پریودنتیت که معمولاً به آن بیماری لثه یا بیماری پریودنتال نیز گفته می‌شود، با رشد باکتری در دهان شروع شده و در صورت درمان نشدن به صورت صحیح، می‌تواند با از دست دادن دندان‌ها به خاطر تخریب بافت اطراف آنها همراه باشد.
در کلینیک ارتودنسی دکتر قریشی هدف ما از درمان بیماری‌های لثه افزایش سطح سلامت لثه‌ها، کاهش ورم، از بین بردن کیسه‌های تشکیل شده بین دندان‌ها و لثه (پاکت)، کاهش ریسک ایجاد عفونت و نیز توقف فرآیند پیشرفت بیماری می‌باشد.
انواع بیماری‌های لثه
التهاب و خونریزی لثه
در مراحل اولیه این بیماری، باکتری‌ها در پلاک‌های تشکیل شده در دهان جمع شده و التهاب لثه‌ها را به همراه دارند. به این ترتیب لثه‌ها به‌سادگی پس از مسواک زدن دچار خونریزی دندان می‌شوند. در این شرایط با وجودی که لثه‌ها ممکن است ملتهب شده و دچار آسیب شده باشند، دندان‌ها هنوز محکم در جای خود قرار دارند. به‌این‌ترتیب در این مرحله آسیب استخوانی یا مشکلات ایجاد شده برای سایر بافت‌ها در دهان جدی و غیرقابل‌بازگشت نیستند.
پریودنتیت یا تخریب بافت لثه
هنگامی‌که التهاب و خونریزی لثه درمان نشده به حال خود رها شود، بیماری می‌تواند پیشرفت کرده و تبدیل به پریودنتیت شود. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، لایه داخلی لثه و استخوان آنها از دندان‌ها جداشده و به‌این‌ترتیب بین دندان و لثه کیسه (پاکت) تشکیل می‌شود. این فضاهای کوچک ایجاد شده بین دندان‌ها و لثه محل تجمع مواد غذایی هستند و در ادامه ممکن است ملتهب شده و دچار عفونت گردند. در ادامه سیستم ایمنی بدن با باکتری‌های ایجاد شده در این فضا و به‌طور خاص زیرخط لثه مبارزه می‌کند.
مواد سمی و زائد تولید شده توسط باکتری‌های موجود در پلاک، به‌تدریج ساختار استخوانی و بافت نگهدارنده دندان در محل را از بین می‌برد. با پیشرفت بیماری، حفره‌های بین دندان و لثه عمیق‌تر شده و بخش بیشتری از بافت لثه و استخوان تخریب می‌شوند. به‌این‌ترتیب دندان‌ها دیگر نمی‌توانند در محل خود به‌صورت محکم قرار گرفته و به تدریج شل می‌شوند.
چه عواملی باعث ابتلا به بیماری لثه می‌شود؟
تشکیل پلاک دلیل اصلی ابتلا به بیماری های لثه است. به‌هرحال، سایر فاکتورها نیز می‌توانند با ابتلا به این بیماری ارتباط داشته باشند. این فاکتورها عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: شبیه شرایطی که در طول دوره بارداری، بلوغ، یائسگی، و عادت ماهانه برای افراد ایجاد می‌شود. این شرایط باعث می‌گردد حساسیت لثه‌ها افزایش پیدا کند و به‌این‌ترتیب فرد راحت‌تر به بیماری‌های لثه مبتلا می‌شود.
- بیماری: ابتلا به برخی بیماری‌ها می‌تواند بر شرایط سلامتی لثه‌ها تأثیرگذار باشد. برای مثال از این بیماری‌ها می‌توان از سرطان یا ایدز نام برد. این بیماری‌ها به‌طور خاص در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر ابتلا به دیابت می‌تواند بر توانایی بدن در استفاده از شکر موجود در خون تأثیر گذارد و درنتیجه افراد مبتلابه این بیماری در معرض ریسک بالاتر ایجاد عفونت و ابتلا به بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان قرار دارند.
- مصرف داروها: مصرف بعضی داروها می‌تواند بر سلامت دهان تأثیر گذارد. این داروها معمولاً باعث می‌شوند سطح ترشح بزاق که نقش محافظ برای دندان‌ها و لثه‌ها را دارد، در دهان کاهش پیدا کند. علاوه بر این، مصرف برخی داروها مثل داروهای ضد تشنج و نیز داروهای قلبی عروقی می‌تواند باعث رشد غیرعادی بافت لثه شود.
- عادت‌های بد: برخی عادت‌ها مثل سیگار کشیدن باعث می‌شوند بافت لثه نتواند به‌خوبی خود را ترمیم و بازسازی کند.
- عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان: همچون مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان به نحو صحیح می‌تواند ابتلا به بیماری‌های لثه را ساده کند.
- سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌های دندان: مسائل ژنتیک یکی از فاکتورهای دیگری است که می‌تواند بر ابتلای فرد به بیماری‌های لثه تأثیر داشته باشد.
