کشیدن دندان در ارتودنسی

کشیدن دندان در طول درمان ارتودنسی مسئله‌ای جدید نیست. گاهی انجام ارتودنسی بدون کشیدن دندان امکان پذیر نیست. در حقیقت برای صاف کردن دندان‌ ها و اصلاح شرایط نامرتبی آن‌ها، گاهی اوقات لازم است یک یا چند دندان فرد کشیده شوند. هنگام تصمیم‌گیری درباره کشیدن دندان‌ها میزان انحراف یا کجی دندان‌ها و نیز سن بیمار مورد توجه قرار می‌گیرد. در اکثر مواقع کشیدن دندان در طول درمان ارتودنسی زمانی انجام می‌شود که دندان‌ها در دهان دچار ازدحام بوده و نیاز به ایجاد فضای بیشتر در دهان وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید در بسیاری از مواقع کشیدن دندان در ارتودنسی مسئله‌ای بحث‌برانگیز و مورد اختلاف متخصصین است. به این ترتیب برخی از متخصصین ارتودنسی از کشیدن دندان برای ارتودنسی برای دستیابی به نتایج درمان موثر حمایت می‌کنند، در حالی که سایرین اعتقاد دارند تا حد ممکن لازم است از انجام این کار خودداری گردد.

کشیدن دندان برای ارتودنسی چگونه است؟

ارتودنسی، ترکیبی از هنر و علم پزشکی است که با جا به جایی دندان‌ها به نقطه‌ای بهتر، به ما اجازه می‌دهد تا لبخندمان را با دندان‌های مرتب، پیش از پیش زیبا کنیم. اینکه ارتودنسی چطور انجام شود به فاکتورهای مختلفی چون درخواست بیمار، تجربه و مهارت ارتودنتیست و سن و سال فردی دارد که می‌خواهد ارتودنسی شود. اما چیزی که در تعیین روش ارتودنسی به مراتب از همه چیزهای دیگری که گفته شد، مهم‌تر است؛ وضعیت دهان بیمار است.

چه زمان لازم است از کشیدن دندان برای درمان ارتودنسی استفاده شود؟

ایجاد برخی شرایط خاص می‌تواند باعث شود برای درمان ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان‌ها وجود داشته باشد. این شرایط عبارت‌اند از:

اختلاف در طول انحنای دندان‌ها و جنس آن‌ها

طول انحنای دندان‌ها و نیز جنس دندان‌ها می‌بایست با یکدیگر هماهنگی داشته باشد. در واقع بزرگ‌تر بودن طول دندان نسبت به طول انحنای فک می‌تواند باعث ازدحام دندان‌ها یا عدم هماهنگی دندان‌های جلوی دهان شود. به این ترتیب لازم است در موارد شدید بودن مشکل، یک یا چند دندان فرد کشیده شود. معمولاً متخصص ارتودنسی به این منظور ابتدا دندان‌های عقل بیمار را می‌کشد. در صورتی که پس از کشیدن دندان‌های عقل باز هم فضای کافی مورد نیاز بر روی فک برای دندان‌ها ایجاد نشود، متخصص ارتودنسی از کشیدن دندان‌های نیش برای رفع مشکل استفاده خواهد کرد.

اصلاح رابطه بین دندان‌ها بر روی فک

اصلاح قرارگیری نامناسب دندان‌ها در کنار یکدیگر بر روی فک ممکن است نیازمند کشیدن دندان‌ها باشد و در نتیجه این کار عملکرد دندان‌های جلو و عقب دهان با یکدیگر هماهنگ می‌شود. به این ترتیب، کشیدن دندان‌ها می‌تواند رابطه مناسب را بین دندان‌های پیشین و دندان‌های آسیاب ایجاد کند.

