ارتودنسی و جراحی فک دو شیوه درمانی برای اصلاح وضعیت دندانها و رفع ناهنجاریهای فکی هستند که تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، عادات غلط کودکی، ضربه و تروما یا موارد دیگر به وجود آمدهاند. جراحی فک برای ارتودنسی یا انجام جراحی فک و ارتودنسی به طور همزمان که به آن ارتوسرجری میگویند، معمولا برای بیمارانی توصیه میشود که استفاده از بریسهای ارتودنسی به تنهایی قادر به اصلاح وضعیت فک و دندانهای آنها نیست.
در این مقاله قصد داریم به بیان ارتباط جراحی فک و ارتودنسی و موارد مرتبط با آن بپردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.
ارتباط جراحی فک و ارتودنسی
در بیان ارتباط بین جراحی فک و ارتودنسی با دو واژه ارتوسرجری و جراحی ارگوتناتیک مواجه هستیم.
جراحی ارگوتناتیک همان جراحی فک است که با هدف ایجاد تناسب و بازیابی توازن، زیبایی و حالت استاندارد صورت انجام میشود. با کمک این نوع جراحی میتوان انواع ناهنجاری، عدم تعادل و عدم انطباق فک بالا و پایین (مال اکلوژن) را اصلاح و آپنه انسدادی خواب را درمان کرد. جراحی ارگوتناتیک معمولا برای افرادی تجویز میشود که دندانهایشان در موقعیت صحیحی قرار دارد اما یک یا هر دو فک آنها دچار ناهنجاری است.
در مقابل، ارتوسرجری یا جراحی ارتودنسی قرار دارد که به ترکیبی از دو روش جراحی فک و ارتودنسی گفته میشود. اگر شرایط فک و دندانهای بیمار به گونهای باشد که ارتودنسی ثابت به تنهایی نتواند مشکل را رفع کند از روش جراحی ارتودنسی استفاده میشود.
این روش به طور کلی شامل سه مرحله است:
- ارتودنسی پیش از جراحی برای قرار گرفتن دندانها در موقعیت جدید
- جراحی فک به منظور اصلاح موقعیت فکها و ایجاد تقارن و توازن بین آنها
- ارتودنسی بعد از جراحی با هدف هماهنگی بیشتر فکین جراحی شده و اصلاح هرگونه چرخش و بینظمی دندانها
کاربرد ارتودنسی
ارتودنسی برای تشخیص، پیش گیری و درمان طیف وسیعی از مشکلات دندانی و فکی کاربرد دارد. اغلب افراد در سنین مختلف میتوانند از این روش برای اصلاح طرح لبخند و صاف و منظم کردن دندانهایشان از آن استفاده کنند. اما کاربرد ارتودنسی تنها منحصر به زیبایی لبخند و داشتن دندانهای مرتب نیست.
از جمله مهمترین مزایا و کاربردهای این درمان میتوان به اصلاح و درمان موارد زیر اشاره کرد:
- ناهنجاریهای فکی و دندانی
- انواع مال اکلوژن خفیف
- فاصله بین دندانی
- مشکلات گفتاری ناشی از بینظمی دندانها
- آپنه خواب
- شلوغی و ازدحام دندانها
- دندانهای نامرتب، کج و چرخیده
- دندان نهفته
- دندان قروچه
- مشکل در جویدن و بلع غذا
- نامتقارن بودن خط میانی دندانها (میدلاین)
- درد فک و مشکلات مفصل گیجگاهی
- پیشگیری از آسیبهای دندانی و بیماریهای لثه
- ارتقای وضعیت بهداشت دهان و دندان
کاربرد جراحی فک
جراحی فک برای ارتودنسی یا بدون ارتودنسی علاوه بر اینکه با افزایش تناسب و زیبایی چهره موجب افزایش اعتماد به نفس افراد میشود برای موارد دیگری نیز کاربرد دارد. از جمله:
- نقص مادرزادی در فکها
- مشکلات شدید بایت ناشی از ساختار اسکلتی و استخوان فک از قبیل کراس بایت، اپن بایت، اوربایت و آندربایت
- عدم تقارن دو فک به دلیل رشد بیش از حد یا ناکافی یکی از فکها
- ضربه یا آسیب به صورت
- عدم تعادل و توازن صورت
- انحراف، عقب ماندگی یا جلو زدگی شدید فک بالا، پایین یا چانه
- شکاف لب
- دیده نشدن یا دیده شدن بیش از حد دندانها هنگام لبخند زدن
- مشکل بسته نشدن کامل لبها در زمان استراحت
- درد مزمن استخوان یا مفصل فک (TMJ)
- آپنه انسدادی خواب و مشکل در تنفس
- کیست یا تومور موثر بر وضعیت فک
- مشکل در گاز زدن، جویدن و بلع غذا
- سایش بیش از حد دندانها
- تنفس دهانی غیر ارادی
آیا ارتودنسی بدون جراحی فک ممکن است؟
نیاز به جراحی فک برای ارتودنسی دندانها کاملا به ساختار و وضعیت فک بیمار بستگی دارد. در اغلب موارد که فکها وضعیت نرمال و طبیعی دارد و تنها دندانها بهم ریخته و نامرتب هستند، ارتودنسی بدون جراحی فک امکان پذیر است.
