ارتودنسی دندان یکی از روش‌های مؤثر برای اصلاح ناهنجاری‌ها و بهبود ظاهر لبخند است، اما سوال مهم و پرتکرار این است که آیا ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان میشود؟ پاسخ به این پرسش به طور مستقیم روی تصمیم‌گیری برای شروع درمان تاثیرگذار است. در این مطلب، به بررسی علل و عوامل مرتبط با پوسیدگی دندان در ارتودنسی می‌پردازیم و راهکارهای مؤثر برای حفظ سلامت دندان‌ها را معرفی می‌کنیم.
اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان از پوسیدگی دندان در طول درمان ارتودنسی جلوگیری کرد و با اطمینان بیشتری به این روند ادامه داد، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
ایا ارتودنسی باعث خرابی دندان میشود؟
ارتودنسی به‌تنهایی باعث خرابی دندان نمی‌شود، اما شرایطی ایجاد می‌کند که اگر بهداشت دهان رعایت نشود، احتمال پوسیدگی دندان در ارتودنسی بالا می‌رود. سیم‌ها و براکت‌ها تمیز کردن دندان را سخت‌تر می‌کنند، پلاک جمع میشود و مینای دندان در معرض آسیب قرار می‌گیرد. مشکل از خود ارتودنسی نیست؛ مشکل، سهل‌انگاری در مراقبت‌های روزانه است.
مثلاً اگر نخ دندان مخصوص استفاده نشود یا دهان‌شویه آنتی‌باکتریال کنار مسواک قرار نگیرد، پوسیدگی دندان از پشت براکت‌ها شروع میشود. ممکن است تا پایان درمان هم متوجه آن نشوید. در چنین شرایطی، علت بوی بد دهان هم مشخص است: باقیمانده غذا، رشد باکتری و تمیز نکردن درست اطراف براکت‌ها.
برخی تصور می‌کنند چکاپ ماهانه توسط دندانپزشک کافی است و نیازی به رسیدگی مداوم نیست. این یک اشتباه رایج است. استفاده مداوم از مواد قندی یا نوشیدنی‌های اسیدی، به‌ویژه هنگام ارتودنسی ثابت، باعث تسریع پوسیدگی دندان میشود. چون سطح زیر براکت دیده نمی‌شود، ولی محیط اسیدی به آن می‌رسد.
دلایلی که سبب خرابی دندان در ارتودنسی می‌شوند
در دوره ارتودنسی، اگرچه هدف، اصلاح موقعیت دندان‌هاست، اما عدم رعایت برخی نکات می‌تواند باعث آسیب‌های جدی از جمله پوسیدگی دندان در ارتودنسی و تحلیل لثه شود. سه عامل اصلی که بیشترین نقش را در خرابی دندان در ارتودنسی دارند، عبارت‌اند از:
- عدم دسترسی به تمام قسمت‌های دهان برای حفظ بهداشت ارتودنسی
- عدم رعایت رژیم غذایی مناسب ارتودنسی
- عدم توجه به دستورات ارتودنتیست
عدم دسترسی به تمام قسمت‌های دهان برای حفظ بهداشت
براکت‌ها و سیم‌ها مانع مسواک زدن کامل می‌شوند. باقیمانده غذا در اطراف این ابزارها گیر می‌کند و به‌مرور زمان باعث تجمع پلاک و پوسیدگی دندان ارتودنسی میشود. بسیاری از بیماران نواحی پشت سیم یا بین دندان‌ها را نادیده می‌گیرند، در حالی‌که دقیقاً همین نقاط بیشترین آسیب را می‌بینند. اگر این سؤال برایتان پیش آمده که آیا ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان میشود؟ باید گفت: نه مستقیماً، اما شرایط آن را فراهم می‌کند.
عدم رعایت رژیم غذایی مناسب ارتودنسی
غذاهای چسبنده، شیرین یا سخت نه‌تنها به براکت‌ها آسیب می‌زنند، بلکه مینای دندان را نیز تهدید می‌کنند. مصرف مداوم نوشابه، شیرینی یا حتی آجیل می‌تواند در طول درمان باعث تخریب لایه خارجی دندان شود. این نوع تغذیه از مهم‌ترین دلایل پوسیدگی دندان در ارتودنسی و حتی علت بوی بد دهان در بیماران ارتودنسی است.
عدم توجه به دستورات ارتودنتیست
دستورالعمل‌هایی مثل استفاده از نخ دندان مخصوص، دهان‌شویه، یا مراجعه‌های منظم، بخش مهمی از موفقیت درمان ارتودنسی هستند. بی‌توجهی به این توصیه‌ها، ریسک پوسیدگی دندان ارتودنسی را به‌شدت بالا می‌برد. بسیاری از بیماران فقط زمانی متوجه مشکل می‌شوند که پوسیدگی پیشرفته شده و بخشی از مینای دندان از بین رفته است. در چنین شرایطی، دیگر جای پرسش نیست که آیا ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان میشود، پاسخ در نتیجه‌ی نهایی مشخص است.
