درمان ارتودنسی یکی از روش‌های موثر برای زیباسازی لبخند و اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان است، اما در این مسیر ممکن است چالش‌هایی مانند التهاب یا عفونت لثه بروز کند. بسیاری از بیماران در طول دوره ارتودنسی با علائمی مانند قرمزی، تورم یا خونریزی لثه مواجه می‌شوند، که اگر اقدام درمانی مناسب برای آن صورت نگیرد، میتواند مشکلات جدی‌تری برای فرد ایجاد کند.
در این مقاله، به بررسی دلایل شایع التهاب لثه در ارتودنسی، نشانه‌های هشداردهنده عفونت، درمان‌های خانگی و راهکارهای پیشگیری از این مشکل می‌پردازیم. اگر به تازگی درمان ارتودنسی را شروع کرده‌اید یا قصد انجام آن را دارید، مطالعه این مقاله میتواند به حفظ سلامت دهان و دندان‌های شما کمک کند.
دلایل التهاب لثه در ارتودنسی
التهاب و عفونت لثه که معمولا با علائم خفیف آغاز می‌شود، اما در صورت بی‌توجهی میتواند به مشکلی جدی تبدیل شود و شما را با عوارض ارتودنسی مواجه کند. لثه‌هایی که ابتدا تنها کمی متورم بودند، به مرور ممکن است دردناک، حساس و حتی عفونی شوند. آگاهی از نشانه‌های اولیه این وضعیت، نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و آسیب‌های جدی به بافت لثه دارد. در ادامه، با مهم‌ترین علائمی که باید آن‌ها را جدی بگیرید آشنا می‌شوید.
جینجیویت به دلیل عدم رعایت بهداشت صحیح
در دوران ارتودنسی، وجود براکتها و سیم‌ها باعث دشوار شدن تمیز کردن دندان‌ها می‌شود. اگر دندان‌ها به خوبی تمیز نشوند، پلاک و باقی‌مانده مواد غذایی در اطراف براکتها، سطح دندان و خط لثه تجمع کرده و منجر به جینجیویت (التهاب لثه ناشی از پلاک میکروبی) می‌شود. لذا اولین اقدام برای جلوگیری از ابتلا به التهاب لثه در ارتودنسی، رعایت بهداشت دهان و مسواک زدن صحیح و منظم است.
حساسیت به بریس‌های فلزی
در موارد نادری، بدن نسبت به آلیاژهای فلزی موجود در بریس‌ها واکنش نشان می‌دهد. این واکنش ممکن است به شکل التهاب، بزرگ شدن لثه یا هایپرتروفی ناشی از افزایش رشد سلول‌های لثه، خارش یا قرمزی لثه‌ها ظاهر شود.
تورم لثه به دلیل نوسانات هورمونی
یکی دیگر از دلایل التهاب لثه در ارتودنسی، تغییرات هورمونی در دوره‌هایی مانند بلوغ، بارداری یا قاعدگی است که میتواند باعث افزایش حساسیت لثه‌ها و التهاب آن‌ها شود. این نوسانات جریان خون در بافت لثه را افزایش داده و احتمال التهاب، تورم و خونریزی را بیشتر می‌کند. در افرادی که تحت درمان ارتودنسی هستند، این حساسیت ممکن است تشدید شود. این حالت حتی با رعایت بهداشت دهان نیز ممکن است رخ دهد.
تحریک شدن لثه‌ها توسط بریس ارتودنسی
تماس مداوم براکتها و سیم‌های ارتودنسی با بافت نرم لثه و اعمال فشار مداوم به این بافت، ممکن است باعث خراش یا تحریک مزمن شود. این تحریک مکانیکی میتواند زمینه‌ساز التهاب و حساسیت لثه باشد. تحریک شدن لثه‌ها توسط بریس ارتودنسی طبیعی به نظر می‌رسد، اما در صورت تداوم، مراجعه به متخصص ارتودنسی برای بررسی دقیق‌تر ضروری است.
