رویش دندان دائمی پشت دندان شیری مشکلی چندان غیر طبیعی و نگران‌کننده نیست. در واقع پیش از اینکه تمام دندان‌های شیری کودکان بیفتند، تقریبا ۳۰% درصد از آنها دو ردیف دندان خواهند داشت.
اگر کودک‌تان در حال درآمدن دندان اصلی پشت دندان شیری خود است، معمولا لازم نیست کار خاصی انجام دهید؛ اما همیشه هم این‌طور نیست. در ادامه ضمن بررسیِ دقیق‌تر علت زود درآمدن دندان دائمی، خواهیم گفت چه کارهایی را چه موقع انجام دهید تا فرزندتان دندان‌ها و لثه‌های کاملا سالم و قوی داشته باشد.
در آمدن دندان دائمی پشت دندان شیری به چه معناست؟
اصطلاح پزشکی برای رشد دندان‌های اضافی در لثه هایپردنشیا (Hyperdontia) یا دندان اضافه است؛ وضعیتی که می‌تواند از داشتن یک دندان اضافی در دهان تا رویش دندان دائمی بالای دندان شیری یا پشت آنها متغیر باشد.
این وضعیت با نام دندان کوسه‌ای (Shark Teeth) هم شناخته می‌شود، چون کوسه‌ها دو ردیف دندان دارند. در بیشتر موارد، وجود دو ردیف دندان در دهان مشکلی ندارد و خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما گاهی‌اوقات، داشتن دندان اضافه پشت دندان شیری روی چینش دندان‌ها تأثیر می‌گذارد و به مرور منجر به مشکلات مهم‌تری می‌شود.
علت رویش دندان دائمی پشت دندان شیری چیست؟
دندان‌های دائمی معمولا مستقیما زیر دندان‌های شیری رشد می‌کنند و ریشه‌ها را زمانی که دندان‌ها کاملا بیفتند، تحلیل می‌برند یا حل‌شان می‌کنند. این فرآیند اجازه می‌دهد تا دندان دائمی در فضایی کاملا رشد کند.
اما وقتی دندان‌های دائمی آنها با زاویه بیرون می‌آیند، دندان‌های کوسه‌ای ایجاد می‌شوند و به جای بیرون راندن دندان شیری، پشت دندان رشد می‌کنند. علت رویش دندان دائمی پشت دندان شیری را باید در موارد زیر جست‌وجو کرد:
- ژنتیک: اگر خود شما یا یکی از بستگان‌تان پیش‌تر این عارضه را تجربه کرده باشد، احتمال بروز درآمدن دندان اصلی پشت دندان شیری در فرزندتان بیشتر می‌شود.
- ازدحام دندانی: اگر فضای کافی در دهان برای رشد همه دندان‌ها وجود نداشته باشد، ممکن است دندان‌ها در زوایای مختلف و یا در نقاط نامناسب از لثه بیرون بیایند.
- تروما: ضربه‌های شدید هم می‌تواند علت رویش دندان دائمی پشت دندان شیری باشد. اگر دندان‌های شیری با ضربه شدید افتاده یا آسیب دیده باشند، بیشتر احتمال دارد که این اتفاق بیفتد.
- سایر دلایل: کمبود ویتامین‌هایی مانند آ و د، بیماری‌های لثه مانند عفونت، و ناهنجاری‌های متابولیکی هم می‌توانند علت زود درآمدن دندان دائمی باشند.
رویش دندان دائمی پشت دندان شیری چطور اتفاق می‌افتد؟
ریشه دندان شیری معمولا با رشد دندان دائمی و حرکت آن به سطح بیرون، از هم می‌پاشد. با بیرون آمدن دندان بالغ، دندان شیری عملا با فشار خارج می‌شود و چون ریشه‌ای برای‌اش باقی نمانده است، فورا می‌افتد. علت رویش دندان دائمی پشت دندان شیری این است که ریشه دندان شیری جذب و متلاشی نمی‌شود و در جای خود باقی می‌ماند.
ریشه را مانند لنگری در نظر بگیرید که دندان را در استخوان فک نگه می‌دارد؛ دندان شیری کودک لق نمی‌شود چون ریشه هنوز وجود دارد. بنابراین، نهایتا دندان‌های اضافه در دهان کودک رشد می‌کنند و دو ردیف دندان خواهیم داشت.