آیا در صورت پوسیدگی دندان در ارتودنسی، بریس برداشته میشود؟
در صورتی که پوسیدگی دندان در ارتودنسی ایجاد شود، معمولاً نیازی به برداشتن کامل بریس نیست، مگر اینکه شدت آسیب بسیار زیاد باشد یا ناحیه پوسیده زیر براکت قرار گرفته باشد و دسترسی برای درمان ممکن نباشد. در اغلب موارد، دکتر ارتودنسی یک یا چند براکت را موقتاً جدا می‌کند تا بتواند پوسیدگی را ترمیم کند، سپس براکت‌ها مجدداً نصب می‌شوند.
در ویدیوی زیر دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی در تهران، توضیح می‌دهند که در هنگام ارتودنسی، ترمیم پوسیدگی ها چطور انجام میشود:
تصمیم‌گیری نهایی بستگی به محل پوسیدگی، میزان پیشرفت آن و نوع سیستم ارتودنسی دارد. اگر پوسیدگی در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن بدون توقف روند ارتودنسی دندان انجام می‌گیرد. به همین دلیل، رعایت دقیق بهداشت دهان و جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی از طریق استفاده از نخ دندان، مسواک بین‌دندانی و دهان‌شویه، اهمیت حیاتی دارد تا روند درمان بدون اختلال ادامه یابد.
علائم خرابی دندان در ارتودنسی
در طول درمان ارتودنسی، تغییراتی در دهان ایجاد میشود که اگر با دقت کنترل نشوند، می‌توانند منجر به خرابی دندان شوند. شناسایی زودهنگام علائم، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت آسیب‌ها دارد. برخی نشانه‌ها مستقیماً به پوسیدگی دندان ارتودنسی یا تحلیل مینای دندان اشاره دارند و نباید نادیده گرفته شوند. در ادامه به مهم‌ترین علائم خرابی دندان در ارتودنسی اشاره میشود:
- دندان درد: درد مداوم یا ضربان‌دار، مخصوصاً هنگام جویدن یا شب‌هنگام
- حساسیت دندان‌ها به گرما و سرما: احساس تیر کشیدن حتی با نوشیدن آب معمولی
- تغییر کردن رنگ دندان‌ها: لکه‌های سفید گچی یا قهوه‌ای روی دندان‌ها، که نشانه شروع پوسیدگی دندان در ارتودنسی هستند
- بوی بد دهان: یکی از هشدارهای اولیه که می‌تواند نشانه تجمع پلاک و پوسیدگی باشد
- شکستگی دندان: ترک یا لب‌پریدگی ناشی از ضعیف شدن ساختار دندان در اثر پوسیدگی یا فشار نادرست براکت‌ها
آیا پوسیدگی دندان بعد از ارتودنسی در مراجعان زیاد اتفاق می‌افتد؟
پوسیدگی دندان بعد از ارتودنسی دندان در برخی از مراجعان دیده میشود، اما نمی‌توان آن را یک اتفاق حتمی یا فراگیر دانست. واقعیت این است که بسیاری از این موارد به دلیل ضعف در رعایت بهداشت دهان در طول درمان رخ می‌دهد، نه خود ارتودنسی دندان.
این پرسش که یا ارتودنسی باعث خرابی دندان میشود؟ پاسخ روشنی دارد: خیر، اما اگر بهداشت به‌درستی رعایت نشود، احتمال آسیب وجود دارد.
در واقع، پوسیدگی دندان در ارتودنسی بیشتر در افرادی دیده میشود که به توصیه‌های مراقبتی بی‌توجهی می‌کنند. براکت‌ها و سیم‌ها دسترسی به سطوح دندان را سخت‌تر می‌کنند و اگر تمیزکاری کافی انجام نشود، شرایط برای پوسیدگی مهیا است. بنابراین، پیشگیری در گرو آموزش صحیح و مراقبت مستمر است، نه توقف درمان.
بهترین راه جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی
بهترین راه‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان بعد از ارتودنسی عبارت‌اند از:
- مسواک زدن منظم و دقیق بعد از هر وعده غذایی با توجه به نحوه استفاده از مسواک ارتودنسی
- استفاده از مسواک بین دندانی برای تمیز کردن دقیق اطراف براکت‌ها و سیم‌ها
- استفاده روزانه از نخ دندان مخصوص ارتودنسی
- مصرف دهان‌شویه آنتی‌باکتریال برای کاهش پلاک و باکتری‌ها
- پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، چسبنده و اسیدی
- مراجعه منظم به ارتودنتیست برای بررسی و تنظیم بریس‌ها
- پاکسازی حرفه‌ای دندان‌ها توسط دندانپزشک در فواصل معین
- رعایت دقیق دستورات و توصیه‌های ارتودنتیست در مراقبت‌های بهداشتی
رعایت بهداشت دقیق دهان در طول درمان ارتودنسی کلید اصلی جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی است. مراقبت منظم و اصولی از دندان‌ها و مراجعه به متخصص ارتودنسی به‌موقع، از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند. برای تجربه یک درمان موفق و حفظ سلامت دندان‌ها، انتخاب خدمات حرفه‌ای ارتودنسی اهمیت ویژه‌ای دارد.
