نامرتبی، شلوغی و بی نظمی دندانها یکی از شایع‌ترین مشکلات دندانی و دلیل مراجعه افراد به متخصصان ارتودنسی است. اگر چه شدت به هم ریختگی دندان ها در همه افراد یکسان نیست اما افراد کمی را می‌توان یافت که به طور طبیعی دندان‌هایی کاملا صاف و مرتب دارند.
برای درمان کراودینگ دندان گزینه‌های متعددی وجود دارد که در ادامه به شرح جزئیات آن‌ها می‌پردازیم. اگر به دنبال بهم ریختگی دندان هایتان هستید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
کراودینگ دندان چیست؟
کراودینگ (Crowding) یا ازدحام و شلوغی یکی از ناهنجاری‌های مربوط به دندانها است که در آن به دلیل کمبود فضا در قوس فک، دندانها جابه‌جا شده و در یک راستا به درستی قرار نگرفته‌اند.
در عارضه کراودینگ، دندانها در هر جایی از فک و با هر زاویه‌ای رشد کرده‌اند. در این حالت ممکن است برخی دندانها روی هم قرار گرفته یا چرخیده باشند. همین موضوع باعث به هم ریختگی و نامرتبی دندانها شده است. شلوغی دندان اگر درمان نشود مشکلات مختلفی را برای فرد ایجاد می‌کند.
انواع کراودینگ دندان
براساس شدت مشکل، بهم ریختگی دندان به ۳ دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- خفیف
- متوسط
- شدید
شلوغی خفیف
وجود اندکی شلوغی یا به هم ریختگی در دندانهای پایین بسیار رایج است و اغلب افراد چند دندان کج در فک پایین خود دارند. این حد از شلوغی دندانها معمولا مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند و نیاز به درمان ندارد.
شلوغی متوسط
کراودینگ متوسط دندان ممکن است در فک بالا یا پایین یا هر دو فک رخ دهد. در این حالت فرد باید تحت درمان قرار بگیرد تا دندانها در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند و مشکلی ایجاد نشود.
شلوغی شدید
کراودینگ شدید به وضعیتی گفته می‌شود که ۴ دندان جلویی در فک بالا و پایین در جای خود به درستی قرار نگرفته باشند. این دندانها بیشترین تاثیر را گاز گرفتن، حرف زدن، زیبایی لبخند و سایر امور دارند. بنابراین باید هرچه سریعتر تحت درمان قرار بگیرند.
در این حالت ممکن است مشکلات و ناهنجاری‌های فکی مانند کوتاه و بلند بودن فک‌ها یا فک نامتقارن در نامرتبی دندانها دخالت داشته باشد. لذا در این موارد چاره‌ای جز به کار بردن روش‌های درمانی تهاجمی مانند جراحی فک وجود ندارد.
دلیل کراودینگ دندان
- ژنتیک و وراثت
- مشکلات مربوط به رشد مانند کوچک بودن فک و بزرگ بودن دندانها
- از دست دندان زودهنگام دندانهای شیری
- رشد زود هنگام دندانهای دائم
- عدم رویش دندان عقل
- شکاف لب یا کام
- الگوی بلع نادرست و فشردن زبان به دندانها
- عادات غلط کودکی مانند مکیدن انگشت شست یا استفاده طولانی مدت از پستانک (بعد از سه سالگی)
- مراقبت ضعیف از دندانها و بی توجهی به بهداشت دهان و دندان
- آسم و آلرژی
- مشکلات تنفسی مانند انسداد راه‌های تنفس و تنفس دهانی
- اصابت ضربه در حوادث و تصادفات
- مشکلات فک
- تغذیه نامناسب و جویدن خوراکی‌ها و اجسام سخت
- وجود دندان اضافه نسبت به حالت نرمال
بهم ریختگی دندان در کودکان
کراودینگ و بهم ریختگی دندان در کودکان از سن شش سالگی که دندانهای شیری شروع به افتادن می‌کنند تا فضا برای رویش دندانهای دائمی باز شود، بسیار رایج است. البته بی نظمی دندان در بزرگسالان نیز چندان دور از انتظار نیست.