درآمدن دندان پشت دندان شیری بیشتر کجا دیده می‌شود؟
از حدود پنج‌سالگی، کودکان شروع به از دست دادن دندان‌های شیری خود می‌کنند و دندان‌های ثنایای جلویی در سن شش‌سالگی بیرون می‌آیند. در این زمان، کودک به احتمال زیاد دندان‌های کوسه‌ای دارد. با ادامه رشد دندان‌های کودک، دندان‌های جدید می‌توانند پشت دندان‌های ثنایای بالایی ظاهر شوند.
به این ترتیب، در آمدن دندان پشت دندان های شیری قدامی پایینی، اتفاق می‌افتد چون رشد دندان‌های دائمی در هرصورت ادامه پیدا میکند و به مکانی برای در آمدن نیاز خواهند داشت. اما منظور این نیست که رویش دندان دائمی پشت دندان شیری فک بالا، اصلا اتفاق نمی‌افتد.
توجه: هرچند دندان اصلی پشت دندان شیری بیشتر در دندان‌های جلویی (که باریک و کوچک‌اند) مشاهده می‌شود، اما دندان‌های آسیاب هم ممکن است دچار این مشکل شوند. در این صورت، در اولین فرصت به دندانپزشک و متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
رویش دندان دائمی بالای دندان شیری هم اتفاق می‌افتد؟
بله، همان‌طور که دندان‌های دائمی می‌توانند عقب‌تر از حد معمول‌شان و پشت دندان‌های شیری دربیایند، رویش دندان دائمی بالای دندان شیری هم اتفاق می‌افتد. در این حالت، دندان دائمی با فاصله بیشتر و از جلوی دندان شیری شروع به جوانه زدن و رشد میکند.
به این ترتیب دندان شیری در جای خود باقی می‌ماند و نمی‌افتد، و عارضه دندان کوسه‌ای اتفاق می‌افتد. دقت داشته باشید که این حالت هم لزوما نگران‌کننده نیست. رویش دندان دائمی بالای دندان شیری، به ویژه در دوره دندانی مختلط (Mixed Dentition Stage) می‌تواند کاملا عادی باشد.
عوارض رویش دندان دائمی پشت دندان شیری چیست؟
احساس درد و هزینه ارتودنسی که قابل توجه است (برای رفع ازدحام دندانی و ناهمترازی) تنها عوارض دندان کوسه‌ای نیستند.
وقتی دندان شیری به موقع نیفتد، لثه نمی‌تواند به اندازه کافی به دندان دائمی بچسبد. این می‌تواند منجر به التهاب لثه شود که وضعیتی قابل مشاهده و گاها دردناک است. اگر التهاب لثه به اندازه کافی شدید شود، ممکن است کودک در سال‌های آینده به پیوند لثه احتیاج داشته باشد.
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا رویش دندان دائمی پشت دندان شیری، عوارض دائمی به همراه دارد؟ قطعا اگر درمان ارتودنسی برای کودکان به موقع صورت نگیرد، ممکن است این اتفاق بیوفتد.
عوارضی که ممکن است درآمدن دندان دائمی پشت دندان شیری به همراه داشته باشد، شامل موارد زیر هستند:
- انحراف دندان دائمی
- مسدود کردن رشد مابقی دندان ها
- فشرده شدن دندن ها
در ادامه به توضیح هر کدام از این اختلالات احتمالی در رشد دندان‌های دائمی می‌پردازیم.
انحراف دندان دائمی از مسیر
برای تشخیص اینکه آیا دندان نهفته‌ای در لثه وجود دارد یا اینکه مسیر دندان دائمی در حال انحراف هست، دندانپزشک ابتدا عکس رادیولوژی را بررسی میکند.
درصورت وجود مشکل دندانپزشک ممکن است تصمیم به کشیدن دندان شیری بگیرد یا اینکه با روش های دیگر مسیر رشد دندان دائمی را به حالت عادی بازگرداند.
مسدود کردن مسیر مابقی دندان ها
اگر مسیر رشد دندان دائمی در پشت فک بالا منحرف شد، موجب می‌شود تا مسیر رشد مابقی دندان‌ها نیز تغییر پیدا کنه و در نهایت همه دندان‌ها به صورت کج یا مورب درمی‌آیند.
فشرده شدن جای دندان ها در فک
فشرده بودن جای دندان‌ها به خاطر کمبود جای رشد آنها اتفاق می‌افتد که ممکن است به دلیل کوچک بودن اندازه فک باشد. با این حال اگر در حین معاینات دندان‌پزشکی، این موضوع مشخص شود احتمال دارد که پزشک اقدام به کشیدن دندان‌های شیری و سپس شروع درمان‌های تخصصی دیگر کند.
