یکی از درمان‌های مرسوم و موثر برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان، ارتوسرجری است. ارتوسرجری به معنی ترکیب ارتودنسی و جراحی فک برای موارد حاد ناهنجاری های فک و دندان است.
در این مطلب خواهیم دید که ارتوسرجری چیست، پروسه انجام آن چگونه است و در چه مواردی نیاز به این درمان حس می‌شود. به طور کلی، هر آن چه که لازم است به عنوان مخاطب این درمان، قبل از اقدام به ارتوسرجری بدانید، در این متن مورد بحث قرار خواهد گرفت.
ارتوسرجری چیست؟
ارتوسرجری در واقع درمانی تلفیقی از ارتودنسی و جراحی فک است. درصورتی که متخصص تشخیص بدهد انحراف فک بسیار حاد است و با ارتودنسی به تنهایی درمان نمی‌شود، ارتوسرجری را پیشنهاد می‌کند.
برای ناهنجاری‌های متوسط فک، ارتودنسی به تنهایی کفایت می‌کند.
برای روش درمانی ارتو سرجری بهتر است هم زمان تحت نظر ارتودنتیست (دندانپزشک متخصص ارتودنسی) و متخصص جراحی فک باشید. زیرا همانطور که ذکر شد در این روش درمانی، در حین ارتودنسی، جراحی فک نیز انجام می‌شود.
در غیر این صورت میتوانید برای تسهیل روند، به ارتودنتیستی مراجعه کنید که فلوشیپ جراحی یا ارتوسرجری را گذرانده است.
پروسه انجام ارتوسرجری چگونه است؟
تا به اینجا متوجه شدیم که ارتوسرجری چیست و به چه منظوری انجام می‌شود. ارتوسرجری سخت‌ترین ناهنجاری‌ها را نیز درمان خواهد کرد و یک روش درمانی بسیار مطلوب برای این مشکل به شمار می‌آید.
در اکثر موارد برای ارتوسرجری، ابتدا ارتودنسی انجام می‌شود. انجام ارتودنسی پیش از عمل جراحی، ما را به بهترین نتیجه خواهد رساند.
ارتودنتیست، دندان بیمار را به روش مرسوم ارتودنسی می‌کند و زمانی که تشخیص دهد بیشترین نظم ناشی از ارتودنسی به وجود آمده است، اقدام به عمل جراحی اصلاح فک خواهد کرد.
پروسه انجام ارتودنسی تا اقدام به عمل جراحی، به صورت میانگین ۱ سال تا ۱۸ ماه به طول خواهد انجامید. البته برای جراحی اصلاحی، نیاز به برداشتن سیم‌ها نیست و عمل با وجود ارتودنسی نیز امکان‌پذیر است. جراحی فک معمولا بین دو تا پنج ساعت زمان خواهد برد.
بهترین زمان شروع درمان ارتوسرجری
ارتوسرجری بهتر است در سنی انجام شود که فک کماکان قابلیت تغییر وضعیت را داشته باشد، اما توامان بیمار باید در سنی باشد که استخوان‌ها به رشد کامل رسیده‌اند و قرار نیست بعد از آن رشد بیشتری داشته باشند.
بنابرین می‌توان گفت سال‌های آخر دوره نوجوانی و آستانه ورود به جوانی (بین ۱۷ تا ۱۸ سالگی)، بهترین سن اقدام به درمان ارتوسرجری است.
البته همانطور که ذکر شد، ارتو سرجری می‌تواند بدترین ناهنجاری‌ها را در هر سنی به خوبی درمان کند ولی استارت این روش درمانی در سنین ذکر شده، بهترین و سریع‌ترین نتیجه را در راحت‌ترین حالت، به همراه خواهد داشت.
در چه مواردی، به ارتوسرجری نیاز است؟
هرچه مشکلات به هم‌ریختگی فک و دندان شدیدتر باشد، احساس نیاز به ارتوسرجری بیشتر حس می‌شود.
شایع‌ترین مواردی که برای درمان به ارتوسرجری احتیاج خواهند داشت، به شرح زیر اند:
- جلو بودن یا عقب بودن بیش از حد یکی از فک‌ها یا انحنای فک به طرفین.
- اختلاف اندازه بیش از حد فک بالا و پایین.
- ناهنجاری‌های شدیدی که بر اثر حادثه و تصادف، در فک و دندان به وجود آمده اند.
- ناهنجاری‌های ژنتیکی و مادرزادی فک در بیماران خاص.
برای تشخیص این که به ارتوسرجری نیاز دارید یا خیر، حتما باید به ارتودنتیست مراجعه کنید و به صورت دقیق معاینه شوید.
