التهاب لوزه یکی از مشکلات شایع کودکان و نوجوانان است که می‌تواند باعث ناراحتی‌های زیادی شود. لوزه‌ها که وظیفه محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها و باکتری‌ها را برعهده دارند، گاهی اوقات خودشان دچار عفونت و التهاب می‌شوند. آلرژی و ورم لوزه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی باشد که با علائمی همچون گلودرد، دشواری در بلع و تب همراه است.
در این مقاله، به بررسی علل و علائم ورم لوزه، روش‌های درمان خانگی و دارویی، و همچنین راه‌های پیشگیری از این مشکل خواهیم پرداخت. اگر به دنبال راهکارهایی برای کاهش ناراحتی‌های ناشی از تورم لوزه هستید، با ما همراه باشید.
التهاب لوزه چیست؟
لوزه‌ها دو بافت لنفاوی در پشت گلو هستند که به عنوان بخشی از سیستم ایمنی به شناسایی و مبارزه با باکتری‌ها و ویروس‌ها پرداخته و از ایجاد عفونت در بدن جلوگیری می‌کنند. این غدد برای از بین بردن میکروب‌های وارد شده از طریق دهان و بینی گلبول‌های سفید را تولید می‌کنند.
البته خود لوزه‌ها در برابر برخی عوامل بیماری‌زا آسیب‌پذیر هستند و دچار التهاب می‌شوند. ورم لوزه (Tonsillitis) معمولا ناشی از ویروس‌هایی مانند ویروس سرماخوردگی است اما باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک نیز می‌توانند در ابتلا به بیماری های لوزه نقش داشته باشند. ورم کردن لوزه یک بیماری رایج دوران کودکی است، اما نوجوانان و بزرگسالان نیز گاهی به آن مبتلا می‌شوند.
عکس لوزه سالم و ناسالم را در تصویر زیر ببینید.
علائم التهاب لوزه
علائم ورم لوزه بسیار شبیه به سرماخوردگی و آنفولانزا است. سایت NHS موارد زیر را به عنوان علائم این بیماری ذکر می‌کند:
- تورم و قرمزی لوزه‌ها
- گلو درد
- مشکلات بلع
- تب
- سرفه
- سردرد
- احساس ضعف
- گوش درد
- خستگی
و در موارد شدیدتر
- غدد متورم و دردناک در گردن (احساس می‌کنید یک توده در کنار گردن شما است)
- وجود لکه‌های پر از چرک یا لکه‌های سفید روی لوزه‌ها
- بوی بد دهان
انواع التهاب لوزه
التهاب لوزه‌ها انواع مختلفی دارد که شناخت آن‌ها برای انتخاب شیوه درمان ضروری است. در ادامه انواع ورم لوزه را توضیح می‌دهیم.
التهاب لوزه حاد
تورم لوزه در کودکان شیوع بیشتری دارد و هر کودک حداقل یک بار در طول سال به این بیماری دچار میشود. در صورتی که علائم التهاب و عفونت بیش از ۱۰ روز ادامه یابد به عنوان التهاب لوزه حاد شناخته میشود. اگر فرد چندین بار در طول سال به این بیماری مبتلا شود، دارای التهاب مزمن است و نیاز به درمان دارویی دارد.
ورم لوزه مزمن
ورم مزمن، طولانی‌تر از ورم حاد است و در فواصل زمانی کوتاه‌تری فرد را درگیر می‌کند. این نوع التهاب در طولانی مدت علائم و عوارض زیر را ایجاد می‌کند:
- بد بویی دهان
- گلو درد شدید
- التهاب لوزه سمت چپ و راست
- گره‌های لنفاوی حساس در گردن
- سنگ لوزه (رسوبات سفید یا زرد رنگ ناشی از تجمع سلول‌های مرده، ذرات غذا و بزاق در شکاف لوزه‌ها)
ورم لوزه عود کننده
اگر تورم لوزه شما ویژگی‌های زیر را دارد شما دچار ورم لوزه عود کننده هستید:
- تکرار التهاب لوزه‌ها یا گلودرد ۵ تا ۷ بار در یک سال
- بازگشت علائم بیماری حداقل ۵ بار در دو سال گذشته
- عود کردن علائم حداقل ۳ بار در ۳ سال گذشته
لایه زیستی و چین لوزه به عنوان علت ورم لوزه مزمن و عودکننده شناخته می‌شوند. لایه زیستی دارای میکروارگانیسم‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک است که موجب ایجاد عفونت‌های مکرر در ناحیه لوزه‌ها میشود. اگرچه تاثیر ژنتیک در ورم عودکننده لوزه را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
ورم لوزه باکتریایی
بیماری باکتریایی لوزه در سنین ۵ تا ۱۵ سالگی بسیار رایج است. به طوری که ۱۵% تا ۳۰% بیماری لوزه در این سنین ناشی از عوامل باکتریایی ازجمله باکتری استرپتوکوک است. التهاب باکتریایی علائم شدیدتری دارد و با آنتی بیوتیک قابل کنترل و درمان است.
