دندان اضافه یکی از عارضه‌های مرتبط با دهان و دندان است که در برخی از افراد دنیا دیده می‌شود. این عارضه به رویش یک یا چند دندان اضافی در کنار ۳۲ دندان اصلی اشاره دارد.
آیا شما یا فرزندتان هم با چنین مشکلی مواجه هستید و می‌خواهید بهترین روش برای درمان آن را پیدا کنید؟ این مطلب برای شماست! در ادامه به تمام سوالاتی که در این خصوص دارید، پاسخ خواهیم داد.
دندان اضافه
تعداد دندان‌های انسان در وضعیت نرمال، حدود ۲۰ دندان شیری در سنین کودکی و ۳۲ دندان دائمی در بزرگسالی است. گاهی اوقات به دلایل مختلف، افراد دندان‌هایی بیشتر از این مقدار درمی‌آورند که به این عارضه، دندان اضافه گفته می‌شود.
به نقل از منابع معتبری مثل webmd، حدود ۳.۸ درصد از افراد دنیا، یک یا چند دندان اضافی دارند. دندان اضافه می تواند قابل مشاهده یا نهفته باشد و ممکن است در هر جایی از دهان، حتی در سقف دهان رشد کند.
دندان اضافه در لثه و فک بالا
یکی از شایع‌ترین حالت‌های دیده شدن این عارضه، ایجاد دندان اضافه در لثه بالا و فک بالا است. در صورتی که دندان اضافه در فک بالا در اطراف دندان‌های جلویی رشد کرده باشد، با نام مزیودنس شناخته می‌شود. این عارضه در اکثر مواقع، درمان نسبتا راحتی دارد و با کشیدن یا ارتودنسی می‌توان آن را برطرف کرد.
گاهی اوقات هم دندان اضافه در سقف دهان دیده می‌شود. این شرایط برای بیماران بسیار ناخوشایند و آزاردهنده است و پزشک برای درمان آن، روش‌هایی مثل جراحی را در پیش می‌گیرد.
دندان اضافه در فک پایین
دندان‌های اضافی ممکن است در هر دو فک دیده شوند ولی امکان ایجاد دندان اضافه در فک پایین نسبت به فک و لثه بالا کمتر خواهد بود. دندان‌های اضافی در فک و لثه پایین ممکن است در پشت یا اطراف دندان‌های جلویی، یا حتی در اطراف دندان عقل و دندان‌های آسیاب دیده شوند.
دندان اضافه در بزرگسالان
بعد از افتادن دندان‌های شیری، دندان‌های اصلی افراد یکی بعد از دیگری بیرون میآیند تا زمانی که تعداد آن‌ها به ۲۸ دندان برسد. با رسیدن به سن بزرگسالی، ۴ دندان به نام دندان‌های عقل هم ممکن است در انتهای هر فک رشد کنند. البته گاهی اوقات هم دندان عقل در برخی از بزرگسالان رشد نمی‌کند.
دندان اضافه در بزرگسالان به دندان‌هایی گفته می‌شود که به غیر از ۲۸ دندان اصلی و ۴ دندان عقل، در ناحیه فک بالا یا پایین یا حتی سقف دهان رشد کرده باشند.
دندان‌های اضافی در اکثر اوقات حتی ظاهر طبیعی هم ندارند و می‌توانند رشد دندان‌های دائمی را با اختلال مواجه کنند؛ از همین رو بهتر است هر چه سریعتر برای درمان آن‌ها اقدام کرد.
دندان اضافی در لثه کودکان
تمام بچها ۲۰ دندان شیری دارند که تا سن ۳ سالگی بیرون میآیند و از سن ۶ سالگی به بعد، می‌افتند و جای خود را به دندان‌های دائمی خواهند داد. اما گاهی اوقات ممکن است دندان اضافه در کودکان دیده شود و علاوه بر دندان‌های شیری، متوجه شوید که فرزندتان دو یا چند دندان دیگر دارد.
رویش دندان اضافی در لثه کودکان مشکلات زیادی برای آن‌ها ایجاد می‌کند. برای مثال ممکن است رشد و بیرون آمدن دندان‌های دائمی را با مشکل مواجه کنند. از همین رو پزشکان با توجه به وضعیت کلی فک و دهان کودک، بهترین روش را برای برطرف کردن این مشکل انتخاب خواهند کرد.
جالب است بدانید از هر ۴ کودک، یک نفر به این عارضه مبتلا می‌شود و شیوع آن هم در پسربچه‌ها از دختربچه‌ها بیشتر است.
انواع دندان اضافه
دندان‌های اضافی انواع مختلفی دارند و شیوه درمان هرکدام از آن‌ها هم با هم فرق می‌کند. پزشک باید در وهله اول، به درستی نوع این عارضه را تشخیص دهد. در اینجا به رایج‌ترین انواع دندان اضافه اشاره خواهیم کرد.
- مزیودنس: به دندان‌هایی که در فک بالا و پشت دو دندان جلویی رشد کرده باشند، مزیودنس می‌گویند.
