دندان‌های عقل، دندان‌های نهفته، رشد فک، بیماری‌های دهان و دندان و وضعیت قرارگیری دندان‌ها اطلاعات کاملی بدست آورد.
لازم به ذکر است که تعداد عکس او پی جی یکی از عواملی تاثیرگذار روی هزینه ارتودنسی است.
مزایای عکس اوپی جی چیست؟
استفاده از عکس opg در درمان‌های مختلف دندانپزشکی مزایای متعددی دارد از جمله:
- یک روش عکسبرداری سریع است که هیچ درد و ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی‌کند.
- نمایی از تمامی دندان‌های بالا و پایین در یک تصویر واحد قابل مشاهده است.
- مقدار تابش اشعه ایکس به بدن بیمار بسیار کم است.
- برای بیمارانی که در بازکردن دهان محدودیت دارند، قابل استفاده است.
- با کمک این عکس دندانپزشک به راحتی می‌تواند وضعیت موجود و درمان‌های لازم را برای بیمار شرح دهد.
- اطلاعات مناسبی از ساختار کلی دهان و دندان، تعداد دندان‌ها، موقعیت و زاویه آن‌ها برای درمان ارتودنسی و کاشت ایمپلنت در اختیار دندانپزشک، جراح فک و صورت و ارتودنتیست قرار میدهد.
- هر گونه دندان نهفته و اضافه در زیر لثه در این عکس‌ها نمایان است.
- در بررسی وضعیت دندان عقل، ساختار اطراف آن و تصمیم‌گیری برای کشیدن یا نکشیدن این دندان، عکس او پی جی بسیار کمک کننده است.
آیا گرفتن عکس opg دندان مضر است؟
شاید این سوال برای شما پیش آید که عکسopg معایبی دارد و آسیبی به بدن می‌رساند یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید بدانید که برای گرفتن عکس اوپی جی مانند هر عکس رادیوگرافی دیگری باید تحت مقداری اشعه ایکس قرار بگیرید. البته دوز این تشعشع زیاد نیست و جای نگرانی ندارد. اما اگر باردار هستید بهتر است این موضوع را به پزشک و اپراتور دستگاه رادیوگرافی دندان اطلاع دهید.
کلام آخر
عکس او پی جی یا opg دندان یک روش مطمئن یک ابزار کاربردی و مهم برای تشخیص صحیح و دقیق مشکلات فک و دندان است. با کمک این عکس دندانپزشک می‌تواند موقعیت و تعداد دندان‌ها، ساختار فک، وضعیت استخوان فک و مفصل گیجگاهی و بسیاری موارد دیگر را با دقت بالا مشاهده نماید. این امر به در درمان‌هایی نظیر ارتودنسی، کاشت ایمپلنت و جراحی‌های فک و چانه اهمیت ویژه‌ای دارد.
