فک نامتقارن یکی از مشکلاتی است که زیبایی صورت را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. این عارضه که دلایل مختلفی دارد میتواند در غذا خوردن، خوابیدن، صحبت کردن و تنفس مشکل ایجاد کند.
گاهیاوقات میتوان قرینه نبودن فک را با ارتودنسی درمان کرد، اما در بعضی موارد ممکن است به جراحی نیاز باشد. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا درباره علائم و دلایل عدم قرینگی فک و راههای درمان آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.
علائم عدم قرینگی فک
نامتقارن بودن فک باعث میشود در جویدن غذا یا صحبت کردن دچار مشکل شوید. سایر علائم این عارضه شامل موارد زیر است:
- درد در شقیقهها
- درد در مفصل فک
- صدا دادن فک
- سفت و منقبض شدن فک
- درد در شانهها یا پشت
دلایل قرینه نبودن فک پایین یا بالا
فک برای انجام وظایف خود به عملکرد هماهنگ تاندونها، استخوانها و عضلات نیاز دارد. عدم تعادل در هر یک از این ساختارها میتواند به نامتقارن شدن کل فک منجر شود. فک نامتقارن دلایل مختلفی دارد، از جمله:
۱. تروما یا شکستگی فک
تروما ممکن است در حین تصادف، زمین خوردن، دعوا کردن یا آسیبهای ورزشی رخ دهد و باعث ترک خوردن، شکستگی یا دررفتگی فک شود.
این نوع عدم قرینگی فک میتواند در هر سنی ایجاد شود، اما در افراد مبتلا به پوکی استخوان یا تراکم استخوان پایین شایعتر است. به همین دلیل، پزشکان سعی میکنند در دورهای که فک آسیب دیده در حال بهبودی است، نظارت بیشتری روی آن داشته باشند.
یک ترکخوردگی خفیف معمولا خودبهخود بهبود مییابد، اما برای درمان یک شکستگی بزرگ احتمالا به جراحی نیاز است تا فک به خوبی ترمیم شود. دررفتگی فک هم معمولا با جراحی درمان میشود.
۲. اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی
مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) همانند لولایی است که فک بالا و پایین را به یکدیگر متصل میکند. اختلالات TMJ یکی از علل شایع نامتقارن بودن فک هستند.
اختلالات TMJ زمانی رخ میدهند که در خود مفصل یا عضلات و رباطهای اطراف آن مشکل وجود داشته باشد. تروما (وارد آمدن ضربه به فک) و آرتریت (بیماریهای مفصلی) ممکن است علت این اختلالات باشند. با این حال، گاهیاوقات علائم بدون دلیل مشخص ظاهر میشوند.
با اقدامات زیر میتوانید اختلالات TMJ را درمان یا علائم آنها را کنید:
- روی فک خود کیسه یخ بگذارید تا درد و التهاب کاهش یابد.
- از مسکنهای بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
- از حرکت دادن شدید فک خودداری کنید.
- از ابزارهای دندانپزشکی مخصوص برای تغییر موقعیت فک استفاده کنید.
- تمرینات مربوط به مفصل فک را برای کاهش درد و بهبود حرکات آن انجام دهید.
- استرس خود را کنترل کنید تا فک شما شل و ریلکس شود.
۳. نقایص مادرزادی
بعضی از افراد با فک نامتقارن متولد میشوند. به عنوان مثال، این احتمال وجود دارد که فک شما به طور طبیعی کج باشد. این مشکل ممکن است با جراحی اصلاح شود یا با مراقبتهای حمایتی و تغییر سبک زندگی قابل کنترل باشد.
۴. همتراز نبودن دندانها
گاهیاوقات همتراز نبودن دندانها علت فک نامتقارن است. به عبارت دیگر، ممکن است دندانهای شما به فکتان اجازه ندهند که در موقعیت صحیح قرار بگیرد.
بریسها یا ریتینرها (نگهدارندهها) میتوانند به رفع این مشکل کمک کنند. در این صورت ممکن است ۶ تا ۱۸ ماه طول بکشد تا به نتیجه مطلوب برسید. اما در موارد شدید، برای درمان به مدت زمان بیشتری نیاز دارید.
