ورم لثه تنها یک التهاب ناراحت‌کننده نیست (متاسفانه)، و می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. دلیل اینکه باید تورم لثه را جدی بگیرید این است که این بافت‌های حیاتی پر از رگ‌های خونی هستند، و اکسیژن و مواد غذایی را به ریشه دندان‌ها و سایر بخش‌های دهان می‌رسانند.
در این مقاله قصد داریم ضمن بررسی علت ورم لثه، درمان‌های اساسی باد کردن لثه و همچنین راهکار‌های موقت خانگی را مرور کنیم؛ و به شما بگوییم چه زمان باید برای درمان ورم لثه به متخصص مراجعه کنید.
فهرست عناوین
تورم لثه نشانه چیست؟
اگر بخواهیم کوتاه بگوییم، تورم لثه در اکثر موارد نشانه وجود بیماری‌های مربوط به دهان و دندان است؛ همان‌طور که حدس می‌زدید. مثلا ورم کردن لثه‌ها یک نشانه بسیار قوی برای وجود و رسوب پلاک و تارتار است.
البته بیماری‌های پیشرفته‌تری هم می‌توانند باعث باد کردن لثه پدیده شوند. اما همین ابتدای کار بیش از حد نگران نشوید؛ اجازه دهید دلایل ورم لثه را یک به یک مرور کنیم.
علت ورم لثه چیست؟
قوی‌ترین دلایل ورم کردن لثه‌ها را در ادامه ملاحظه می‌کنید:
گیر کردن غذا در دندان‌ها
بله، علت ورم لثه می‌تواند گاهی به همین سادگی باشد. مثلا به آخرین باری که پاپ‌کورن میل کردید فکر کنید، شاید تکه‌های سفت آن بین دندان‌هایتان گیر کرده باشد. اگر این تکه‌های موذی وارد لثه شوند، به راحتی می‌توانند در آن ناحیه باعث تحریک و تورم شوند.
البته این علت ورم لثه دوام زیادی ندارد، و با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن (صحیح) از بین می‌رود.
ژنژیویت
ژنژیویت (Gingivitis)، که شاید آن را با نام “آماس یا التهاب لثه” بشناسید، هم می‌تواند علت ورم لثه باشد. این پدیده در واقع مرحله‌ای از بیماری لثه است که باعث تورم و تحریک آن می‌شود. ژنژیویت بسیار رایج است و اگر برای درمان ورم لثه به متخصص مراجعه کنید، دندانپزشک ابتدا وجود آن را بررسی می‌کند.
این عارضه گاهی خود را فقط به شکل درد یا حساسیتی خفیف نشان می‌دهد؛ و باعث می‌شود فرد برای اینکه بفهمد تورم لثه نشانه چیست، سریع اقدام نکند. اما بدون درمان، این آماس ناخوشایند ممکن است به عفونتی جدی در لثه تبدیل شود که به آن پریودنتیت (periodontitis) یا بیماری پریودنتال می‌گویند.
برخی از نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:
- بدمزه و بدبو شدن دهان (که با مسواک زدن هم از بین نمی‌رود)
- حساس شدن، لق شدن یا افتادن دندان‌ها
- قرمز و دردناک بودن لثه‌ها
- احساس درد هنگام جویدن غذا
- جابه‌جا شدن دندان‌ها در دهان
- خونریزی و یا عقب رفتن لثه‌ها
بارداری
گاهی اوقات سلامت دهان و دندان فرد هیچ مشکلی ندارد، اما بارداری می‌تواند علت ورم لثه‌های او باشد. بارداری باعث تغییرات قابل توجه و سریعی در هورمون‌ها می‌شود. این هورمون‌های در حال تغییر هم می‌توانند جریان خون لثه‌ها را افزایش دهند و باعث ورم کردن آنها شوند.
عفونت‌ها
دهان هم مانند هرجای دیگری از بدن می‌تواند دچار عفونت شود؛ اتفاقی که منجر به تورم لثه شود. مثلا عوارض عفونت‌های مزمن مانند تبخال ممکن است باعث تورم در این ناحیه شود. همچنین، برفک دهان (نوعی عفونت قارچی در دهان) هم می‌تواند علائمی از جمله ورم لثه داشته باشد.
