زمانی که صحبت از درمان ارتودنسی می‌شود معمولا تصویری از براکت‌ها و سیم‌های نصب شده روی دندان در ذهن ما نقش می‌بندد. اما لوازم ارتودنسی محدود به همین موارد نیست. متخصص ارتودنسی برای اصلاح موقعیت فک و دندان‌ها، مجموعه‌ای ابزارها و وسایل را به کار می‌برد.
در این ادامه قصد داریم به معرفی لوازم و تجهیزات ارتودنسی بپردازیم. این مطلب برای کسانی که می‌خواهند قبل از مراجعه به ارتودنتیست و شروع درمان با اسم وسایل ارتودنسی آشنا شوند کاملا مفید و کاربردی است. پس تا پایان با ما همراه باشید.
معرفی وسایل ارتودنسی
از ابتدای شروع درمان ارتودنسی تا زمانی که فک و دندان‌ها در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند، در هر مرحله متخصص ارتودنسی از لوازم مختلفی استفاده می‌کند. هر یک از وسایل ارتودنسی کاربرد خاص خود را دارند و نیاز همه افراد به این تجهیزات یکسان نیست. برای آشنایی با ابزار ارتودنسی شما را خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کنیم.
بریس های ارتودنسی
بریس ارتودنسی، مجموعه‌ای ابزار و قطعات مختلف است که به هم متصل شده به صورت هماهنگ با هم باعث صاف و مرتب شدن دندان‌ها می‌شوند. در واقع بریس‌ها اصلی‌ترین ابزار ارتودنسی هستند که از اجزای مختلفی مانند براکت‌ها، سیم ارتودنسی، بند، کش و غیره تشکیل شده‌اند. قطعات به کار رفته در بریس ارتودنسی به نوع و شدت ناهنجاری هر بیمار بستگی دارد.
انواع براکت ارتودنسی
براکت، آن بخشی از دستگاه ارتودنسی است که با چسب مخصوص روی سطح داخلی یا خارجی دندان چسبانده می‌شود تا نیروی لازم را به دندان منتقل کند. در واقع براکت ارتودنسی به عنوان یک راهنما برای جابجایی صحیح دندان عمل می‌کند. براکت‌های ارتودنسی معمولا دارای یک یا دو شیار برای رد شدن سیم ارتودنسی هستند.
انواع مختلف براکت ارتودنسی عبارتند از:
براکت فلزی
ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع براکت مورد استفاده در درمان ارتودنسی، براکت‌های فلزی هستند. جنس این براکت‌ها از استیل ضد زنگ بوده و با سیمان یا چسب مخصوص روی دندان چسبانده می‌شوند تا دندان را به سمت موقعیت صحیح هدایت کنند.
براکت‌های فلزی استحکام و دوام بالایی دارند و برای اصلاح اغلب ناهنجاری‌ها در سنین مختلف قابل استفاده هستند. مهمترین ایراد این نوع براکت‌ها ظاهر فلزی و مشخص بودن آن‌ها روی دندان است.
براکت سرامیکی
براکت سرامیکی کاربرد و عملکردی شبیه به براکت فلزی دارد با این تفاوت که جنس آن از سرامیک هم رنگ دندان یا پلاستیک شفاف است و به راحتی قابل تشخیص نیست. از این رو کسانی که ترجیح می‌دهند براکت ارتودنسی روی دندان‌هایشان دیده نشود به سراغ این نوع براکت می‌روند.
ارتودنسی دیمون (براکت دیمون)
براکت دیمون یا سلف لیگیتینگ براکت‌هایی هستند که به جای شیار، یک بخش متحرک و اسلایدی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی دارند. بعد از رد شدن سیم ارتودنسی از درون براکت، این بخش قفل می‌شود. لذا در صورت استفاده از براکت دیمون دیگری نیازی به کش ارتودنسی نیست. همچنین در طول دروه درمان با براکت‌های خود تنظیم، تعداد جلسات ویزیت برای تنظیم فشار به دندان‌ها، کمتر از زمان استفاده از براکت‌های معمولی است.
براکت لینگوال
یکی دیگر از لوازم ارتودنسی، بریس پشت دندانی است که در ارتودنسی لینگوال استفاده می‌شود. این نوع براکت‌ها که به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته می‌شوند روی سطح پشتی دندان قرار می‌گیرند. هزینه بریس لینگوال از سایر روش‌های ارتودنسی ثابت بیشتر است. دلیل این مسئله به سفارشی بودن براکت‌ها و ظرافت و دقت مورد نیاز برای تنظیم کردن آن‌ها برمی‌گردد.
