خیلی از آدم ها وقتی داخل آینه لبخند میزنند، اولین چیزی که توجهشان را جلب میکند فضای خالی بین دندان هاست؛ فاصلهای که گاهی کاملا طبیعی است و گاهی باعث میشود لبخند آنطور که باید، یکدست و زیبا دیده نشود. این مشکل که در دندانپزشکی به آن دیاستما هم گفته میشود، فقط یک مسئله زیبایی نیست و در بعضی موارد میتواند روی نحوه جویدن، تلفظ بعضی صداها یا حتی سلامت لثه اثر بگذارد.
خبر خوب این است که درمانش معمولا پیچیده نیست و ارتودنسی دندان فاصله دار یکی از مطمئنترین روشها برای برطرف کردن این فاصلههاست. ارتودنسی کمک میکند دندانها آرام و اصولی به سمت موقعیت صحیح حرکت کنند، طوری که در پایان درمان هم لبخند زیباتر شود و هم عملکرد دندانها بهتر.
در ادامه این مطلب، با دلایل ایجاد فاصله بین دندانها، بهترین روشهای ارتودنسی برای بستن این فضاها، مدت زمان درمان، مزایا، مراقبتها و نکات مهمی که قبل از شروع درمان باید بدانید آشنا میشوید.
فاصله بین دندان یا دیاستما چیست؟
فاصله بین دندانها، که در دندانپزشکی به آن دیاستما گفته میشود، یعنی وجود یک فضای خالی قابل مشاهده بین دو دندان. این فاصله بیشتر وقتها بین دو دندان جلویی فک بالا دیده میشود، اما ممکن است بین هر دو دندانی در دهان هم ایجاد شود.
دیاستما یک «بیماری» محسوب نمیشود و بیشتر یک ویژگی ظاهری است. اما اگر این فاصله زیاد باشد یا دلیل ایجادش مشکلی در ساختار فک و دندانها باشد، میتواند روی زیبایی لبخند، فرم قرارگیری دندانها و حتی تلفظ بعضی حروف تاثیر بگذارد.
به زبان ساده دیاستما یعنی دو دندان به جای اینکه کنار هم بنشینند، کمی از هم فاصله گرفتهاند.
دلایل ایجاد فاصله بین دندانها (دیاستما)
فاصله بین دندانها معمولاً یک دلیل مشخص ندارد. بیشتر وقتها، چند عامل در کنار هم باعث میشوند بین دندانها شکاف ایجاد شود. این فاصله میتواند نتیجه تفاوت اندازه فک و دندانها، عادات دهانی، یا مشکلات لثه باشد. مهمترین دلایل ایجاد دیاستما را میتوان به شکل زیر دستهبندی کرد:
۱. تفاوت اندازه دندانها و فک
گاهی دندانها نسبت به اندازه فک کوچکتر هستند؛ همین موضوع باعث میشود فضاهای خالی بین آنها باقی بماند. این یکی از شایعترین علتهای فاصله بین دندانی است.
۲. وراثت
اندازه فک و فرم دندانها معمولاً از والدین به ارث میرسد. اگر در خانوادهتان چند نفر فاصله بین دندان دارند، احتمال اینکه شما هم این ویژگی را داشته باشید بیشتر میشود.
۳. عادتهای کودکی
مکیدن انگشت، بهخصوص اگر طولانیمدت باشد، میتواند به دندانهای جلویی فشار بیاورد و باعث شود دندانها به سمت جلو متمایل شده و از هم فاصله بگیرند.
۴. رانش زبان هنگام بلع
در بلع طبیعی، زبان باید به سقف دهان فشار وارد کند. اما در برخی افراد، زبان به جای آن به دندانهای جلویی فشار میآورد. این فشار مداوم به مرور زمان دندانها را از هم دور میکند و فاصله ایجاد میشود.
۵. بیماریهای لثه
التهاب و عفونت لثه میتواند بافت نگهدارنده دندان را تضعیف کند. وقتی استخوان و لثه آسیب میبیند، دندانها لق شده و از جای خود فاصله میگیرند. در این موارد، درمان لثه قبل از درمان زیبایی ضروری است.
مطلب مفید: التهاب لثه در ارتودنسی
۶. از دست دادن دندان
وقتی یک دندان کشیده یا از دست میرود، فضای خالی ایجادشده محیط را برای حرکت دندانهای مجاور فراهم میکند. این جابهجایی تدریجی نظم طبیعی دندانها را بر هم میزند و باعث ایجاد فاصله در بخشهای دیگر دهان هم میشود.