اگر کودک شما دندانهای شلوغ، کج و نامرتبی دارد، حتی بهتر است برای جلوگیری از پیشرفت این ناهنجاری و بروز عوارض جانبی هر چه سریعتر با ارتودنتیست یا متخصص اطفال مراجعه نمایید. درمان نامرتبی دندان در سنین کودکی بسیار سریعتر، ساده‌تر و کم هزینه‌تر است.
عوارض بی‌توجهی به درمان دندان های نامنظم
- بیماری‌های دهان و دندان
- احساس درد در فک
- سردرد‌های شدید
- مشکلات گفتاری
- مشکل در گاز زدن، جویدن و بلع
- بیماری‌های لثه
- سختی بهداشت دهان و تمیز کردن دندانها
- افزایش خطر پوسیدگی دندانها
- اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی
- ساییدگی ناهموار سطح جونده دندان به دلیل تراز نامناسب
درمان نامرتبی دندانها به چه عواملی بستگی دارد؟
در انتخاب گزینه درمان مناسب برای صاف و مرتب کردن دندانها عوامل متعددی دخالت دارند. از جمله:
- سن بیمار
- شدن و میزان نامرتبی دندانها
- ویژگی‌های ظاهری بیمار مانند برجستگی بینی، وضعیت چانه و ضخامت لب‌ها
- وضعیت قرار گیری فک بالا و پایین نسبت به هم
- نحوه قرارگیری دندانهای جلویی فک بالا
روش‌های درمان شلوغی دندان ها
اگر از شلوغی و بی نظمی دندان‌هایتان ناراحت هستید، اصلا نگران نباشید. زیرا گزینه‌های درمانی متعددی برای رفع این مشکل وجود دارد که دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی با در نظر گرفتن همه جوانب بهترین برنامه درمان را برای شما انتخاب و پیش می‌برد.
درمان کراودینگ با ارتودنسی
بهترین راه برای اصللاح دندانهای بهم ریخته و شلوغ استفاده از دستگاه ارتودنسی است. رایج‌ترین روش‌های ارتودنسی که در این زمینه کاربرد دارند عبارتند از:
کشیدن دندان برای درمان شلوغی دندان ها با ارتودنسی
در برخی موارد بنا به تشخیص ارتودنتیست برای درمان ازدحام و شلوغی دندانها باید چند دندان در نقاط خاصی از قوس فکی خارج شوند تا فضای کافی برای جابجایی و قرار گیری صحیح دندانهای دیگر باز شود.
در این روش معمولا از هر فک دو دندان (یکی از سمت چپ و دیگری از سمت راست) کشیده می‌شود. طی درمان ارتودنسی و جابجایی دندانها جای خالی دندانهای کشیده شده کاملا پر می‌شود. معمولا ارتودنتیست دندانهای خراب و معیوب برای کشیده شدن انتخاب می‌کند.
وسیع کننده کام برای اصلاح بهم ریختگی دندان ها
کشیدن دندان تنها راه برای ایجاد فضا در قوس دندان نیست. در برخی موارد ارتودنتیست به جای کشیدن دندان، با کمک ابزارهای ارتودنسی تلاش می‌کند قوس دندانی را افزایش داده و فضای کافی برای قرارگیری همه دندان ها را ایجاد کند. در ادامه با انواع روش‌های ارتودنسی برای درمان نامرتبی دندانها اقدام می‌کند.
بریس‌های فلزی معمولی برای اصلاح کراودینگ
بریس‌های فلزی ارتودنسی ثابت، رایج‌ترین روش برای درمان نامرتبی دندان ها است. این روش برای اصلاح طیف گسترده‌ای از مشکلات فک و دندانها کاربرد دارد.