در صورت رویش دندان پشت دندان شیری چه‌کار کنیم؟
این مشکل را به چند روش می‌توان حل کرد. پیش از هرچیز، کودک‌تان را تشویق کنید تا با دندان شیری لق خود بازی کند و تکان‌اش دهد، تا بیشتر لق شود و سریع‌تر بیفتد. اما اگر دندان شیری اصلا لق نشده و لق هم نمی‌شود، بهتر است از یک دندانپزشک برای معاینه وقت بگیرید.
اگر لازم باشد دندان‌های دائمی برای قرار گرفتن در موقعیت مناسب جابه‌جا شوند، دندانپزشک شما را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد داد. ارتودنتیست هم پس از معاینه دقیق دندان جدید پشت دندان شیری، ارتودنسی دائمی یا درمان‌های دیگری را پیشنهاد می‌دهد.
در برخی موارد، ممکن است کشیدن دندان برای کودکان نوپا ضروری باشد.
چه موقع به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
وقتی متوجه شدید که دندان‌های شیری هنوز وجود دارند و دندان‌های دائمی هم‌قد دندان‌های شیری هستند، باید نوبت معاینه بگیرید. اگر نمی‌دانید چطور باید هم‌ارتفاع بودن دندان‌ها را تعیین کنید، توصیه می‌شود که دو ماه پس از بیرون آمدن دندان دائمی صبر کنید. اگر دندان‌های شیری فرزندتان در این مرحله هنوز نیفتاده‌اند، به دندانپزشک مراجعه کنید.
همچنین در صورت بروز هرگونه ناراحتی به علت نیفتادن دندان شیری و درآمدن دندان اصلی، حتما از دندانپزشک وقت معاینه بگیرید. طبیعی‌ست که کودک هنگام داشتن دندان لق احساس ناراحتی میکند. اما اگر فکر می‌کنید فرزندتان درد شدیدتری را تجربه میکند، به متخصص مراجعه کنید.
رشد دندان دائمی پشت دندان شیری چطور درمان می‌شود؟
مانند سایر عارضه‌های و ناهنجاری‌ها، وقتی کودک دو ردیف دندان داشته باشد، دندانپزشک ابتدا عکس‌برداری و معاینات روتین را انجام می‌دهد. در موارد خاص، شلوغی دندان‌های دائمی زودتر از لق شدن و افتادن دندان‌های شیری ایجاد می‌شود.
در اینجا چندین راه برای رفع مشکل وجود دارد:
- کشیدن دندان: این رایج‌ترین روشی است که برای از بین بردن دندان اضافه پشت دندان شیری استفاده می‌شود. پس از کشیدن دندان، دندان‌های می‌توانند در ناحیه خالی رشد کنند.
- ارتودنسی: در برخی شرایط از بریس‌ها یا سایر وسایل ارتودنسی ثابت برای مجددا تراز کردن دندان‌ها استفاده می‌شود. برای کودکان معمولا از ارتودنسی متحرک استفاده می‌شود. اگر نمی‌دانید ارتودنسی متحرک چیست، به مقاله راهنما مراجعه کنید.
- جراحی: در شرایط شدید و البته نادر، ممکن است برای تراز کردن فک و برداشتن دندان‌های اضافی به جراحی احتیاج داشته باشدیم.
وجود دندان اصلی پشت دندان شیری چقدر رایج است؟
وجود دو ردیف دندان در دهان، یکی از شایع‌ترین مشکلات دندانی است که در مطب با آن مواجه می‌شویم. در واقع تا زمانی که دندان‌های دائمی رشد کنند، ۶۰% تا ۷۵% کودکان درجاتی از شلوغی (Crowding) را تجربه می‌کنند.
این مشکل معمولا اساسی نیست و به سرعت با استفاده از بریس یا سایر درمان‌های ارتودنسی متحرک برطرف می‌شود. با این وجود، ازدحام بیش از حد گاهی منجر به مشکلات شدیدتری مانند بیماری لثه یا پوسیدگی می‌شود.
اگر کودک شما به خاطر رویش دندان دائمی پشت دندان شیری دو ردیف دندان دارد، نگران نشوید. این اتفاق چندان عجیب نیست و معمولا خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما نباید آن را نادیده گرفت. اگر باتوجه به موارد بالا متوجه شدید که باید به متخصص مراجعه کنید تا علت رویش دندان دائمی پشت دندان شیری را زودتر پیگیری کنید.
شما می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی یاد شده از نزدیک‌ترین مطب «دکتر قریشی»، متخصص برتر ارتودنسی در کشور، برای بررسی علت زود درآمدن دندان دائمی و راه های درمان آن نوبت معاینه بگیرید.