در این موارد متخصص ارتودنسی با کمک بریسها، دندانهای بیمار را به سمت موقعیت صحیح هدایت میکند. حتی اگر شدت ناهنجاری و انحراف فکها خفیف تا متوسط باشد باز هم ارتودنسی بدون نیاز به جراحی مشکلات موجود را حل میکند. ارتودنسی فک پایین و عقب کشیدن فک بالا با ارتودنسی نمونههایی از ارتودنسی بدون جراحی فک به شمار میروند.
اما در بیمارانی که علاوه بر بینظمی و ازدحام دندانها، مشکل عدم توازن و تقارن فکها هم وجود داشته و شدت ناهنجاری به حدی باشد که با بریسهای ارتودنسی نتوان آن را اصلاح کرد، چارهای جز جراحی فک وجود ندارد.
در چه شرایطی نیاز به جراحی فک برای ارتودنسی داریم؟
لزوم انجام جراحی فک برای ارتودنسی تنها بعد از معاینه دقیق و بررسی وضعیت فک و دندانها توسط دندانپزشک متخصص قابل تشخیص است. اگر ارتودنتیست تشخیص دهد که هیچ یک از دستگاههای ارتودنسی قادر نیستند مشکلات فک و دندانهای بیمار را اصلاح کنند، فرد را برای انجام عمل جراحی به جراح فک و صورت ارجاع میدهد.
در موارد زیر نیاز به جراحی فک برای ارتودنسی وجود دارد:
- ناهنجاریهای شدید و اختلال در رشد فکی و اسکلتی مانند جلو آمدن یا عقبرفتن یکی از فکها
- عدم تطابق فکی و دندانی
- عدم تقارن و تناسب اجزای چهره
- انحراف فک
- کوچک بودن شدید فک بالا
- لبخند لثهای (مشخص بودن مقدار زیادی از لثه هنگام لبخند زدن)
- اختلال در صحبت کردن، تنفس و جویدن غذا
- سردرد مزمن و احساس درد شدید در ناحیه فک و مفصل گیجگاهی
- روی هم قرار نگرفتن لبها
- آپنه خواب
مراحل ارتودنسی و جراحی فک چقدر طول میکشد؟
برای ارتودنسی و جراحی فک طی شدن یک دوره درمان تقریبا دو ساله توسط متخصص ارتودنسی پیش بینی شده که به این صورت میباشد:
- دوره مرتب سازی دندانهای بیمار با ارتودنسی دندانها به مدت ۱۲ الی ۱۸ ماه وابسته به وضعیت دندانها طول میکشد.
- پس از اتمام دوره درمان ارتودنسی جراحی فک با وجود تجهیزات ارتودنسی در دندان شروع میشود.
- با اتمام جراحی فک برای رفع نامنظمیهای موجوذ عمل ارتودنسی به مدت ۶ الی ۱۲ ماه توسط متخصص ارتودنسی تمدید شده و ادامه مییابد.
بهترین سن برای جراحی فک و ارتودنسی
به طور کلی سن مشخصی برای انجام جراحی فک و ارتودنسی دندان وجود ندارد و بیمار با توجه وضعیت و شرایطی که دارد در هر سنی میتواند تحت درمان قرار بگیرد. با این حال بهترین زمان برای جراحی فک زمانی است که استخوانهای فرد بالغ شده و از جهش رشد نوجوانی گذر کرده باشد. جراحی ارتوسرجری به طور معمول در سنین ۱۸ تا ۴۵ سالگی انجام میشود.