بریس‌های لینگوال
اگر استفاده از بریس‌های معمولی به دلیل مشخص بودن آن‌ها روی دندانها برایتان دشوار است، بریس‌های لینگوال یا پشت دندانی می‌تواند گزینه مناسب‌تری برای شما باشد. کاربرد این روش همانند بریس‌های معمولی است و تنها تفاوت آن قرار گرفتن براکت‌های ارتودنسی ثابت در پشت دندان است. این روش اگر چه به دلیل ساخت براکت‌های اختصاصی هزینه بالایی دارد اما نامرئی‌ترین گزینه برای اصلاح دندانهای نامرتب و کج است.
بریس‌های دیمون برای درمان کراودینگ دندان
یکی دیگر از روش‌های درمان شلوغی دندان ها، ارتودنسی دیمون یا براکت‌های خود تنظیم شونده است. این روش در کوتاه ترین زمان و بدون هیچ عوارضی به صورت خودکار دندانها را صاف و مرتب می‌کند. راحتی استفاده، عدم نیاز به مراجعه مرتب به ارتودنتیست و انجام اقدامات اضافه دندانپزشکی مانند وسیع کننده کام و کشیدن دندان از جمله مزایای این روش ارتودنسی نسبت به سایر روش‌ها است.
الاینرهای شفاف
افرادی که بی نظمی دندان‌هایشان خفیف است و تمایلی به استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت ندارند، می‌توانند برای اصلاح وضعیت دندانها از الاینرهای شفاف ارتودنسی نامرئی استفاده کنند. اثر بخشی این روش تا حد زیادی به همکاری بیمار بستگی دارد. این پلاک‌ها باید حداقل ۲۲ ساعت در طول شبانه روی دندانهای نامنظم قرار بگیرند.
درمان شلوغی دندان بدون ارتودنسی
اگرچه ارتودنسی بهترین روش برای اصلاح شلوغی و بی نظمی دندانها است اما تنها روش نیست. گزینه‌ها و انتخاب‌های دیگری نیز برای این کار وجود دارد. روش‌هایی که می‌توان از آن‌ها به عنوان درمان سریع دندان های نامرتب یاد کرد.
درمان دندانهای شلوغ با کامپوزیت
یکی از روش‌های درمان نامرتبی دندان بدون ارتودنسی، استفاده از روکش‌های کامپوزیتی است. این روش برای مواردی مانند پر کردن فاصله بین دندانها و پوشش نامرتبی و کج بودن جزئی آن‌ها کاربرد دارد. در درمان دندانهای نامرتب با کامپوزیت، دندانپزشک یک لایه نازک از ونیر کامپوزیت را روی دندان قرار داده و شکل می‌دهد تا به شکل دلخواه برسد. در واقع این روش نامرتبی دندان را اصلاح نمی‌کند، بلکه تنها با پوشاندن عیوب ظاهری دندان به بیمار کمک می‌کند دندان‌هایی صاف و یکدست داشته باشد. ونیر کامپوزیت روشی برای درمان سریع دندان های نامرتب است.
درمان کراودینگ دندان با لمینت
لمینت یک روکش سرامیکی است که روی دندانها قرار گرفته و همانند کامپوزیت عیوب ظاهری دندان را پوشش می‌دهد. استفاده از لمینت برای اصلاح دندانهای نامنظم تنها در صورتی قابل انجام است که به هم ریختگی دندانها پیچیده نبوده و بیمار مشکلات فکی نداشته باشد. برای اینکه لمینت روی دندان بزرگ و حجیم جلوه نکند لازم است مقداری از مینای دندان تراشیده شود. سپس دندانها قالب‌گیری شده و بعد از ساخت روکش‌های سرامیکی، دندانپزشک آن‌ها روی دندانها می‌چسباند.
کامپوزیت بهتر است یا ارتودنسی؟
شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شود که برای درمان شلوغی دندان کدام بهتر است، کامپوزیت یا ارتودنسی؟ پاسخ این سوال برای افراد مختلف متفاوت است. زیرا انتخاب بین استفاده از روکش دندان یا درمان ارتودنسی کاملا به شرایط بیمار و شدت و وضعیت به هم ریختگی دندان ها بستگی دارد.