التهاب لوزه ویروسی
شایع‌ترین نوع التهاب لوزه، التهاب ویروسی است که در اثر ورود انواع ویروس‌ها به بدن بروز می‌کند و تا ۷۰ درصد موارد را شامل میشود. این نوع التهاب معمولا با علائم خفیف‌تری مانند گرفتگی بینی و سرفه همراه است و با نوشیدن آب زیاد، مصرف مسکن‌ها و استراحت کافی درمان میشود.
شناخته شده ترین ویروس‌های عامل ورم این غدد عبارتند از:
- ویروس سرماخوردگی
- Rhinovirus
- Epstein-Barr
- ویروس هپاتیت A
- ویروس ایدز
علت تورم و التهاب لوزه
ورم کرپن لوزه اغلب به دلیل ورود باکتری‌ها و ویروس‌ها به بدن یا آسیب‌های فیزیکی این عضو ایجاد میشود. از جمله علل ابتلا به التهاب لوزه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویروس‌های تنفسی مانند ویروس‌های آنفلوآنزا و سرماخوردگی
- باکتری استرپتوکوک گروه A
- باکتری‌های استرپتوکوکوس پیوژنز
- باکتری استافیلوکوک اورئوس
- باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا
- ضعف سیستم ایمنی
- صدمات فیزیکی
- سوراخ شدن لوزه
- جراحی‌های پیشین روی لوزه‌ها
چه زمانی برای ورم لوزه به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی از انواع عفونت و بیماری لوزه درد و علائم شدیدی ندارند و بدون نیاز به پزشک و اقدامات درمانی بعد از ۳ الی ۴ روز بهبود می‌یابند. اما اگر علائم زیر را دارید حتما به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای شما انجام شود.
- خشکی گردن
- گلو درد شدید بیش از سه روز
- تب بالاتر از ۳۹.۵ درجه سانتی‌گراد
- التهاب شدید و بزرگی لوزه‌ها
- مشکل در تنفس
- ضعف عضلانی
ملتهب شدن لوزه در بزرگسالان
کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به انواع التهاب لوزه قرار دارند. با این حال بزرگسالان نیز در برابر عوامل بیماری‌زای منجر به مشکلات لوزه‌ها مصون نیستند. افراد بزرگسالی که در محیط‌های شلوغ کار یا تردد می‌کنند، با افراد مختلف ارتباط دارند و از وسایل نقلیه عمومی برای رفت و آمد استفاده می‌کنند نیز معمولا دچار این بیماری می‌شوند.
روند درمان تورم لوزه در بزرگسالان همانند کودکان است با این تفاوت که دوره نقاهت بعد از عمل لوزه در سنین پایین کوتاه‌تر است و بهبودی کامل حدود ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد.
روش های درمان ورم لوزه
نحوه درمان ورم لوزه به نوع علت بروز التهاب بستگی دارد. برای درمان عفونت‌های باکتریایی لازم است با تجویز پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنید. در حالی که برای التهاب ویروسی لوزه مصرف مسکن‌های بدون نسخه و استراحت علائم شما را بهبود می‌بخشد. روش‌های خانگی نیز می‌تواند به کاهش التهاب و درد گلو کمک کند.
برای ورم لوزه چه قرصی بخوریم؟
- آموکسی‌سیلین برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی استفاده میشود. پزشک کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ را ۲ یا ۳ بار در روز (هر ۸ یا ۱۲ ساعت یکبار) تجویز کند. مدت زمان مصرف به شدت عفونت بستگی دارد.
- آزیترومایسین به توقف رشد باکتری و کاهش عفونت در لوزه‌ها کمک می‌کنند. آزیترومایسین ۲۵۰ یا ۵۰۰ را می‌توان در روز اول ۲ عدد و تا ۴ روز بعد، روزی ۱ عدد مصرف کرد.
- سفالکسین با از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت به سرعت علائم بیماری را کاهش می‌دهد. دوز معمول سفالکسین در بزرگسالان ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت به مدت ۷ تا ۱۴ روز است.
- آموکسی کلاو (ترکیبی از آموکسی‌سیلین و کلاووالانیک اسید) که طیف وسیعی از باکتری‌های عامل ملتهب شدن لوزه را شامل میشود، مقاومت باکتری‌ها را کاهش داده و به خوبی در بدن جذب میشود. دوز معمول آموکسی کلاو برای درمان این عفونت ۵۰۰-۲۵۰ میلی‌گرم، هر ۸ ساعت به مدت ۵ الی ۱۰روز است.