حرکت دندان‌ها
فشاری که وسط بریس‌های ارتودنسی به دندان‌ها وارد می‌شود موجب حرکت تدریجی آن‌ها به سمت جایگاه صحیح خود می‌شود. این حرکت تدریجی با کمی احساس درد، فشار و تورم لثه‌ها در روزهای اول بعد از نصب بریس‌ها و هر جلسه تنظیم آن‌ها می‌شود. این حالت گذرا و کاملا طبیعی است، اما در صورتی که التهاب لثه در ارتودنسی ادامه داشت باید موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
علائم عفونت لثه در ارتودنسی
عفونت لثه یکی از مشکلات رایج در طول درمان ارتودنسی است که در صورت بی‌توجهی، میتواند به بافت‌های نگهدارنده دندان آسیب وارد کند. در برخی موارد، التهاب لثه ممکن است با عفونت دندان اشتباه گرفته شود، در حالی‌که هر کدام علائم و روش درمان خاص خود را دارند.
تشخیص زودهنگام علائم عفونت لثه در ارتودنسی، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و حفظ سلامت دهان دارد. در این بخش به مهم‌ترین نشانه‌های عفونت لثه در بیماران ارتودنسی اشاره می‌کنیم تا در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها، اقدامات لازم سریع‌تر انجام شود:
- تورم و قرمزی لثه‌ها: لثه‌های ملتهب در اطراف دندان‌ها معمولا رنگی تیره‌تر از حالت طبیعی دارند و ممکن است متورم یا حساس شوند.
- خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ‌دندان کشیدن: این وضعیت حساس شدن لثه به پلاک‌های میکروبی را نشان می‌دهد.
- بوی بد دهان (هالیتوزیس): تجمع جرم و پلاک و عفونت لثه در ارتودنسی میتواند منجر به بوی نامطبوع دهان شود.
- درد و احساس ناراحتی در لثه‌ها: این حس ناخوشایند در تماس با غذاهای دماهای گرم و سرد تشدید می‌شود.
- ترشح چرک از لثه: این عارضه علامت هشداری از یک عفونت جدی است و نیاز به درمان فوری دارد.
- احساس لق شدن دندان‌ها: عفونت شدید لثه، ساختار نگهدارنده دندان را تضعیف کرده و دندان‌ها را لق می‌کند.
- تحلیل لثه و عقب رفتن لثه: در مراحل پیشرفته، ممکن است لثه‌ها از دندان فاصله بگیرند و حالت نرم، شل یا تحلیل‌رفته پیدا کنند.
بهترین درمان‌های التهاب لثه در خانه
اگرچه هنگام بروز التهاب لثه، مراجعه به دندان‌پزشک ضروری است، اما در مراحل اولیه یا به عنوان اقدام کمکی، می‌توان از برخی روش‌های خانگی برای درمان ورم لثه در ارتودنسی استفاده کرد. این متدها به کاهش التهاب، کنترل باکتری‌ها و تسکین علائم شما کمک می‌کنند. یادآوری می‌کنیم که این درمان‌ها جایگزین درمان حرفه‌ای نیستند، بلکه به عنوان راهکارهای مکمل توصیه می‌شوند.
تکنیک‌های خانگی مفید برای کاهش و درمان التهاب لثه در ارتودنسی:
- ضد عفونی دهان با محلول آب‌نمک (۲ تا ۳ بار در روز)
- استفاده روزانه از دهانشویه آنتی باکتریال
- مسواک زدن منظم با مسواک نرم حداقل ۲ بار در روز
- حذف مواد غذایی بین دندانی با کمک نخ دندان
- مصرف مواد غذایی ضد التهاب از قبیل میوه‌ها و سبزیجات تازه، ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم برای کاهش تورم و تسکین درد
- اجتناب از سیگار و دیگر محصولات تنباکو
- جلوگیری از خشکی دهان و کاهش احتمال تشکیل پلاک با نوشیدن آب فراوان
اگر به‌تازگی دندانی کشیده‌اید و دچار التهاب و عفونت شده‌اید، مقاله درمان خانگی عفونت دندان کشیده شده میتواند برایتان مفید باشد.
خطرات عدم درمان به‌موقع التهابات لثه در حین ارتودنسی
نگرانی‌های در مورد هزینه ارتودنسی دندان و عوارض احتمالی آن مانند التهاب لثه از دغدغه‌های اصلی بیماران در طول درمان ارتودنسی است. اما رسیدگی به مشکلات دهان و دندان در زمان مناسب، علاوه بر حفظ سلامت بیمار، از افزایش هزینه‌های درمانی نیز جلوگیری می‌کند.