اندازه و ظاهر غیرعادی دندان‌ها

در صورتی که دندان‌ها اندازه یا ظاهر غیرعادی داشته باشند، لازم است برای دستیابی به شرایط هماهنگ، دندان‌های غیرعادی و ناهماهنگ با سایر دندان‌ها کشیده شوند. دندان‌های غیرعادی ممکن است از نظر اندازه نسبت به دندان‌های عادی بزرگ‌تر باشند، دچار مشکل هایپوپلازی (hypoplastic) بوده، ریشه یا تاج کج داشته، یا از نظر ظاهری غیرعادی باشند.

مشکلات مربوط به عدم هماهنگی در استخوان فک

برخی از مشکلات مربوط به عدم هماهنگی استخوان فک ممکن است فقط با استفاده از روش‌های ارتودنسی درمان نشوند. به این ترتیب لازم است از روش‌های جراحی مناسب به همراه کشیدن دندان‌ها برای رفع این مشکلات استفاده شود.

انتخاب دندان‌ها برای کشیدن

انتخاب دندان‌های مورد نیاز برای کشیدن بر اساس تعدادی از فاکتورهای مختلف به شرح زیر تعیین می‌شود:

1.  اختلاف در طول انحنای دندان‌ها و جنس آن‌ها
2.  جهت و مقدار رشد فک
3.  وضعیت و شرایط دندان‌ها
4.  ظاهر کلی دندان‌ها
5.  سن بیمار

کشیدن دندان‌های نیش در اکثر مواقع به عنوان بخشی از فرآیند درمان ارتودنسی انجام می‌شود
برای کاهش ازدحام و به هم ریختگی متوسط تا شدید دندان‌ها، معمولاً دندان نیش اول (first bicuspid) بیمار کشیده شده و به این ترتیب سعی می‌شود ازدحام دندان‌ها و به هم ریختگی آن‌ها کاهش پیدا کند. در صورت رفع نشدن مشکل، دندان‌پزشک می‌تواند از کشیدن دندان نیش دوم (second bicuspid) به این منظور استفاده نماید. در مواردی که بیمار دچار مشکل اپن بایت باشد، معمولاً پزشک ترجیح می‌دهد برای ایجاد فضای کافی ابتدا دندان نیش دوم (به جای دندان نیش اول) را بکشد تا به این ترتیب راحت‌تر بتوان دندان‌ها را به سمت موقعیت مناسب هدایت کرد.

با توجه به اینکه دندان‌ها می‌بایست ظاهر متقارن داشته باشند، معمولاً دندان‌ها از روی فک‌های بالا و پایین به صورت متقارن کشیده می‌شوند. در حقیقت اگر دو دندان از یک طرف دهان کشیده شوند، ممکن است در خط مرکزی دندان‌ها بر روی فک انحراف ایجاد شود. به همین خاطر لازم است دندان‌ها به صورت دوتایی یا چهارتایی از روی هر دو طرف فک کشیده شوند. در بسیاری از مواقع برای درمان ارتودنسی ۴ دندان کشیده خواهند شد.

کشیدن دندان تا چه مقدار دردناک است؟

در موارد کشیدن دندان عقل با وجود استفاده از داروهای بی‌حسی و آرام‌بخش، ممکن است بیمار با توجه به روش مورد استفاده برای کشیدن دندان تا چند روز احساس درد و ناراحتی داشته باشد. علاوه بر درد کشیدن دندان معمولاً بعد از کشیدن دندان لثه‌ها بخیه زده می‌شوند.

چه زمان پس از کشیدن دندان درمان ارتودنسی شروع می‌شود؟

درمان ارتودنسی با استفاده از بریس تقریباً بلافاصله پس از کشیدن دندان شروع خواهد شد. به این ترتیب پزشک معالج احتمالاً از بریس‌های ارتودنسی در روز پس از کشیدن دندان استفاده خواهد کرد.