- سفیکسیم تعداد زیادی از باکتری‌های لوزه را پوشش داده و به خوبی جذب بدن میشود. دوز معمول این دارو ۴۰۰ میلی‌گرم، دو بار در روز به مدت ۵ تا ۱۰ روز است.
- قرص مسکن ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد گلو
- قرص ضد التهاب دیکلوفناک سدیم
برداشتن لوزه با جراحی
تخلیه یا برداشتن لوزه با جراحی (تانسیکلتومی) یکی از روش‌های درمان ورم لوزه است و در مواردی به کار می‌رود که درمان‌های دارویی بی نتیجه بوده یا تورم لوزه مکرر، شدید، دردناک و رو به وخامت باشد.
در عمل جراحی برداشن لوزه، جراح گوش و حلق و بینی تمام لوزه عفونی یا بخشی از آن را برمی‌دارد تا محل عفونت از بین برود و از بروز مجدد علائم، مشکلات بلع و تنفسی پیشگیری شود.
پس از جراحی، بیمار مرخص میشود اما حدود ۱ تا ۲ هفته زمان لازم است تا بهبودی کامل حاصل شود. همچنین درمان دارویی برای جلوگیری از عفونت‌های بعدی ادامه پیدا می‌کند.
درمان التهاب لوزه در خانه
برای درمان خانگی تورم و ملتهب شدن لوزه اقدامات زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- نوشیدن آب فراوان
- مصرف مایعات گرم و غذاهای آبکی مانند سوپ مرغ
- پرهیز از غذاهای سفت، تند و اسیدی
- غرغره با محلول آب نمک ولرم
- مصرف عسل
- مرطوب کردن هوای محیط با رطوبت ساز
- اجتناب از استعمال سیگار و دخانیات
- داشتن استراحت کافی
- نوشیدن دمنوش‌های گیاهی ضد التهاب و ضد عفونی کننده مانند دمنوش بابونه، پونه، آویشن، زنجبیل و اکالیپتوس
- قرص‌های مکیدنی ضد سرفه
- مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب بدون نسخه
توصیه میشود قبل از مصرف دارو برای کودکان حتما با پزشک مشورت کنید.
جلوگیری از تورم لوزه
اگر می‌خواهید علائم ناخوشایند آلرژی و ورم لوزه را تجربه نکنید، بهترین راه پیشگیری است. برای جلوگیری از ابتلا به تورم لوزه سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:
- توجه به بهداشت فردی
- شستن مرتب دست‌ها
- پرهیز از تماس نزدیک با افراد مبتلا به بیماری لوزه
- ضد عفونی کردن دست‌ها بلافاصله بعد از تماس فیزیکی با افراد بیمار یا مشکوک
- استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و پر تردد
- تقویت سیستم ایمنی بدن با داشتن خواب کافی، تغذیه سالم، دوری از استرس و ورزش منظم
سوالات متداول
در ادامه به پرسش های متداول شما پاسخ می‌دهیم.
آیا عارضه تورم و التهاب لوزه مسری است؟
ویروس‌ها و باکتری‌های مسبب ملتهب شدن لوزه می‌توانند به افراد دیگر منتقل شده و باعث ایجاد بیماری شوند. میکروب‌های بیماری‌زا از ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از بروز علائم و تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف آنتی بیوتیک‌ها قابلیت بیمار کردن دیگران را دارند. تماس فیزیکی با فرد مبتلا و تنفس هوایی که بیمار در آن عطسه یا سرفه کرده است موجب سرایت بیماری میشود.
تفاوت ورم لوزه و گلودرد استرپتوکوکی چیست؟
ورم لوزه می‌تواند باکتریایی یا ویروسی باشد که علائم و نحوه درمان آن‌ها با هم متفاوت است. عفونت ویروسی لوزه‌ها معمولا خفیف‌تر است و با استراحت و روش‌های خانگی درمان میشود. اما گلودرد استرپتوکوکی نوعی عفونت در ناحیه گلو و لوزه‌ها است که از باکتری به نام استرپتوکوک گروه A نشات می‌گیرد و برای درمان نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارد.
چه افرادی در بیشتر در خطر ابتلا به ورم لوزه هستند؟
کودکان و نوجوانان بیش از بزرگسالان به بیماری تورم لوزه مبتلا می‌شوند. همچنین بزرگسالانی که در مکان‌های شلوغ رفت و آمد می‌کنند و در طول روز افراد مختلفی را می‌بینند نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
در این مقاله سعی کردیم اطلاعات جامعی در مورد انواع التهاب لوزه، علل بروز و علائم بیماری، روش‌های پیشگیری، راهکارهای خانگی و داروهایی که می‌توانید برای درمان ورم لوزه مصرف کنید، به شما ارائه دهیم.
اگر به طور مکرر دچار بیماری لوزه می‌شوید یا هنگام بیماری درد و علائم شدیدی را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر برای یافتن علت و شروع درمان قطعی به پزشک مراجعه کنید.
