تغییر رنگ لثه میتواند ناشی از عواملی مختلف از جمله مصرف سیگار، بیماریهای لثه، یا حتی تغییرات هورمونی باشد. این مشکل ممکن است به صورت تیرگی، سیاه شدن یا زرد شدن لثهها ظاهر شود و تاثیر زیادی بر زیبایی و سلامت دهان داشته باشد.
در این مطلب، به بررسی علت تغییر رنگ لثه، روشهای پیشگیری از آن و درمانهای مختلفی که میتوان برای اصلاح رنگ لثهها انجام داد، خواهیم پرداخت. اگر شما هم نگران تغییر رنگ لثههای خود هستید، ادامه مطلب ارائه شده توسط سایت دکتر قریشی مطالعه کنید تا با راهکارهای موثر آشنا شوید.
انواع رنگ لثه؛ هرکدام نشانه چیست؟
رنگ طبیعی لثهها میتواند بسته به عوامل ژنتیکی و شرایط سلامت فرد متفاوت باشد. با اینحال، تغییر رنگ لثه معمولاً به دلایل موضعی یا سیستمیک رخ میدهد و میتواند شاخص مهمی از بیماریها یا اختلالات مختلف باشد. در ادامه، رایجترین رنگهای لثه و علل احتمالی آنها بررسی شدهاند.
لثه صورتی
رنگ صورتی روشن، حالت طبیعی و سالم لثه است و نشاندهنده جریان خون مناسب و سلامت ساختارهای نگهدارنده دندانها میباشد. این رنگ معمولاً در افرادی دیده میشود که بهداشت دهان و دندان خود را بهخوبی رعایت میکنند.
لثه قرمز
لثههای قرمز معمولاً نشاندهنده التهاب یا افزایش جریان خون موضعی هستند. این وضعیت ممکن است به دلیل بیماریهای پریودنتال مانند ژنژیویت ایجاد شود.
التهاب، پاسخ طبیعی بدن به پلاک میکروبی و باکتریهایی است که در اطراف خط لثه تجمع مییابند. عواملی مانند مصرف غذاهای اسیدی، آلرژی به مواد دندانی یا تغییرات هورمونی نیز میتوانند قرمزی لثه را تشدید کنند.
لثه قهوهای
رنگ قهوهای در لثهها معمولاً به رسوب ملانین در بافت لثه مرتبط است. این رسوب در افرادی با پوست تیرهتر یا نژادهای خاص مانند آفریقاییها و آسیاییها طبیعی است. با این حال، تغییر ناگهانی رنگ لثه به قهوهای میتواند به دلایلی مانند مصرف سیگار یا تماس با مواد شیمیایی خاص رخ دهد.
لثه زرد
رنگ زرد لثه اغلب ناشی از تجمع چرک یا عفونت باکتریایی است که معمولاً در اثر بیماریهای پیشرفته لثه مانند پریودنتیت رخ میدهد.
این رنگپریدگی میتواند نشانهای از تخریب بافت نگهدارنده دندان باشد. عوامل دیگری مانند سوءتغذیه یا نقص سیستم ایمنی نیز ممکن است به این وضعیت منجر شوند.
لثه سیاه
سیاهی لثه میتواند به دلیل نکروز یا مرگ سلولی در بافتهای لثه ایجاد شود که ممکن است ناشی از عفونتهای شدید، بیماریهای عروقی یا مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب باشد.
در مواردی دیگر، ملانوز سیگاریها (تجمع غیرطبیعی ملانین در اثر مصرف سیگار) نیز میتواند موجب سیاهی لثه شود.
سفید یا کم رنگ شدن لثه
لثه سفید یا کم رنگ اغلب نشانه کم خونی یا کاهش جریان خون در این ناحیه است. عفونتهای قارچی مانند کاندیدیازیس یا بیماریهای خودایمنی نیز میتوانند باعث سفید شدن لثهها شوند.
علاوه بر این، استرس فیزیکی یا شیمیایی به بافت لثه، مانند استفاده از مواد سفیدکننده دندان، ممکن است رنگ لثه را تغییر دهد.