اما برای تشخیص خانگی و تست اولیه توسط خود، میتوانید جلوی آینه ایستاده و دندان‌های بالا و پایینتان را روی هم قرار دهید.
اگر فک بالا و پایین دقیقا روی هم منطبق نشدند، (جلو عقب بودند، از طرفین انحراف داشتند و یا اندازه آن‌ها تفاوت زیادی داشت)، برای مشورت به یک ارتودنتیست مراجعه کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی در ارتوسرجری
عمل اصلاحی فک، برای چند روز بعد از جراحی، دردناک و ناراحت کننده خواهد بود. اما با توجه به میزان تاثیر مثبت آن در چهره، این عمل ارزش تحمل سختی را دارد.
برنامه غذایی بعد از جراحی فک
بعد از جراحی فک، برای یک هفته باید صرفا مایعات مصرف کنید. بعد از آن تا مدتی باید از پوره‌ها و غذاهای نرم و همین طور انواع سوپ میل کنید. در این مدت برای اطمینان از دریافت کامل مواد غذایی مهم، میتوانید از مکمل‌ها بهره ببرید.
همچنین باید برای سه ماه، از خوردن غذاهایی که بافت سفت و سختی دارند و احتیاج به جویدن زیاد درمورد آن‌ها حس می‌شود پرهیز کنید. فشار به فک در ماه‌های اول بعد از عمل، ممکن است نتیجه کار را مخدوش کند.
مسواک زدن بعد از جراحی
تا زمانی که بریدگی زخم عمل، بهبود تقریبی نیافته است، بهتر است که مسواک نزنید. محل برش جراحی، به طور معمول یک هفته بعد از عمل به مرحله ای می‌رسد که میتوانید مسواک بزنید.
در هنگام مسواک زدن با آرامش و ملاطفت عمل کنید و یک مسواک با برس بسیار نرم و سختی کم، برای بعد از جراحی تهیه نمایید.
ارتوسرجری قبل از ارتودنسی انجام می‌شود یا بعد از آن
به طور معمول ارتوسرجری شامل سه قدم برای درمان ناهنجاری های فک و دندان می‌شود:
- ارتودنسی پیش از ارتوسرجری
- درمان ارتوسرجری
- ارتودنسی پس از ارتوسرجری
از معایب این روش این است که طول دوره درمان بسیار زیاد است و ممکن است برای بیماران خسته کننده باشد. برخی از متدهای جدید تکیه بر انجام ارتوسرجری در گام اول و پس از آن، گذراندن یک دوره ارتودنسی نهایی دارند.
به طور کلی می‌توان گفت، انتخاب هر یک از این روش‌ها بستگی به نظر جراح فک و ارتودنتیست دارد که با توجه به انواع فک در افراد مختلف، تصمیم نهایی را میگیرند.
عوارض عمل جراحی فک
ارتوسرجری دندان می‌تواند برخی عوارض را به دنبال داشته باشد، هرچند این عوارض در بیشتر موارد موقتی و قابل درمان هستند.
مهم است که قبل از انجام این جراحی، بیمار از تمام خطرات و نتایج احتمالی آگاه باشد تا تصمیم‌گیری آگاهانه‌ای داشته باشد. عوارض احتمالی ارتوسرجری دندان:
- تورم و کبودی در ناحیه صورت
- درد و ناراحتی پس از عمل که معمولاً با مسکن‌ها کنترل می‌شود
- مشکلات تغذیه‌ای به دلیل درد در هنگام جویدن
- عفونت‌های پس از عمل که نیاز به درمان دارند
- بی‌حسی در ناحیه صورت یا لب‌ها که معمولاً موقتی است
- کاهش دامنه حرکتی فک در ابتدا، که با گذشت زمان بهبود می‌یابد
- آسیب به دندان‌ها یا اعصاب فکی در موارد نادر
این عوارض به طور معمول در دوران نقاهت برطرف می‌شوند و بسیاری از بیماران بهبود کامل پیدا می‌کنند.
فرق ارتوسرجری و جراحی ارتوگناتیک
ارتوسرجری دندان و جراحی ارتوگناتیک هر دو به اصلاح مشکلات فکی و دندانی می‌پردازند، اما تفاوت‌های مهمی دارند.
ارتوسرجری دندان بیشتر به اصلاح ناهنجاری‌های جزئی فکی و مشکلات دندانی مرتبط با فک پایین اختصاص دارد. در حالی که جراحی ارتوگناتیک برای درمان ناهنجاری‌های پیچیده‌تری در ساختار فک و صورت، شامل فک بالا و پایین، به کار می‌رود.