یکی از مهم‌ترین خطرات، پیشرفت التهاب و بروز بیماری‌های پریودنتال است که در آن بافت نگهدارنده دندان‌ها آسیب می‌بیند. این وضعیت در نهایت منجر به تحلیل لثه، لق شدن و حتی از دست رفتن دندان خواهد شد.
علاوه بر آن، وجود التهاب مزمن در دهان روند درمان ارتودنسی را مختل کرده و موجب تاخیر در حرکت دندان‌ها یا ایجاد ناهنجاری‌های جدید می‌شود. همچنین، عفونت لثه میتواند به سایر نواحی بدن گسترش یابد و مشکلاتی را برای سلامت عمومی بدن ایجاد کند.
چطور از التهاب لثه در ارتودنسی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از التهاب لثه در دوران ارتودنسی بیش از هر چیز به رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان و توجه به سبک زندگی بستگی دارد. اولین و موثرترین اقدام، مسواک زدن دقیق با مسواک مخصوص ارتودنسی و استفاده روزانه از نخ‌دندان یا ابزارهای کمکی مانند واترجت است.
استفاده از دهان‌شویه‌های ضدباکتری نیز به کاهش میکروارگانیسم‌های مضر دهان کمک می‌کند. همچنین، معاینات منظم توسط متخصص ارتودنسی و جرم‌گیری‌های دوره‌ای نقش مهمی در کنترل وضعیت لثه دارند.
تغذیه سالم، پرهیز از مصرف مواد قندی و دخانیات، و نوشیدن آب کافی نیز برای تقویت سیستم ایمنی مفید است. با رعایت همین این نکات ساده، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات لثه در طول درمان ارتودنسی جلوگیری کرد.
سوالات متداول در مورد عفونت لثه در ارتودنسی
در ادامه به پرسش های پرتکرار شما در مورد التهاب لثه در ارتودنسی و روش های درمان آن، پاسخ می‌دهیم.
آیا در صورت عفونت لثه حین ارتودنسی، بریس‌ها برداشته می‌شوند؟
خیر؛ در اغلب موارد بریس‌ها برداشته نمی‌شوند، مگر در شرایط شدید و حاد که عفونت به عمق بافت لثه آسیب زده باشد. ارتودنتیست‌ها معمولا بدون توقف ارتودنسی، با کمک روش‌های درمانی خاصی عفونت و التهاب لثه را درمان می‌کنند.
آیا استفاده از مسواک در ارتودنسی میتواند سبب التهاب لثه شود؟
استفاده صحیح و مناسب از مسواک در ارتودنسی نه تنها باعث التهاب نمی‌شود، بلکه از بروز آن جلوگیری می‌کند. اما در صورت استفاده از مسواک نامناسب یا مسواک زدن خشن و اشتباه، احتمال آسیب به به لثه و متورم شدن آن وجود دارد.
آیا رژیم غذایی در ورم لثه حین ارتودنسی تاثیر دارد؟
بله؛ رژیم غذایی نامناسب، به‌ویژه مصرف زیاد قند، خوراکی‌های چسبناک یا کمبود ویتامین C میتواند التهاب لثه در ارتودنسی را تشدید کند. برای جلوگیری از ورم و عفونت لثه، داشتن تغذیه سالم و مصرف غذاهای نرم به تمام بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی ثابت هستند توصیه می‌شود.
التهاب و عفونت لثه در حین ارتودنسی موضوعی قابل کنترل است، به شرط آنکه آگاهی کافی نسبت به علائم، علل و روش‌های مراقبت وجود داشته باشد. رعایت بهداشت دهان، توجه به تغییرات لثه و بهره‌گیری از راهکارهای ساده خانگی میتواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. در عین حال، بی‌توجهی به این نشانه‌ها ممکن است روند درمان ارتودنسی را مختل کرده و سلامت دهان را در معرض خطر قرار دهد.
اگر عفونت یا التهاب لثه در ارتودنسی شما را آزار می‌دهد، توصیه می‌شود برای بررسی تخصصی و دریافت راهنمایی حرفه‌ای به مطب دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی، مراجعه نمایید.