آبسه دندان هم شرایط مشابهی را ایجاد می‌کند. البته ورم‌های ناشی از آبسه معمولا در یک ناحیه خاص خود را نشان می‌دهند.
سوء تغذیه
سوء تغذیه یکی دیگر از پاسخ‌های احتمالی به این سوال است که تورم لثه نشانه چیست. کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین های ب و ث، می‌تواند باعث باد کردن لثه شوند.
مثلا ویتامین ث نقش مهمی در سلامت دندان‌ها و لثه‌ها ایفا می‌کند. و اگر سطح آن در خیلی پایین بیاید، ممکن است به اسکوربوت و نتیجتا کم‌خونی و بیماری لثه مبتلا شوید. البته این علت ورم لثه بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.
علت ورم لثه، سناریوهای دیگر
اتفاقات کمتر رایج دیگری هم می‌توانند شما را به درمان ورم لثه نیازمند کنند، از جمله:
- عوارض جانبی برخی داروها
- استفاده از پروتزها و روکش‌های نامناسب برای دندان(ها)
- حساسیت به محصولات دهان و دندان، مانند مواد موجود در خمیر دندان یا دهانشویه جدیدتان
در هر مورد، دندانپزشک نشانه‌های دیگر و همچنین سابقه پزشکی فرد را بررسی می‌کند، تا علت زمینه‌ای عارضه را تعیین کند. در مورد ورم لثه کودکان باید گفت که عدم بهداشت دهان و دندان دلیل عمده و اصلی مشکل است.
درمان ورم لثه؛ گزینه‌های پزشکی
بحث درمان خانگی ورم لثه و مسکن‌های فوری به کنار، حتما شما هم با ما هم‌عقیده‌اید که درمان پزشکی لثه‌های متورم با مراجعه به دندانپزشک شروع می‌شود.
اصولا مراجعه منظم به متخصص برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها هم در بیشتر موارد به شناسایی و پیشگیری از مشکلات دهان و دندان (قبل از پیشرفته شدن) کمک کند.
برای درمان ورم لثه، نوع دارو یا درمانی که دندانپزشک توصیه می‌کند به علت زمینه‌ای بستگی خواهد داشت؛ و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دهانشویه‌های دارویی
- پمادها
- خمیر دندان‌ها تخصصی
- جراحی (در صورت داشتن التهابات شدید)
- اسکیلینگ و تسطیح سطح ریشه برای تراشیدن پلاک و تارتار
درمان خانگی ورم لثه
اگر در حال حاضر در وضعیتی هستید که به درمان فوری تورم لثه و یک مسکن موقت احتیاج دارید، می‌توانید راه‌های بی‌خطر زیر را امتحان کنید:
شست‌وشو با آب نمک
شست‌وشوی دهان با آب نمک هم تا حدودی به درمان ورم لثه و بهبود زخم‌های آن کمک می‌کند، هم در کل برای سلامت دهان و دندان خوب است.
برای اینکار، یک قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کنید، و به آرامی کمی از آن را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان‌تان بچرخانید. اینکار را می‌توانید تا سه بار در روز برای تسکین موقت تورم لثه انجام دهید.
روغن‌های اسانسی
برخی از اسنشیال اویل‌ها هم می‌توانند سلامت عمومی دهان را بهبود بدهند. مثلا طبق برخی تحقیقات، دهانشویه‌های حاوی روغن‌های اسانسی، پلاک و التهاب را در افراد مبتلا به ژنژیویت بهتر از دهانشویه‌های دارویی کاهش می‌دهند.
مطالعه دیگری هم نشان می‌دهد که دهانشویه حاوی روغن علف لیمو باعث کاهش پلاک می‌شود، و در درمان فوری تورم لثه بهتر از دهانشویه‌های دارویی معمول عمل می‌کند. البته متخصصان عقیده دارند که باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.
اگر قصد دارید از این روش برای درمان خانگی ورم لثه استفاده کنید، مطمئن شوید که آن دهانشویه مواد قوی‌ای مانند الکل نداشته باشد. چنین موادی می‌توانند لثه‌ها را بیشتر هم تحریک کنند.