لثه خاکستری
رنگ خاکستری در لثهها معمولاً نشاندهنده عفونت باکتریایی شدید و کاهش اکسیژنرسانی به بافت است. این وضعیت اغلب در افرادی دیده میشود که دچار نکروز بافتی شدهاند یا از بیماریهایی مانند «ژنژیویت نکروتایزینگ حاد» رنج میبرند. استرس روانی و تغذیه ناکافی نیز میتواند به ایجاد این رنگ منجر شود.
رنگ لثه میتواند شاخص قابل اعتمادی برای تشخیص اولیه مشکلات سلامتی باشد. هرگونه تغییر رنگ لثه باید جدی گرفته شود، زیرا ممکن است نشاندهنده اختلالات موضعی یا سیستمیک مهمی باشد.
عوامل ایجاد تیرگی در لثه
براساس مطلبی که در سایت Health آمده است، تیرگی لثه میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که به دلایل ژنتیکی، محیطی یا بیماریهای خاص مرتبط هستند. این تغییرات اغلب به دلیل اختلال در رنگدانههای طبیعی یا آسیبهای موضعی رخ میدهند. در ادامه به مهمترین علت تیرگی لثه میپردازیم:
- تجمع ملانین
- مصرف سیگار و دخانیات
- مسمومیت با فلزات سنگین
- عفونتها و نکروز بافتی
- مصرف برخی داروها
- تغییرات هورمونی
- بیماریهای سیستمیک
- کمبود ویتامینها و مواد مغذی
تجمع ملانین
ملانین یک رنگدانه طبیعی است که در پوست، مو و لثهها یافت میشود. افرادی که بهطور ژنتیکی رنگ پوست تیرهتری دارند، معمولاً لثههای تیرهتر نیز دارند.
این تیرگی ناشی از فعالیت سلولهای ملانوسیت است که در لثه رنگدانه تولید میکنند. با این حال، تغییرات محیطی مانند تابش مداوم آفتاب یا تحریک مکرر بافت لثه میتواند تولید ملانین را افزایش دهد.
مصرف سیگار و دخانیات
مواد شیمیایی موجود در دخانیات، مانند نیکوتین و تار، باعث تحریک مستقیم ملانوسیتها میشوند و تولید ملانین را افزایش میدهند. علاوه بر این، سیگار کشیدن باعث کاهش جریان خون در لثهها شده و اکسیژن رسانی به این بافت را مختل میکند.
این شرایط، محیطی ایدهآل برای تغییرات رنگی و تیرگی لثهها فراهم میکند که اغلب در نواحی نزدیک به دندانها بارزتر است. سیگار کشیدن نه تنها باعث تیرگی لثه میشود بلکه علت تحلیل لثه نیز محسوب میشود.
مسمومیت با فلزات سنگین
قرارگیری طولانی مدت در معرض فلزات سنگین مانند سرب، جیوه یا بیسموت میتواند باعث ایجاد رسوبات تیره در لثهها شود. این تغییر رنگ معمولاً به شکل خطوط آبی-سیاه در نزدیکی محل اتصال دندان و لثه ظاهر میشود.
این وضعیت که بهعنوان “خط سرب” شناخته میشود، یکی از علائم اولیه مسمومیت مزمن است و نیازمند بررسیهای بیشتر پزشکی خواهد بود.
عفونتها و نکروز بافتی
عفونتهای شدید لثه، مانند ژنژیویت نکروتایزینگ حاد (ANUG) که علت ورم لثه است، منجر به نکروز یا مرگ بافت لثه میشوند. این شرایط باعث تغییر رنگ لثهها به خاکستری یا سیاه میشود.
معمولاً این نوع عفونتها با درد شدید، خونریزی لثه و بوی بد دهان همراه هستند. در موارد پیشرفته، این عفونتها میتوانند ساختار استخوانی اطراف دندان را نیز تحت تأثیر قرار دهند.
مصرف برخی داروها
برخی داروها، مانند مینوسیکلین (یک نوع آنتی بیوتیک)، به دلیل رسوب رنگدانه در بافتهای نرم میتوانند باعث تیرگی لثه شوند.
داروهای ضد مالاریا و حتی برخی داروهای شیمی درمانی نیز ممکن است چنین تأثیری داشته باشند. این تغییرات رنگی معمولاً به مرور زمان ظاهر میشوند و گاهی دائمی هستند.
تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی، بهویژه در دوران بارداری، بلوغ یا یائسگی، میتوانند فعالیت ملانوسیتها را افزایش دهند. این تغییرات هورمونی باعث افزایش ملانین در لثهها شده و تیرگی این بافتها را ایجاد میکنند.
معمولاً این تغییرات در نواحی خاصی از لثه، بهویژه در جلوی دهان، مشاهده میشوند و در برخی موارد با بازگشت تعادل هورمونی برطرف میشوند.
بیماریهای سیستمیک
برخی بیماریهای سیستمیک مانند آدیسون (کمکاری غدد فوق کلیوی) و سندرم پوتز-جگرز (یک بیماری ژنتیکی مرتبط با پولیپهای گوارشی) میتوانند باعث تیرگی لثه شوند. در بیماری آدیسون، کمبود هورمونهای آدرنال منجر به افزایش تولید ملانین در نقاط مختلف بدن، از جمله لثهها، میشود.
در سندرم پوتز-جگرز، لکههای تیره به دلیل تجمع غیرطبیعی رنگدانهها روی بافتهای نرم از جمله لثهها ظاهر میشوند. این تغییر رنگ معمولاً با علائم دیگری مانند خستگی، لکههای پوستی یا مشکلات گوارشی همراه است و نشانهای از مشکلات جدیتر در بدن بهشمار میآید.
کمبود ویتامینها و مواد مغذی
کمبود ویتامین C (اسکوربوت) و آهن از دلایل شایع آسیب به بافت لثه و تغییر رنگ آن هستند. کمبود ویتامین C، که در تولید کلاژن نقش اساسی دارد، میتواند باعث کاهش استحکام لثهها، خونریزی آسان و التهاب شود.
کمبود آهن نیز موجب کاهش اکسیژنرسانی به بافتهای لثه میشود که ممکن است به رنگپریدگی یا تیرگی غیرطبیعی منجر شود. این کمبودها معمولاً همراه با علائم دیگر مانند خستگی، شکنندگی ناخنها و زخمهای مکرر دهانی دیده میشوند.
روش های پیشگیری از تغییر رنگ لثه ها
برای پیشگیری از تغییر رنگ لثه و حفظ سلامت آن، رعایت چند نکته ساده و عملی ضروری است. بسیاری از عوامل مؤثر در تیرگی لثهها ناشی از عادات نادرست یا شرایط بهداشتی است که میتوان با تغییر سبک زندگی و مراقبت مناسب از دهان و دندان، از آنها جلوگیری کرد. در ادامه چند روش پیشگیری از علت تغییر رنگ لثه آورده شده است:
- عدم مصرف دخانیات: ترک سیگار و مواد دخانی میتواند تأثیر چشمگیری در جلوگیری از تیرگی لثهها داشته باشد. این مواد باعث تحریک و افزایش تولید ملانین در لثهها میشوند.
- مسواک زدن منظم و صحیح: رعایت بهداشت دهان و دندان بهویژه مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان کمک میکند تا باکتریها و پلاکهای دندانی که ممکن است موجب تغییر رنگ لثه شوند، از بین بروند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف ویتامینها و مواد معدنی ضروری، بهویژه ویتامین C و آهن، به حفظ سلامت لثهها کمک میکند و از آسیب به بافت لثه و تغییر رنگ آن جلوگیری میکند.
- پرهیز از مصرف داروهای بدون تجویز پزشک: برخی داروها ممکن است به تغییر رنگ لثه منجر شوند. همیشه از داروها تحت نظر پزشک استفاده کنید.
- مراجعه منظم به دندانپزشک: چکاپهای دورهای دندانپزشکی برای بررسی سلامت لثهها و تشخیص زودهنگام هر گونه بیماری لثه میتواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
درمان تغییر رنگ لثه
درمان تغییر رنگ لثه بستگی به علت و شدت تیرگی آن دارد. در مواردی که تیرگی لثه ناشی از عوامل قابل اصلاح باشد، میتوان از روشهای مختلفی برای بازگرداندن رنگ طبیعی لثهها استفاده کرد. در اینجا به برخی از این روشها اشاره میشود.