عوارض قرینه نبودن فک
فک نامتقارن روی چهره شما تاثیر میگذارد. از سوی دیگر، بسته به شدت مشکل ممکن است به طیف وسیعی از مشکلات دندانی منجر شود، از جمله:
- از دست دادن دندان
- ساییدگی دندانها
- تحلیل رفتن لثه (عقب رفتن لثه از روی دندان)
- لق شدن دندانها
- آسیبدیدگی لثه یا بافتهای اطراف آن
علاوه بر این، در موارد شدید، توانایی شما برای صحبت کردن، جویدن غذا، نوشیدن مایعات و تنفس تحت تاثیر قرار میگیرد و به همین دلیل اعتماد به نفس خود را از دست میدهید.
راههای تشخیص قرینه نبودن فک
هر چقدر عدم قرینگی فک زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسانتر است. به همین دلیل، اکثر متخصصان توصیه میکنند که فرزند خود را در هفت سالگی نزد دندانپزشک ببرید تا وضعیت دهان، دندانها و لثههای او بررسی شود.
دندانپزشک میتواند با معاینه محیط داخل و خارج دهان و به کمک تصاویر رادیوگرافی هر نوع مشکلی از جمله عدم قرینگی فک را به موقع تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را برای رفع آن شروع کند.
درمان فک نامتقارن
درمان عدم قرینگی فک به شدت و علت بروز آن بستگی دارد. راهکارهایی که معمولا توصیه میشوند عبارتند از:
۱. فیزیوتراپی فک نامتقارن
بسته به علت قرینه نبودن فک، گاهیاوقات میتوان این مشکل را با تقویت عضلات اطراف مفصل فک برطرف کرد و ظاهر صورت را بهبود بخشید.
۲. ارتودنسی فک نامتقارن
احتمالا در مورد فواید ارتودنسی مطالب زیادی خوانده یا شنیدهاید. ارتودنسی فک پایین یا بالا نه تنها روی شکل ظاهری دندانها تاثیر دارد، بلکه احتمال ابتلا به بیماریهای ناحیه دهان و لثه را کاهش میدهد.
از ارتودنسی میتوان برای درمان نامتقارن بودن فک هم استفاده کرد، البته به شرطی که شدت عارضه زیاد نباشد و بیمار در سنین پایین که هنوز رشد فک به پایان نرسیده است برای درمان اقدام کند.
۳. جراحی فک نامتقارن
جراحی به درمان بسیاری از مشکلات فک از جمله انحراف فک و جلو بودن فک بالا کمک میکند. در بعضی موارد هم از این روش برای درمان فک نامتقارن استفاده میشود.
جراحی برای قرینه کردن فک زمانی توصیه میشود که مشکل جدی و پیچیده باشد یا به علت بالا رفتن سن بیمار و کامل شدن رشد فک ارتودنسی نتواند به تنهایی به درمان این عارضه کمک کند. البته در بسیاری از موارد، برای کسب نتیجه مطلوب لازم است جراحی در کنار ارتودنسی انجام شود.
نوع جراحی به علت اصلی قرینه نبودن فک بستگی دارد و معمولا شامل موارد زیر است:
- استئوتومی فک بالا (Maxillary osteotomy): این جراحی روی فک بالا برای اصلاح اپن بایت یا کراس بایت انجام میشود. در این روش، فک بالا و دندانها به سمت جلو حرکت میکنند تا با فک پایین هماهنگ شوند.
- استئوتومی فک پایین (Mandibular osteotomy): این جراحی میتواند مشکلاتی مانند اوربایت و بیرونزدگی فک پایین را اصلاح کند. در این روش، جراح برشهایی در عقب دهان ایجاد میکند تا فک پایین را به سمت جلو یا عقب حرکت دهد.
- ژنیوپلاستی (Genioplasty): ژنیوپلاستی برای اصلاح کوچکی یا کجی چانه انجام میشود. در این روش، مشکلات فک با ایجاد برش در استخوان چانه برطرف میشود.
- سیمکشی فک (Jaw wiring): از سیمکشی برای قرار دادن فک در یک موقعیت خاص یا پشتیبانی از آن در زمان ترک خوردن یا شکستگی استفاده میشود.
کلام پایانی
بریسها یا سایر ابزارهای دندانپزشکی میتوانند فک نامتقارن را درمان کنند، اما برای درمان موارد جدیتر به جراحی نیاز است.
اگر از درد فک رنج میبرید، به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک میتواند علت اصلی درد را بیابد و راهکار مناسب برای درمان آن را پیشنهاد دهد.