علائم ابتلا به بیماری لثه چه هستند؟
بعضی از علائم خاص می‌توانند با موارد مشخص ابتلا به بیماری‌های لثه ارتباط داشته باشند. علائم ابتلا به بیماری لثه به شرح زیر هستند:
- لثه‌هایی که در طول مسواک زدن و پس‌ازآن دچار خونریزی می‌شوند. علت خونریزی لثه می تواند وابسته به عامل های مختلفی باشد.
- قرمز شدن، ورم کردن، یا حساسیت لثه‌ها
- بیماری لثه ممکن است علت بوی بد دهان کودکان و بزرگسالان باشد
- عقب رفتگی لثه‌ها
- تشکیل حفره‌های عمیق (پاکت) بین دندان‌ها و لثه‌ها
- شل شدن یا جابه‌جا شدن دندان‌ها
- ایجاد تغییر در نحوه قرارگیری دندان‌ها در کنار یکدیگر در هنگام جویدن غذا یا ایجاد تغییر در وضعیت قرار گرفتن دندان‌های مصنوعی جزئی در دهان
حتی درصورتی‌که شما با علائم مشخص در این رابطه مواجه نشدید، باز هم ممکن است به بعضی از مراحل بیماری لثه مبتلا باشید. همچنین در بعضی افراد، بیماری لثه ممکن است فقط بر دندان‌های خاص همچون دندان‌های آسیاب تأثیر داشته باشد. به‌این‌ترتیب فقط متخصص دندانپزشکی یا متخصص درمان ریشه می‌تواند ابتلای شما به این بیماری و میزان پیشرفت آن را به‌طور دقیق مشخص نماید.
چگونه دندانپزشک ابتلا به بیماری‌های لثه را تشخیص می‌دهد؟
در طول جلسه معاینه دندان‌ها، دندانپزشک موارد زیر را برای فرد کنترل می‌نماید:
- خونریزی لثه، تورم لثه ، سفتی، و عمق حفره‌ها (کیسه یا فضای بین لثه و دندان. به‌این‌ترتیب هر چه عمق حفره‌ها بیشتر باشد، بیماری در مراحل پیشرفته‌تر قرار دارد)
- حرکت و حساسیت دندان‌ها و قرارگیری مناسب آنها در کنار یکدیگر
- بررسی وضعیت استخوان فک برای شناسایی موارد آسیب‌دیدگی احتمالی استخوان در نواحی اطراف دندان‌ها
چگونه می‌توان بیماری‌های لثه را درمان کرد؟
روش‌های درمان عفونت لثه به شدت بیماری و پیشرفت آن، نحوه جوابگویی بیماری نسبت به درمان‌های قبلی، و سطح کلی بهداشت دهان فرد بستگی دارد. به‌این‌ترتیب روش‌های درمانی قابل استفاده برای این بیماری از روش‌های غیر جراحی برای کنترل رشد باکتری‌ها تا استفاده از روش‌های جراحی برای اصلاح بافت نگهدارنده دندان‌ها در دهان را شامل می‌شود.
روش‌های درمان غیر جراحی برای بیماری لثه
روش‌های درمان غیر جراحی قابل استفاده برای بیماری‌های لثه به شرح زیر هستند:
- تمیز کردن حرفه‌ای دندان (professional dental cleaning): در طول این جلسه درمانی دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان پلاک‌ها و جرم‌های (تارتارها) روی دندان‌ها و زیر خط لثه را پاک می‌کند. معمولاً به افراد توصیه می‌شود از این روش بیش از دو بار در سال استفاده کنند.
- جرم‌گیری و صاف کردن سطح ریشه (Scaling and root planing): این درمان در حقیقت یک روش غیر جراحی برای تمیز کردن عمیق دندان‌ها است که با استفاده از بی‌حسی موضعی بر روی بیمار انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب پلاک و جرم تشکیل شده بر روی دندان یا زیر خط لثه حذف شده و لکه‌های سخت ایجاد شده بر روی ریشه دندان صاف می‌شوند.
روش‌های درمان جراحی برای بیماری لثه
بعضی از روش‌های موجود برای درمان التهاب لثه و بیماری های آن مبتنی بر عمل جراحی هستند. مثال‌های معمول از این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:
- جراحی لثه برای حذف بخش عفونی یا کاهش حفره لثه (Flap surgery/ pocket reduction surgery): در طول این درمان لثه‌ها به محل اولیه خود بازگشته و جرم تشکیل شده بر روی دندان‌ها پاک می‌شود. در بعضی از موارد، لازم است سطح غیر هموار استخوان آسیب‌دیده صاف شود تا به‌این‌ترتیب نواحی دچار مشکل به خاطر ابتلا به بیماری محو شوند. درنهایت لثه‌ها در محل صحیح خود قرار گرفته و اطراف دندان را پوشش خواهند داد.