- دستوملر و پارامولر: به دندان‌های آسیاب اضافی که در فک بالا و پایین رشد کرده گفته می‌شود.
- ناتال: در صورتی که نوزادان به صورت مادرزادی با دندان شیری به دنیا بیایند، به این دندان‌ها دندان اضافی زایشی یا ناتال می‌گویند.
علت در آمدن دندان اضافه در لثه چیست؟
با وجود پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه علم پزشکی، هنوز هم علت دقیق بروز این عارضه مشخص نشده است. با این حال، موارد زیر می‌توانند علت درآمدن دندان اضافه به شمار روند:
- ژنتیک: طبق تحقیقات انجام شده، ژنتیک یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز این عارضه به شمار می‌رود.
- شکاف لب و کام: این بیماری می‌تواند مشکلاتی مثل بی نظمی دندان‌ها یا حتی رویش دندان‌های اضافه را هم به دنبال داشته باشد.
- سندرم گاردنر: این بیماری می‌تواند به رشد غیرطبیعی برخی از بافت‌های بدن منجر شود و گاهی اوقات، رویش دندان‌های اضافی هم از عوارض آن است.
- سندروم اهلرز دانلوس: این سندرم با تحت تاثیر قرار دادن بافت‌های هم بند، منجر به عارضه دندان اضافی خواهد شد.
- کلیدوکرانیال دیسپلازی: این بیماری باعث رشد غیرعادی استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود و می‌تواند علت در آمدن دندان در لثه باشد.
دندان اضافه باعث چه مشکلاتی می شود؟
روییدن دندان اضافه در بزرگسالان و کودکان، مشکلات زیادی به همراه دارد. گاهی اوقات این مشکلات فقط روی زیبایی و اعتماد به نفس فرد تاثیر می‌گذارد اما در برخی مواقع، مشکلات جدی‌تری مثل آسیب به دندان‌های دائمی را هم به دنبال خواهد داشت.
در اینجا به برخی از عوارض و مشکلات درآوردن دندان اضافه در فک بالا و پایین اشاره می‌کنیم.
- آسیب به دندان‌های مجاور: این دندان‌ها می‌توانند ریشه دندان‌های دائمی مجاورشان را خراب کنند.
- ممانعت از رشد دندان‌ها: وجود دندان اضافه در کودکان، باعث جلوگیری از رشد دندان‌های دائمی و طبیعی خواهد شد.
- ایجاد کیست لثه: یکی دیگر از عوارضی که وجود این عارضه به همراه دارد، ایجاد کیست در لثه است.
- تاثیر منفی روی چهره و اعتماد بنفس: وجود دندان‌های اضافه، به خصوص اگر در ناحیه خط لبخند فرد باشند، تاثیرات منفی زیادی روی چهره می‌گذارند. به این ترتیب اعتماد به نفس فرد مبتلا کاهش پیدا می‌کند.
علائم و نشانه های دندان اضافه چیست؟
در صورتی که این عارضه به موقع تشخیص داده شود، می‌توانید جلوی عوارض و آسیب‌های آن را بگیرید. برای این منظور، باید به محض اینکه نشانه‌های آن در خود یا فرزندتان را مشاهده کردید، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از نشانه‌ها و علائمی که وجود دندان‌های اضافی را هشدار می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
- نامرتب بودن دندان‌ها: وجود فاصله بین دندان‌های جلو یا کج شدن دندان‌های نیش می‌تواند هشداری برای وجود دندان اضافه در لثه بالا و پایین باشد.
- دیر درآمدن دندان‌های دائمی: اگر متوجه شدید موعد بیرون آمدن دندان‌های دائمی کودک شما گذشته، باید به وجود دندان نهفته اضافه شک کنید.
گاهی اوقات هم دندان‌های اضافی به قدری واضح و قابل تشخیص هستند که با مشاهده سقف دهان یا وضعیت کلی فک و لثه‌ها می‌توان آن را تشخیص داد.
چطور می توان از رویش و در آمدن دندان اضافه جلوگیری کرد؟
در صورتی که دندان اضافه کودک به صورت مادرزادی و از نوع زایشی نباشد، می‌توان از بروز این عارضه جلوگیری کرد. به طور کلی اگر نگران سلامت دهان و دندان فرزند خود هستید، توصیه می‌کنیم از سن ۶ سالگی به بعد او را برای معاینه نزد یک متخصص ارتودنسی ببرید.
در این معاینات، احتمال وجود دندان اضافه را تشخیص داده می‌شود و به موقع می‌توان برای برطرف کردن آن اقدام می‌کرد. همچنین اگر هر مشکل دیگری وجود داشته باشد، برنامه درمانی مشخص و مناسب برای آن توسط پزشک متخصص تنظیم خواهد شد.
دندان اضافه را چطور باید درمان کرد؟
درمان این عارضه تا حدودی به علت دراوردن دندان اضافه بستگی دارد. پزشک متخصص بعد از معاینه دهان و دندان بیمار و وضعیت کلی بدن او، یک روش درمانی مناسب را پیشنهاد می‌دهد. به طور کلی درمان این عارضه شامل دو روش ارتودنسی و کشیدن دندان است که در ادامه به توضیح هرکدام می‌پردازیم.