شکاف و فاصله خالی ایجاد شده در دهان پس از کشیدن دندان

پس از کشیدن دندان، بیمار ممکن است متوجه شود فضای خالی ایجاد شده بین دندان‌ها در دهان وی ظاهر نامناسب دارد. در این شرایط حتی بیمار ممکن است مجبور شود روش جویدن غذای خود را عوض کند. به این ترتیب لازم است غذا به آرامی و با لقمه‌های کوچک جویده شود. پس از غذا خوردن بیمار می‌بایست مراقبت کافی از جمع نشدن مواد غذایی در شکاف دندان داشته باشد و تا زمانی که این شکاف بسته شود، عادت‌های جویدن غذای خود را عوض کند. به هر حال، با گذشت زمان به تدریج فضای خالی ایجاد شده بین دندان‌ها بسته خواهد شد. با کاهش این فاصله، نحوه قرار گرفتن دندان‌های فرد بر روی یکدیگر و نیز شرایط جویدن غذا تغییر خواهد کرد.

در موارد نادر، ممکن است برای درمان ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان‌های جلوی دهان وجود داشته باشد. در این شرایط فضای خالی دندان‌های کشیده شده کاملاً برای سایر افراد جلب توجه خواهد کرد و به همین خاطر احتمالاً فرد به خاطر این شرایط احساس ناراحتی و خجالت خواهد داشت. توجه داشته باشید این شرایط فقط برای یک مدت خاص ادامه داشته و فاصله ایجاد شده با گذشت زمان با صاف شدن دندان‌ها و حرکت آن‌ها به سمت موقعیت مناسب، بسته خواهد شد.

پس از چه مدت فاصله خالی ایجاد شده بین دندان‌ها بسته می‌شود؟

مدت زمان لازم برای بسته شدن فاصله بین دندان‌ها در نتیجه کشیدن آن‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و بستگی به شرایط درمان دارد. به این ترتیب به‌طور میانگین بسته شدن این فاصله به حدود ۴ ماه تا ۱ سال زمان نیاز خواهد داشت. توجه داشته باشید شکاف‌های ایجاد شده بر روی فک بالا سریع‌تر از فک پایین بسته می‌شوند. در حقیقت حرکت دندان‌ها در طول هر ماه در حدود ۱ میلی‌متر می‌باشد.

امروزه برای بسته شدن سریع‌تر فاصله بین دندان‌ها از ابزارهای خاص می‌توان استفاده کرد. به این ترتیب در برخی از براکت‌های مورد استفاده برای ارتودنسی، قلاب‌هایی طراحی شده که با عبور زنجیرهای مخصوص از آن‌ها (power chain)، می‌توان فرآیند حرکت دندان‌ها به سمت یکدیگر و پر شدن فضای خالی را تسریع کرد. علاوه بر این امکان اتصال این زنجیرها از طریق نوار به‌طور مستقیم به براکت وجود دارد.

دندان با زنجیر در اطراف آن برای بستن شکاف که با سیم ارتودنسی به خوبی پوشانده شده است

متخصص ارتودنسی معمولاً از یک خط کش مخصوص برای بررسی کاهش فاصله بین دندان‌ها استفاده می‌کند. در ابتدا ممکن است فرد احساس کند دندان‌های وی اصلاً به یکدیگر نزدیک نشده و حرکت نمی‌کنند، اما در واقع این احساس اشتباه است.

کشیدن دندان در کودکان

کشیدن دندان در درمان ارتودنسی برای کودکان معمولاً به ندرت صورت گرفته و این کار در اکثر مواقع برای افراد بزرگ‌سال انجام می‌شود. در واقع دندان‌های کودکان هنوز در حال رشد و پیدا کردن فضای مناسب در دهان هستند و به همین خاطر متخصص ارتودنسی می‌تواند از سایر روش‌ها برای جهت دادن آن‌ها به سمت موقعیت مناسب استفاده کند. امروزه برای ایجاد فضای مورد نیاز در دهان کودک از ابزارهای مختلف همچون هدگیر، فضا گستر کام (سقف دهان) یا روش‌های هدایت رشد دندان استفاده می‌شود. به هر حال در صورتی که شدت نامرتبی دندان‌های کودک درجه ۳ بوده و فک پایین جلوتر از فک بالا قرار گرفته باشد، ممکن است کشیدن دندان کودک غیر قابل اجتناب شود.