البته خودتان هم می‌توانید نسخه خانگی آنها را آماده کنید: یکی دو قطره از روغن مدنظرتان را در یک فنجان آب گرم ترکیب کنید و دهان‌تان را با آن شست‌وشو دهید. اسانس‌های آویشن، نعناع، میخک و درخت چای برای اینکار عالی هستند.
آلوئه ورا
طبق تحقیقات انجام‌شده، ژل آلوئه ورا هم برای کاهش تورم لثه به دلیل ژنژیویت مفید است. البته این مطالعات اظهار هم می‌کنند که آلوئه ورا لزوما بهتر از یک دهانشویه دارویی نیست. چرا؟ چون این گیاه هرچند التهاب را تسکین می‌دهد، اما در درمان ورم لثه و پلاک کاری از پیش نمی‌برد.
شما هم می‌تواند دهانشویه‌های آلوئه ورا را در بازار پیدا کنید و دهان‌تان را با آن شست‌وشو دهید؛ هم مستقیما سراغ ژل طبیعی آن بروید و آن را روی ناحیه ملتهب قرار دهید.
زردچوبه
از ژل زردچوبه هم می‌توانید برای درمان فوری تورم لثه استفاده کنید. برای تهیه این ژل هم کافیست یک قاشق چایخوری زردچوبه مرغوب را با نصف قاشق چایخوری روغن نارگیل ترکیب کنید. این ژل را پس از مسواک زدن روی ناحیه ملتهب اعمال کنید، و پس از چند دقیقه دهان‌تان را به آب بشویید.
مطالعات هم این روش را تا حدودی تایید می‌کنند؛ چون ژل زردچوبه (به لطف خاصیت ضدالتهابی که دارد) می‌تواند به کنترل پلاک در دهان و کاهش علائم التهاب لثه کمک کند.
راه‌های جلوگیری از تورم لثه
چندین درمان خانگی ورم لثه و البته درمان‌های پزشکی را بررسی کردیم؛ خوب است با راه‌های پیشگیری از این عارضه هم آشنا باشید.
- به طور منظم، حداقل دوبار در روز یا بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. نخ دندان هم فراموش نشود.
- از خمیر دندان‌ها و دهانشویه‌های خیلی قوی استفاده نکنید؛ مگر با مشورت پزشک.
- تا جای ممکن از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و دخانیات خودداری کنید.
- از مصرف الکل و دهانشویه‌های الکلی هم خودداری کنید. الکل می‌تواند لثه‌ها را خشک، و آنها تحریک کند.
- غذاهایی مانند چیپس‌های بسیار ترد، تخمه، آجیل و پاپ‌کورن که ممکن است بین دندان‌ها گیر کنند را با دقت بیشتری میل کنید.
لطفا توجه داشته باشید این نکات صرفا مکملی برای تشخیص و درمان ورم لثه به شکل اصولی هستند. در بخش “تورم لثه نشانه چیست؟” توضیح دادیم که این پدیده معمولا نشانه یک مشکل اساسی است. مشکلی که نادیده گرفتن علائم می‌تواند آن را در طولانی‌مدت وخیم‌تر کند.
چه زمانی برای درمان فوری تورم لثه به پزشک مراجعه کنیم؟
لثه‌های متورم بیشتر از چیزی که تصور می‌کنید رایج هستند، و در بیشتر موارد جای نگرانی نیست. اما هرچند درمان خانگی ورم لثه موقتا به تسکین لثه کمک می‌کند، اما جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط متخصص نیست.
اگر بیشتر از یک تا دور روز درگیر تورم لثه هستید، احتمال یک مشکل زمینه‌ای مانند ژنژیویت، پریودنتیت یا آبسه دندان وجود دارد. و چون مشکلات زمینه‌ای ممکن است منجر به عوارض جدی شود، هر فرد مبتلا به این عارضه باید برای تشخیص و درمان کامل به دندانپزشک مراجعه کند.
اگر هم تورم با تب همراه است، علائم را نادیده نگیرید و در مراجعه به دندانپزشک درنگ نکنید.