بلیچینگ لثه
بلیچینگ لثه، مشابه به بلیچینگ دندان، یک روش درمانی است که از مواد سفیدکننده مخصوص برای کاهش تیرگی و تغییر رنگ لثهها استفاده میکند. این مواد معمولاً حاوی ترکیباتی مانند پراکسید هیدروژن یا پراکسید کاربامید هستند که با نفوذ به بافت لثه، باعث تجزیه رنگدانههای تیره در آن میشوند.
بلیچینگ لثه بهویژه برای تغییر رنگ لثههایی که به دلیل تجمع رنگدانهها (مثل مصرف دخانیات یا غذاهای رنگی) تیره شدهاند، مؤثر است. با این حال، این روش برای درمان تیرگی ناشی از عوامل دیگر، مانند بیماریهای لثه، تأثیر چندانی ندارد.
جراحی لثه
جراحی لثه یک روش درمانی است که در آن جراح با استفاده از تکنیکهای مختلف، لایههای آسیبدیده و تیره بافت لثه را برداشته یا بازسازی میکند. این روش بهویژه برای کسانی که از مشکلات لثه مانند ژنژیویت یا پریودنتیت رنج میبرند و تیرگی لثهها ناشی از آسیبهای بافتی است، مفید است.
جراحی لثه میتواند به بهبود ظاهر و سلامت لثهها کمک کند و در برخی موارد، به منظور درمان بیماریهای لثه و بازگرداندن شکل و رنگ طبیعی آنها انجام میشود.
درمان با لیزر
لیزر درمانی یکی از روشهای نوین و کم تهاجمی برای اصلاح رنگ لثهها است. در این روش، از پرتوهای لیزر برای هدف قرار دادن و تخریب سلولهای تولید کننده رنگدانههای اضافی استفاده میشود.
لیزر قادر است با دقت بالایی، بافتهای تیره را به طور دقیق درمان کند بدون اینکه به بافتهای سالم اطراف آسیب بزند. این روش علاوه بر اصلاح رنگ لثهها، به تحریک فرآیند بهبود در بافتهای لثه نیز کمک کرده و احتمال عفونت و التهاب را کاهش میدهد.
مواد شیمیایی فنل
در درمان تغییر رنگ لثه با مواد شیمیایی فنل، از ترکیبات شیمیایی خاصی مانند فنل برای کاهش تولید رنگدانهها و روشنتر کردن لثهها استفاده میشود. فنل به طور خاص برای لایهبرداری از بافتهای تیره و اصلاح رنگ لثهها مؤثر است.
این روش معمولاً تحت نظارت دقیق پزشک انجام میشود و نیاز به دقت بالایی دارد تا از آسیب به بافتهای سالم جلوگیری شود. این درمان برای مواردی که تیرگی لثهها ناشی از تجمع رنگدانههای مقاوم است، میتواند مفید باشد.
آیا درمان سیاه شدن لثه در خانه امکان پذیر است؟
ممکن است در برخی موارد، درمان سیاه شدن لثه در خانه امکانپذیر باشد، اما باید توجه داشت که درمانهای خانگی نمیتوانند جایگزین مراقبتهای دندانپزشکی حرفهای شوند.
برای افرادی که دچار تغییر رنگ لثه ناشی از عوامل موقتی مانند مصرف دخانیات یا پلاک دندانی هستند، رعایت بهداشت دهان و استفاده از مسواکهای مخصوص و دهانشویههای حاوی فلوراید میتواند کمککننده باشد.
با این حال، در صورتی که علت تغییر رنگ لثه ناشی از مشکلات جدیتری مانند بیماریهای لثه یا بیماریهای سیستمیک باشد، مراجعه به دندانپزشک یا پزشک ضروری است.
تغییر رنگ لثه میتواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف دخانیات، بیماریهای لثه یا حتی عوامل هورمونی باشد. علت تغییر رنگ لثه ممکن است به تجمع ملانین، مسمومیت با فلزات سنگین یا استفاده از داروهای خاص مرتبط باشد.
برای درمان تغییر رنگ لثه، روشهایی مانند بلیچینگ، درمان با لیزر، جراحی لثه و استفاده از مواد شیمیایی فنل وجود دارند که میتوانند بسته به شدت تیرگی و علت آن، مؤثر واقع شوند. درمان مناسب باید با مشورت پزشک متخصص انتخاب شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