الاینر شفاف
الاینرهای شفاف که در ارتودنسی نامرئی به کار برده می‌شوند نیز نوعی براکت هستند. این براکت‌ها شباهت زیادی به محافظ دندانی دارند و هنگامی که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند به سختی قابل تشخیص هستند. پلاک‌های شفاف ارتودنسی باید هر ۲ هفته یکبار تعویض شوند تا به تدریج دندان‌ها را مرتب کنند. فرد می‌تواند هنگام غذا خوردن و مسواک زدن پلاک ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کند.
سیم ارتودنسی
سیم ارتودنسی، سیم فلزی نازک و منعطفی از جنس فولاد ضدزنگ، آلیاژ نیکل-تیتانیوم یا مس-تیتانیوم است که برای تنظیم اعمال نیرو به دندان‌ها و جابجایی آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارتودنتیست این سیم را به شکل قوس دندانی تغییر حالت داده و داخل شیار براکت‌ها قرار می‌دهد تا با اعمال فشار ملایم، دندان‌ها را وادار به حرکت کرده و ناهنجاری‌ها اصلاح شوند.
کش ارتودنسی
یکی دیگر از لوازم ارتودنسی الاستیک یا کش‌ها هستند. این نوارهای لاستیکی کوچک تاثیر قابل ملاحظه‌ای در عملکرد صحیح سایر اجزای بریس‌ها و اصلاح موقعیت فک و دندان‌ها دارند. انواع کش ارتودنسی شامل موارد زیر است:
- اورینگ: کش رنگی کوچکی است که سیم ارتودنسی را درون شیار براکت ثابت نگه می‌دارد. این کش‌ها در هر جلسه تنظیم بریس، توسط ارتودنتیست تعویض می‌شوند. اورینگ‌ها تنوع رنگی بالایی دارند و برای ایجاد جذابیت بیشتر در ارتودنسی رنگی برای کودکان می‌توان از رنگ‌های مختلف آن استفاده کرد.
- جداکننده بین دندانی: این نوع کش ارتودنسی به منظور حفظ فاصله بین دندان‌ها به کار می‌رود تا در جلسات بعد، ارتودنتیست فضای کافی برای قرار دادن بنند ارتودنسی در اختیار داشته باشد.
- رابر بند: این نوار لاستیکی برای اصلاح روابط بین فک‌ها و هم ردیف کردن دندان‌های بالا و پایین کاربرد دارد. از رابر بند ارتودنسی برای اعمال نیروی بیشتر و تسریع روند درمان نیز استفاده می‌شود.
بند ارتودنسی
بند ارتودنسی یک حلقه فلزی از جنس استیل یا فولاد ضد زنگ است که دور دندان‌های عقبی بسته می‌شود. بند ارتودنسی با استحکام بیشتری به دندان می‌چسبد و برای نگه داشتن سایر لوازم ارتودنسی کاربرد دارد. این قطعه از پوسیدگی دندان در طول دوره درمان جلوگیری کرده و برای اعمال فشار ارتوپدی نیز موثر است.
هوک
هوک یک وسیله قلاب مانند است که به سیم یا براکت ارتودنسی وصل می‌شود. از هوک برای نگه داشتن سایر وسایل ارتودنسی مانند کش استفاده می‌شود.
بایت توربو
بایت توربو یا براکت توربو یکی از لوازم ارتودنسی برای جلوگیری از فرو رفتن بیش از حد فک‌ها در یکدیگر است. این وسیله همانند دکمه فلزی کوچکی است که به پشت دندان‌های فک بالا یا پایین وصل می‌شود تا مانع بسته شدن فک شود.
باکال تیوب
باکال تیوب قطعه فلزی کوچکی است که به بند یکی از دندان‌های عقبی (معمولا دندان آسیا دوم) متصل می‌شود. باکال شیاری دارد که سیم ارتودنسی، ضربه گیر لب و سایر اجزای بریس را نگه می‌دارد. متخصص ارتودنسی با کمک این ابزار کوچک می‌تواند سفتی و شلی قسمت‌های مختلف بریس را تنظیم کند.
پلاک ارتودنسی متحرک
لوازم مورد استفاده در ارتودنسی متحرک عبارتند از:
- دستگاه فانکشنال: وسیله‌ای برای کنترل و هدایت رشد فک‌ها و اصلاح وضعیت قرارگیری دو فک نسبت به یکدیگر است.