۷. بزرگ بودن لبیال فرنوم
لبیال فرنوم همان بافت نازکی است که لثه فک بالا را به داخل لب بالایی وصل میکند. اگر این بافت بیش از حد بزرگ باشد، میتواند بین دو دندان جلویی قرار بگیرد و اجازه ندهد دندانها کنار هم جمع شوند. در این شرایط معمولاً با جراحی کوچک فرنکتومی و ارتودنسی مشکل به طور کامل رفع میشود.
درمان فاصله بین دندان با ارتودنسی
وقتی صحبت از رفع فاصله بین دندانها میشود، ارتودنسی یکی از دقیقترین و ماندگارترین روشهای درمان است. چون به جای اینکه فقط ظاهر دندانها را اصلاح کند، ریشه مشکل را هدف میگیرد و دندانها را به موقعیت درستشان برمیگرداند.
ارتودنسی با اعمال نیروی کنترلشده، دندانها را به سمت جای مناسبشان حرکت میدهد. این حرکت تدریجی باعث میشود شکافها کاملا بسته شود و در عین حال، نحوه قرارگیری دندانها، قوس فک و حتی نحوه بستن دهان به تعادل برسد.
ارتودنسی برای چه نوع فاصلههایی مناسب است؟
ارتودنسی تقریبا برای تمام انواع دیاستما پاسخ میدهد، اما در موارد زیر بهترین نتیجه را دارد:
- فاصلههای مادرزادی یا ارثی
- شکافهایی که به علت تفاوت اندازه دندان و فک ایجاد شدهاند
- فاصله ناشی از عادتهایی مثل رانش زبان یا مکیدن انگشت
- فاصلههای ناشی از کشیدن یک دندان
اگر فاصله به دلیل مشکل لثه باشد، ابتدا باید بیماری لثه درمان شود و سپس ارتودنسی شروع گردد.
انواع ارتودنسی برای بستن فاصله دندان
رایج ترین نوع ارتودنسی برای دندان فاصله دار عبارت است از:
ارتودنسی ثابت
این روش معمولی ترین و قوی ترین روش درمان است. براکتهای ارتودنسی با فشار پیوسته دندانها را به سمت هم میکشند و تمام شکافها را میبندند. برای فاصلههای زیاد معمولا این روش انتخاب اول متخصص ارتودنسی است.
ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین)
اگر فاصلهها کم یا متوسط باشد، ارتودنسی نامرئی می تواند گزینه خوبی باشد. مزیتش این است که در طول درمان کمتر دیده میشود و بیمار راحت تر است، اما برای موارد پیچیده باید نظر متخصص را پرسید.
مدت زمان بسته شدن فاصله دندانها
این کاملا بستگی به اندازه فاصله، نوع ارتودنسی و وضعیت فک دارد، اما معمولا:
- فاصلههای کوچک: ۴ تا ۶ ماه
- فاصلههای متوسط: ۶ تا ۱۲ ماه
- فاصلههای بزرگ یا همراه با مشکلات فکی: ۱۲ ماه به بالا
نکته مهم این است که بعد از پایان درمان، حتما باید از ریتینر استفاده شود تا فاصله دوباره باز نگردد.
مطلب مفید: ارتودنسی چقدرطول میکشد؟
مزایای ارتودنسی برای بستن فاصله دندان
ارتودنسی دندان فاصله دار مانند هر درمان دیگری مزایای خود را دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- لبخند منظم تر و جذاب تر
- افزایش اعتماد به نفس
- بهبود نحوه جویدن و صحبت کردن
- کاهش احتمال گیر کردن غذا و مشکلات لثه
- حفظ سلامت دندانها در طولانیمدت
معایب ارتودنسی برای بستن فاصله دندان
علاوه بر مزایا، این روش معایب خود را هم دارد که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر است.
- ایجاد حساسیت یا درد خفیف در روزهای اول
- نیاز به رعایت دقیق بهداشت دهان
- محدودیت در خوردن برخی خوراکیها
- احتمال برگشت فاصله در صورت عدم استفاده از ریتینر
سخن پایانی
فاصله بین دندانها چیزی نیست که مجبور باشید با آن کنار بیایید. امروز ارتودنسی با روشهای مختلف و کاملاً قابل کنترل، یکی از بهترین و مطمئنترین راهها برای بستن این فاصلههاست. اگر دلیل ایجاد دیاستما درست تشخیص داده شود و درمان زیر نظر متخصص انجام شود، نتیجهاش هم لبخندی منظمتر است و هم سلامت بهتر دهان و دندان.