براساس مقاله منتشر شده در سایت College Street Family Dental، جراحی ارتوگناتیک برای اصلاح مشکلات ساختاری و عملکردی گسترده‌تر انجام می‌شود، در حالی که ارتوسرجری دندان به جراحی‌های کمتر تهاجمی و محدودتر مربوط می‌شود.
|
مولفه ها |
ارتوسرجری دندان |
جراحی ارتوگناتیک |
|
هدف از درمان |
اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی جزئی‌تر، بهبود عملکرد دندان‌ها و فک پایین |
اصلاح ناهنجاری‌های پیچیده ساختاری در فک و صورت، بهبود عملکرد و زیبایی کلی صورت و فک‌ها |
|
نوع عمل جراحی |
جراحی‌های دندانی کم‌تهاجمی و هدفمند برای اصلاح فک‌های جزئی و مشکلات دندانی |
جراحی‌های پیچیده و ترمیمی برای تغییرات ساختاری وسیع در فک‌ها، شامل فک‌های بالا و پایین |
|
دوران نقاهت |
معمولاً کوتاه، چند روز تا یک هفته، با بهبودی سریعتر |
طولانی‌تر و نیازمند مراقبت‌های پزشکی بیشتر، معمولاً چند هفته تا یک ماه |
|
نتایج |
بهبود عملکرد دندانی و اصلاح ناهنجاری‌های جزئی فکی |
بهبود چشمگیر در ظاهر صورت، اصلاح عملکرد فک‌ها و ارتقای کیفیت زندگی بیمار |
نکات قبل از انجام ارتوسرجری
قبل از انجام ارتوسرجری دندان، رعایت چند نکته اساسی می‌تواند به بهبود نتایج درمان و کاهش خطرات احتمالی کمک کند.
این نکات به منظور آماده‌سازی بیمار برای عمل جراحی و تضمین روند بهبودی موثر ضروری هستند. نکات قبل از انجام ارتو سرجری:
- مشاوره تخصصی: انجام یک مشاوره کامل با جراح متخصص برای ارزیابی دقیق شرایط فکی و دندانی و انتخاب روش مناسب درمانی.
- ارزیابی سلامت دندانی: بررسی و درمان مشکلات دندانی مانند پوسیدگی‌ها، بیماری‌های لثه و عفونت‌های دهانی پیش از جراحی، زیرا این مشکلات می‌توانند به عوارض بعد از عمل منجر شوند.
- آزمایشات پیش از جراحی: انجام آزمایش‌های بالینی مانند تست‌های خون و بررسی وضعیت سلامت عمومی (مانند وضعیت قلبی و ریوی) برای ارزیابی توانایی بدن در تحمل عمل جراحی.
- مدیریت دارویی: توقف مصرف داروهایی که ممکن است بر لخته شدن خون یا عملکرد ایمنی بدن تاثیر منفی بگذارند (مثل داروهای رقیق‌کننده خون) پس از مشورت با پزشک.
- آمادگی برای دوران نقاهت: دریافت اطلاعات کامل در مورد دوره نقاهت، از جمله محدودیت‌های فعالیت‌های فیزیکی و رژیم غذایی پس از عمل.
- حفظ بهداشت دهان و دندان: رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان قبل از جراحی برای جلوگیری از عفونت‌های احتمالی و تسهیل فرآیند بهبودی بعد از عمل.
نقاهت پس از عمل جراحی فک چقدر طول میکشد؟
دوران نقاهت پس از ارتوسرجری دندان بسته به نوع جراحی و شرایط فردی بیمار متفاوت است. برای جراحی‌های جزئی‌تر، معمولاً دوران نقاهت بین ۲ تا ۳ هفته طول میکشد.
اما در صورتی که جراحی پیچیده‌تری انجام شده باشد یا اصلاح فک‌های بالا و پایین نیاز باشد، این مدت زمان ممکن است به ۴ تا ۶ هفته افزایش یابد.
این زمان‌ها تحت تأثیر عواملی مانند سرعت بهبودی بدن و رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک می‌توانند تغییر کنند.
ارتوسرجری درمانی ترکیبی از ارتودنسی و عمل جراحی اصلاح فک است. در این مطلب آموختیم ارتوسرجری چیست و انجام آن شامل چه مراحلی می‌شود. برای تشخیص مواردی که نیاز به ارتو سرجری دارند، احتیاج به معاینه و بررسی دقیق ارتودنتیست است.
فراموش نکنید که ارتوسرجری، باید تحت نظر متخصص ارتودنسی و متخصص جراحی فک باشد. اما برای تسهیل روند میتوانید یک ارتودنتیست که فلوشیپ جراحی یا فلوشیب ارتوسرجری را گذرانده است، انتخاب کنید.
برای دریافت مشاوره ارتودنسی و ارتوسرجری میتوانید با مطب دکتر قریشی تماس حاصل فرمایید.