- پلاک متحرک Z: این ابزار ارتودنسی برای اصلاح ناهنجاری عقب رفتگی یک یا چند دندان قدامی، جلو کشیدن و هم ردیف کردن این دندان‌ها استفاده می‌شود.
ریتینر ارتودنسی
ریتینر یا نگهدارنده از جمله لوازم ارتودنسی است که بعد از پایان دوره درمان و برداشتن بریس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار از حرکت و جابجایی دندان‌ها و بازگشت آن‌ها به موقعیت قبلی جلوگیری می‌کند تا در جایگاه جدید محکم شوند. ریتینر ارتودنسی دارای دو نوع است:
- ریتینر ثابت: سیم نازکی است که توسط دندانپزشک به پشت دندان‌ها چسبانده می‌شود و بیمار به هیچ وجه نمی‌تواند آن را خارج کند.
- ریتینر متحرک: نگهدارنده متحرک به راحتی از دهان خارج می‌شود و فرد می‌تواند هنگام غذا خوردن و مسواک زدن آن را بردارد و مجددا در جای خود قرار دهد.
پلاک دوقلو
یکی از وسایل ارتودنسی کاربردی برای کاهش دیپ بایت (پوشش شدید دندان‌های فک پایین توسط دندان‌های بالایی)، پلاک دوقلو است. این ابزار، رشد رو به جلو فک بالا را کاهش داده و فک پایین را به سمت جلو هدایت می‌کند.
بیشترین کارآیی پلاک دو قلو برای کودکان و نوجوانان است و استفاده ۱۲ تا ۱۸ ماه از آن تاثیر چشمگیری در کنترل این نوع ناهنجاری فک دارد.
دستگاه‌های اصلاح فک
برای اصلاح ناهنجاری‌ها و مشکلات فک از وسایل ارتودنسی زیر استفاده می‌شود.
- فورسوز: کمک به اصلاح اوربایت با جلو راندن فک پایین و عقب کشیدن فک بالا
- بامپر یا ضربه گیر لب: اصلاح دندان‌های جلویی فک پایین با تغییر استخوان آلوئولار (استخوان نگهدارنده و حمایت کننده دندان‌ها) و ایجاد فضای بیشتر بین دندان‌ها و لب برای کاهش احساس ناخوشایند در لب و گونه
- هدگیر ارتودنسی: ابزار خارج دهانی برای کنترل سرعت رشد حد فک
- پالاتال اکسپندر یا وسیع کننده کام: بسط دادن و عریض کردن فک بالا برای متوازن شدن فک‌ها نسبت به هم، ایجاد فضای کافی در قوس فک برای رویش همه دندان‌ها و بی نیاز شدن از کشیدن دندان در ارتودنسی
- پوزیشنر: تکمیل جابجایی و تثبیت موقعیت جدید دندان‌ها بعد از اتمام دوره ارتودنسی
هربست
یکی از تجهیزات ارتودنسی مورد استفاده برای اصلاح اختلال اوربایت، دستگاه هربست است. این وسیله فلزی روی دندان‌های عقبی دو فک بالا و پایین نصب شده و اجزای آن با مکانیسم تلسکوپی به هم وصل می‌شوند.
نیرویی که توسط دستگاه هربست اعمال می‌شود، فک بالا را به سمت عقب و فک پایین را به طرف جلو هدایت می‌کند تا در موقعیت مناسب نسبت به هم قرار بگیرند. این دستگاه برای کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستند بیشترین تاثیر را دارد.
مینی اسکرو
مینی اسکروهای ارتودنسی پیچ‌ها یا میخ‌های کوچکی هستند که به منظور اعمال نیروی متغیر روی دندان‌ها، به صورت ثابت در بافت نرم یا درون استخوان فک کار گذاشته می‌شوند. این پیچ‌ها نقش تکیه‌گاه دارند و با کمک آن‌ها می‌توان دندان را به طور دقیق و صحیح در جهت مناسب حرکت داد.
با مطالعه این مقاله شما یکی دید کلی از متداول‌ترین وسایل ارتودنسی و کاربرد آن‌ها به دست آورده‌اید. هنگامی که به مطب ارتودنتیست مراجعه می‌کنید، می‌توانید سوالات خود را در مورد روش درمان و سایر لوازم ارتودنسی مورد استفاده مطرح کنید.
اگر برای مشاوره ارتودنسی و شروع درمان به دنبال ارتودنتیست متخصص و مجرب هستید با مطب دکتر سعید قریشی تماس بگیرید.