کشیدن دندان اضافه
سریع‌ترین و موثرترین راه برای درمان این مشکل، کشیدن دندان اضافه است. اگر دندان‌ها در بخش عقبی دهان یا در ناحیه سقف رشد کرده باشند، باید آن‌ها را کشید. البته در صورتی که فرد دندان‌های آسیاب خود را از دست داده باشد و دندان اضافی هم در همان ناحیه رشد کند، به جای کشیدن دندان اضافی، آن را به محل دندان اصلی هدایت می‌کنند.
حتی گاهی اوقات پزشک تشخیص می‌دهد که بهتر است دندان اصلی (در صورت پوسیدگی یا آسیب دیدن ریشه)، کشیده شده و دندان اضافی جایگزین آن شود.
در صورتی که دندان‌های اضافی در قسمت جلوی دهان و پشت یا اطراف دندان اصلی قرار داشته باشند، به راحتی می‌توان آن‌ها را کشید. بعد از آن اگر موقعیت دندان‌ها کمی کج بوده یا از هم فاصله داشته باشند، پزشک متخصص مجبور است از طریق درمان ترکیبی و کمک گرفتن از روش ارتودنسی، این دندان‌ها را به محل درست هدایت کند.
عوارض کشیدن دندان جلو چیست؟
گاهی اوقات کشیدن دندان‌های جلویی با عوارض خاصی همراه است. برخی از این عوارض کشیدن دندان اضافه جلو عبارتند از:
- آسیب به دندان‌های دائمی مجاور دندان اضافی
- جابجایی دندان‌ها
- عفونت لثه
- خونریزی
- آسیب به استخوان فک
- تغییر فرم صورت
البته جای نگرانی چندانی وجود ندارد؛ در صورتی که به یک پزشک حاذق و با سابقه مراجعه کرده باشید، احتمال بروز این عوارض به حداقل می‌رسد.
درمان دندان اضافه با ارتودنسی
برای درمان این عارضه به صورت اصولی و درست، انجام ارتودنسی دندان پیشنهاد می‌شود. در صورتی که دندان‌های دائمی فرد از دست رفته باشند، دندان‌های اضافه را به محل آن‌ها منتقل می‌کنند. همچنین از ارتودنسی برای اصلاح برهم خوردگی نظم دندان‌ها بر اثر وجود دندان اضافه هم استفاده می‌شود.
سوالات متداول
در اینجا به برخی از سوالات متداول در مورد دندان اضافه پاسخ می‌دهیم.
۱. آیا کوچک بودن فک علت درامدن دندان اضافه است؟ برای درمان چکاری باید بکنم؟
گاهی اوقات به دلیل کوچک بودن فک، فضای کافی برای رشد دندان‌ها در محل مناسب وجود ندارد و یکی از دندان‌ها به حالت کج در کنار دندان‌های دیگر رشد می‌کند. در چنین شرایطی، بهترین راه حل کشیدن دندان اضافه است.
۲. چه زمان طول می کشد تا جای دندان اضافی دندان اصلی در بیاد؟
در مورد کودکان، این زمان ممکن است تا ۱۳ یا ۱۴ سالگی هم طول بکشد اما در مورد بزرگسالان، هیچ دندانی به جای دندان اضافه در نخواهد آمد.
۳. آیا درمان نشدن دندان اضافی روی گفتار کودک هم تاثیر دارد؟
گاهی اوقات وجود دندان اضافه باعث به هم خوردن نظم کلی دندان‌ها می‌شود و می‌تواند اختلال در تکلم را به وجود بیاورد.
۴. اگر دندان اضافی جا برای رشد نداشته باشد، چه کاری باید انجام داد؟
در این صورت باید از طریق روش جراحی، این دندان را حذف کرد.
۵. آیا در آمدن دندان اضافه در سنین بالا نشانه سندرم گاردنر است؟
سندرم گاردنر می‌تواند یکی از دلایل ایجاد این عارضه باشد. برای بررسی دلایل دیگر باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
۶. آیا دندان اضافی باعث کند شدن روند رویش دندان دائمی می شود؟
بله اگر موقعیت این دندان در کنار دندان‌های دائمی باشد، ممکن است از رشد صحیح آن‌ها جلوگیری کند.
۷. دندان اضافه نهفته چیست؟
این دندان‌ها هیچ رویشی نداشته و در داخل استخوان فک باقی می‌مانند؛ یعنی ممکن است قابل مشاهده نباشند اما موقعیت دندان‌های دیگر را تغییر داده و مشکلاتی ایجاد خواهند کرد.
در این مطلب سعی کردیم در مورد انواع دندان اضافه، علت‌ها و نحوه درمان این عارضه با شما صحبت کنیم. اگر فکر می‌کنید علائم و نشانه‌های آن را دارید، پیشنهاد می‌کنیم هرچه سریعتر به یک متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید تا بعد از معاینه و تشخیص این مشکل، بهترین روش درمان آن را به شما پیشنهاد دهند.