با این حال اغلب منابع “بهترین سن برای ارتودنسی جراحی فک برای زنان را از ۱۴ تا ۱۶ سالگی و برای مردان از ۱۷ تا ۲۱ سالگی میدانند.” (به نقل از mayoclinic)
مزایای جراحی فک برای ارتودنسی
انجام جراحی فک برای ارتودنسی مزایای زیر را برای بیماران به همراه دارد:
- رفع مشکلات مربوط به تناسب بایت و بستن فکها
- بسته شدن راحت و بدون فشار لبها
- بهبود عملکرد فک و دندانها برای گاز زدن، جویدن و بلعیدن غذا
- اصلاح تلفظ کلمات و مشکلات گفتاری
- توزیع یکنواخت فشار روی دندانها و کاهش خطر شکستگی، ساییدگی و لب پر شدن آنها
- کاهش فشار بر مفصل گیجگاهی و استخوان فک
- رفع سردرد، درد گردن و فک
- برقراری توازن در اجزای صورت
- کاهش احتمال گاز گرفتن لب و گونه
عوارض احتمالی جراحی فک برای ارتودنسی کدامند؟
جراحی فک برای ارتودنسی ممکن است با عوارض و مشکلاتی پس از انجام عمل مواجه باشد. در این قسمت به چند مورد از این موارد اشاره میکنیم:
- درد ناشی از جراحی که پس از انجام این عمل حس میشود.
- التهاب و تورم در قسمتهای جراحی شده
- خونریزی در بخشهای تحت عمل جراحی فک
- عفونت های ثانویه که ممکن است در اثر مراقبت نادرست رخ دهد.
- آسیب به بافت و ساختار طبیعی لثه، استخوان و دندان
- عوارض مربوط به داروهای بیهوشی و بی حسی
هزینه ارتودنسی و جراحی فک
هزینه ارتودنسی و ارتوسرجری به عوامل مختلفی مانند نوع براکتهای ارتودنسی، تخصص و مهارت جراح، موقعیت و سطح امکانات و تجهیزات کلینیک، نوع و پیچیدگی جراحی، مراقبتهای بعد از جراحی و غیره بستگی دارد.
در صورتی که برای ارتودنسی و جراحی فک شما توسط دکتر سعید قریشی انجام شود، هزینه تقریبی درمان شما به شرح جدول زیر خواهد بود:
| نوع خدمات | شروع قیمت (سال ۱۴۰۳) |
| ارتودنسی ثابت دو فک | ۴۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| ارتودنسی ثابت یک فک | ۳۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| هزینه ارتوسرجری (جراحی فک ارتودنسی) | ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| ارتودنسی face mask (با پلاک ثابت یا متحرک) | ۲۲.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| دستگاه فانکشنال | ۲۲.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| ارتودنسی با دستگاه hyrax (به هزینه درمان اضافه میشود) | ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| قیمت براکت سرامیکی (به ازای هر فک اضافه میشود) | ۸.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
| هزینه براکت دیمون | ۲۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان |
نکات مهم در انجام جرای فک و ارتودنسی بطور همزمان
- به جراحی فک و ارتودنسی، ارتوسرجری میگویند. این عمل برای افرادی که از ناهنجاریهای فکی همچون اپن بایت، دیپ بایت، کراس بایت و دیگر مشکلات فکی رنج می برند توصیه میشود.
- جراحی فک و ارتودنسی از ترکیب دو عمل مهم در درمان و زیبایی دندان و فک تحت نظارت یک متخصص ارتودنسی و در شرایط تایید شده بیمار صورت میگیرد.
- عمل جراحی فک با بیهوشی و مراجعه به اتاق عمل همراه بوده بنابراین بررسی وضعیت سلامت بیمار قبل از انجام جراحی فک و ارتودنسی از بسیار مهم است.
- سن مناسب برای مراجعه بیمار جهت استفاده از روش جراحی فک و ارتودنسی برای رفع مشکلات دندان و فک به تشخیص متخصصان ارتودنسی بین ۱۸ الی ۴۵ سال است.
- رژیم غذایی و فعالیت فیزیکی افراد چندین روز پس از انجام جراحی فک و ارتودنسی باید تحت نظارت و توصیههای ارتودنتیست و پزشک جراح فک تعیین شود.
- هزینه انجام عمل جراحی فک و ارتودنسی به دلیل انجام چندین روش درمانی به طور همزمان متغیر بوده و وابسته به شرایط تعیین میشود.
در این مقاله سعی کردیم با بیان مطالب جامع به سوالات شما در مورد جراحی فک برای ارتودنسی و موارد مرتبط با آن پاسخ دهیم. اگر به درمان ارتودنسی و جراحی فک نیاز دارید یا میخواهید در این زمینه با بهترین متخصص ارتودنسی مشورت کنید، همین الان برای مراجعه به دکتر سعید قریشی به صورت آنلاین نوبت دریافت کرده و مراحل درمان خود را نزد یک ارتودنتیست با تجربه آغاز نمایید.