- جراحی پیوند استخوان (Bone grafts): در این درمان از تکه‌هایی از استخوان بدن بیمار، استخوان مصنوعی، یا استخوان اهدا شده توسط سایرین برای جایگزینی استخوان آسیب‌دیده در نتیجه ابتلا به بیماری لثه استفاده می‌شود. این پیوند می‌تواند ساختار لازم برای رشد مجدد استخوان را فراهم کرده و پایداری دندان‌ها را در محل دوباره تثبیت نماید. امروزه برای این درمان از یک تکنولوژی جدید به نام مهندسی بافت برای تحریک بدن برای تولید مجدد استخوان و بافت آسیب‌دیده با سرعت زیاد، استفاده می‌شود.
- پیوند بافت لثه (Soft tissue grafts): روش درمانی پیوند لثه باعث ترمیم لثه‌ها یا پر کردن بخش‌های عقب‌رفته آن می‌شود. بافت پیوندی در این حالت در اکثر مواقع از سقف دهان گرفته و سپس به محل‌های موردنیاز بخیه زده می‌شود.
داروهای مورداستفاده برای درمان بیماری لثه
امروزه از داروهای آنتی‌بیوتیک به‌تنهایی یا همراه با عمل جراحی یا سایر روش‌های درمانی برای درمان بیماری لثه استفاده می‌شود. این داروها به صورت دهان‌شویه یا محصولات دیگر در دسترس عموم قرار دارند.
علاوه بر این، اغلب به افراد مبتلا به این بیماری توصیه می‌شود از خمیردندان‌های مخصوص حاوی فلوراید و آنتی‌بیوتیک برای کاهش پلاک و جرم ایجادشده بر روی دندان‌ها استفاده نمایند.
هزینه درمان
هزینه درمان خونریزی لثه در این حالت معمولاً شامل هزینه بی‌حسی موضعی و جلسات ملاقات بعدی با دندانپزشک می‌باشد. میانگین هزینه درمان در این حالت به نوع عفونت لثه، شدت عفونت، میزان عقب رفتگی لثه، میزان خونریزی لثه، آسیب‌دیدگی‌های مشاهده شده در عکس رادیولوژی و ابتلای فرد به خونریزی لثه یا بیماری پریودنتال بستگی دارد.
بیمه خدمات دندان پزشکی معمولاً هزینه‌های درمان عمیق ریشه و جراحی لثه را به خاطر الزامی بودن آنها برای حفظ سلامت دهان و دندان و غیر زیبایی بودن آنها پوشش می‌دهد اما در صورت انجام عمل زیبایی لثه، تحت پوشش بیمه های درمانی قرار نمی گیرد. به این ترتیب در صورتی که عمل جراحی لثه برای درمان بیمار ضروری باشد، احتمالاً حداقل بخشی از هزینه‌های آن ممکن است تحت پوشش بیمه‌های سلامت قرار داشته باشد.
چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری‌های لثه پیشگیری کرد؟
شرایطی که توجه به آنها در زندگی روزمره بطور معمول می‌تواند نقش پیشگیری از بیماری های لثه در ارتباط با ریسک، شدت و سرعت پیشرفت بیماری‌های لثه داشته باشند، به شرح زیر هستند:
- ترک سیگار: افراد سیگاری هفت برابر سایر افراد به بیماری‌های لثه مبتلا می‌شوند. علاوه بر این سیگار کشیدن می‌تواند احتمال موفقیت برخی از روش‌های مورد استفاده برای درمان بیماری‌های لثه را بطور چشمگیر کاهش دهد.
- کاهش استرس: وجود استرس در زندگی فرد ممکن است توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت را کاهش دهد.
- استفاده از رژیم غذایی مناسب: مصرف غذاهای حاوی آنتی اکسیدان همچون مواد غذایی حاوی ویتامین E (روغن‌های گیاهی، آجیل، سبزیجات دارای برگ سبز) و ویتامین C (مرکبات، کلم بروکلی، سیب زمینی) می‌تواند به بدن در ترمیم بافت آسیب دیده کمک کند.
- اجتناب از فشار دادن دندان‌ها به یکدیگر و دندان قروچه: انجام این فعالیت‌ها می‌تواند فشار بیش از حد به بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها در دهان وارد کرده و احتمال وارد شدن آسیب به این بافت‌ها را بطور مشخص افزایش دهد.
در صورتی که بطور مشخص مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه هستید، دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه ممکن است به شما پیشنهاد دهد بطور منظم از معاینات دندانپزشکی، تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها، و سایر روش‌های درمانی مناسب برای کنترل هر چه بهتر شرایط خود استفاده کنید.هستید، دندان پزشک یا متخصص درمان ریشه ممکن است به شما پیشنهاد دهند بطور منظم از معاینات دندانپزشکی، تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها، و سایر روش‌های درمانی مناسب برای کنترل هر چه بهتر شرایط خود استفاده کنید.