مقایسه روکش دندان و ارتودنسی در درمان شلوغی دندان ها
اگر نامنظمی دندانها خفیف باشد و فرد مشکلات فکی و دندانی دیگری نداشته باشد، کامپوزیت یک روش درمان سریع و آسان است که علاوه بر نامرتبی، بد رنگی، شکستگی و لب پریدگی دندانها نیز پوشش می‌دهد. در مقابل درمان ارتودنسی مدت زمان بیشتری طول می‌کشد اما ناهنجاری فکی و دندانی را بهتر رفع می‌کند.
علاوه بر این کامپوزیت و لمینت تنها برای دندانهای جلو کاربرد دارند اما ارتودنسی همه دندانها را صاف و مرتب می‌کند.
سوالات متداول
در ادامه به پرسش های متداول شما در مورد شلوغی دندان ها پاسخ می‌دهیم.
آیا شلوغی و به هم ریختگی دندان ها باعث درد فک می‌شود؟
شلوغی و بی نظمی دندانها می‌تواند دردناک باشد و برای فرد احساس ناراحتی ایجاد کند. این احساس ناخوشایند اغلب به دلیل فشار اضافه‌ای است که دندانهای نامرتب به هم وارد می‌کنند. البته باز شدن فک با زاویه غیر طبیعی نیز می‌تواند عامل ایجاد درد باشد. ازدحام و شلوغی دندانها حتی باعث درد ناگهانی در همه دندانها می‌شود. هر چه دندانها بیشتر از موقعیت صحیح خود منحرف شده باشند، احساس در و ناراحتی بیشتر خواهد بود.
آیا کشیدن دندان موجب اصلاح دندانهای بهم ریخته می‌شود؟
برخی افراد بدون مشورت با ارتودنتیست اقدام به کشیدن دندانهای عقبی یا دندان عقل می‌کنند. اما کشیدن دندان به تنهایی کمکی به درمان شلوغی دندان ها نمی‌کند. زیرا دندانهای نامرتب باید با یک دستگاه ارتودنسی مناسب به سمت موقعیت صحیح خود حرکت کنند. به علاوه تنها ارتودنتیست می‌تواند تشخیص دهد که کدام دندان ها باید کشیده شوند.
بهترین سن برای ارتودنسی و درمان کراودینگ دندان چیست؟
سن مناسب برای شروع درمان ارتودنسی به منظور اصلاح کراودینگ دندان، ۷ سالگی است که دندانهای شیری در حال افتادن و دندانهای دائمی شروع به رویش می‌کنند. در این سن می‌توان مشکلات اولیه را اصلاح و از بروز مشکلات جدی در آینده پیشگیری کرد.
درمان نامرتبی دندانها با ارتودنسی چقدر طول می‌کشد؟
طول دوره درمان ارتودنسی به وضعیت و شدت به هم ریختگی دندان ها بستگی دارد و از ۶ ماه تا ۲ سال ممکن است طول بکشد.
آیا دندان عقل باعث نامرتبی و شلوغی دندانها می‌شود؟
در برخی موارد با رویش دندان عقل فضا برای رویش و قرار گیری صحیح سایر دندانها باقی نمی‌ماند. در این حالت مشکل ازدحام و بی نظمی دندانها رخ می‌دهد.
کراودینگ یا شلوغی دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات دندانی است که دندانپزشکان با آن سرو کار دارند. از آنجایی که نامرتبی دندانها می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی و زیبایی شما ایجاد کند توصیه می‌شود هرچه سریعتر برای درمان این عارضه اقدام نمایید.
اگرچه درمان نامرتبی دندان در کودکی موثرتر است و سریعتر انجام می‌شود. اما امروزه روش‌های مختلفی برای درمان کراودینگ دندان بزرگسالان نیز وجود دارد که کارآیی آن‌ها بارها به اثبات رسیده است.
