ورم لثه کودکان، به عارضۀ تورم و التهاب در بافت‌های اطراف دندان‌ها گفته می‌شود. این عارضه معمولاً در دوران کودکی به دلایلی مانند رویش دندان‌های شیری، بهداشت دهانی نامناسب، عفونت‌های باکتریایی و برخی بیماری‌های زمینه‌ای رخ می‌دهد. اگر ورم لثه به موقع درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند تحلیل لثه، عفونت‌های شدید و حتی از دست دادن دندان‌ها منجر شود. بروز این عارضه در سنین پیش‌دبستانی و دبستان شایع‌تر است.
با توجه به عواقب احتمالی تورم لثه در کودکان، والدین و مراقبان باید نسبت به مسئله بهداشت دهان و دندان آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک و تغذیه سالم، از جمله راهکارهای پیشگیری و درمان ورم لثه کودکان هستند. در این یادداشت هرآنچه لازم است راجع به این عارضه، پیشگیری و روش‌های درمان آن بدانید آورده شده است.
التهاب لثه در کودکان
التهاب لثه در کودکان، به تورم و قرمزی بافت‌های اطراف دندان‌ها گفته می‌شود که اغلب با خونریزی هنگام مسواک زدن همراه است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها روی دندان‌ها تجمع کرده و پلاک تشکیل دهند. پلاک می‌تواند لثه‌ها را تحریک کرده و منجر به التهاب شود. دندانپزشکان معمولاً با مشاهده علائمی مانند قرمزی، تورم، خونریزی لثه‌ها، حساسیت دندان‌ها و بدبویی دهان، به وجود التهاب لثه در کودکان پی می‌برند.
به نقل از منبع معتبر JuniorSmiles عفونت لثه در کودکان معمولاً با علائمی مانند قرمزی و تورم لثه، خونریزی لثه هنگام مسواک زدن و بوی بد دهان کودک همراه است.
تشخیص و درمان به موقع تشخیص زودهنگام و درمان مناسب التهاب لثه در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر این عارضه درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند تحلیل رفتن لثه، بروز عفونت‌های شدید و حتی از دست دادن دندان‌ها منجر شود.
بنابراین، والدین باید به علائم عفونت دندان و التهاب لثه در کودکان توجه کرده و در صورت مشاهده هرگونه تغییر در وضعیت لثه‌های فرزندشان، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنند. دندانپزشک با انجام معاینات بالینی و گاهی اوقات آزمایش‌های تکمیلی، می‌تواند تشخیص دقیقی از بیماری داده و درمان مناسب را تجویز کند.
ورم لثه کودک هفت ساله
ورم لثه کودک هفت ساله، اغلب به دلیل تغییر و تحولات دندانپزشکی در این سن رخ می‌دهد. رویش دندان‌های دائمی و افتادن دندان‌های شیری می‌تواند باعث حساسیت و التهاب لثه‌ها شود. علاوه بر این، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، تجمع پلاک و باکتری روی دندان‌ها و در نتیجه التهاب لثه‌ها نیز می‌تواند علت دیگری برای این مشکل باشد.
چالش اصلی در درمان ورم لثه در این سن، همکاری نکردن کودک با دندانپزشک است. ترس از دندانپزشکی و عدم درک اهمیت بهداشت دهان و دندان، درمان را دشوارتر می‌کند. به همین دلیل، آموزش صحیح بهداشت دهان و دندان به کودک و ایجاد یک محیط آرام و بدون استرس در دندانپزشکی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
التهاب لثه در کودکان زیر دو سال
التهاب لثه در کودکان زیر دو سال، به دلیل حساسیت بالای بافت لثه و سیستم ایمنی ناقص، چالش‌های خاصی را به همراه دارد. کودکان در این سن ممکن است به دلیل درد ناشی از التهاب، از غذا خوردن امتناع کنند که این امر می‌تواند بر روند رشد و نمو آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
همچنین، عفونت لثه می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته و مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. از طرفی، تشخیص دقیق علت التهاب لثه در این سنین کوچک می‌تواند دشوار باشد و درمان آن نیز به دلیل همکاری نکردن کودک و لزوم بیهوشی حین درمان، چالش‌برانگیز است.
علت ورم لثه در کودکان چیست؟
همانطور که گفتیم ورم لثه در کودکان یک مشکل نسبتاً شایع است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. در ادامه، شش علت اصلی بروز این مشکل را بررسی می‌کنیم:
۱. تجمع پلاک
پلاک، به لایه‌ای چسبناک از باکتری‌ها گفته می‌شود که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. باکتری‌های موجود در پلاک دندانی، لثه‌ها را تحریک می‌کنند و باعث بروز التهاب و تورم در آن‌ها می‌شوند. اگر پلاک دندانی به صورت منظم و به کمک مسواک و نخ دندان از بین نرود، منجر به بروز مشکلات لثه خواهد شد.
باتوجه به اینکه کودکان معمولاً این موارد را از یاد می‌برند، التهاب لثه در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. به زبان ساده‌تر، باکتری‌های داخل پلاک لثه‌های کودک را اذیت می‌کنند و سبب روز قرمزی و تورم آن‌ها می‌شوند.
۲. رویش دندان‌های دائمی
وقتی دندان‌های دائمی شروع به بیرون آمدن از لثه می‌کنند، به لثه‌ها فشار وارد می‌کنند و باعث ایجاد التهاب و تورم لثه می‌شوند. این یک واکنش کاملاً طبیعی بدن نسبت به این تغییر است و معمولاً با گذشت زمان و کامل شدن رویش دندان، این تورم نیز کاهش خواهد یافت.
۳. بهداشت دهانی نامناسب
بهداشت دهانی نامناسب، یکی از دلایل اصلی تورم لثه در کودکان است. وقتی کودکان به طور مرتب و صحیح دندان‌هایشان را مسواک نمی‌زنند، باکتری‌ها روی دندان‌ها جمع شده و پلاکی تشکیل می‌دهند. این پلاک‌ها باعث تحریک لثه‌ها شده و در نتیجه التهاب و تورم ایجاد می‌کنند.
به نقل از انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، عفونت لثه کودکان اغلب نتیجه بهداشت دهانی نامناسب است و می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی در آینده شود.
۴. عفونت‌های دهانی
عفونت‌های دهانی می‌توانند باعث التهاب و تورم لثه در کودکان شوند. این عفونت‌ها معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند و با علائمی مانند قرمزی، تورم و درد لثه، بوی بد دهان و گاهی تب همراه هستند. عفونت‌های دهانی اگر به موقع درمان نشوند، می‌توانند به مشکلات جدی‌تری مانند از دست دادن دندان‌ها منجر شوند. همچنین علت خونریزی لثه در کودکان نیز گاهی به وجود عفونت‌ها برمی‌گردد.
۵. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین C، می‌تواند باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن کودک و در نتیجه افزایش احتمال التهاب لثه شود. این ویتامین‌ها برای ترمیم بافت‌های لثه و حفظ سلامت آن‌ها ضروری هستند. کمبود آن‌ها باعث می‌شود لثه‌ها در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر شوند و التهاب و تورم در آن‌ها ایجاد شود.
۶. برخی بیماری‌های کلی بدن
علاوه بر پنج مورد فوق، وجود برخی از بیماری‌ها نیز می‌تواند باعث التهاب و تورم لثه در کودکان شود. این بیماری‌ها با تضعیف سیستم ایمنی بدن، کودک را مستعد ابتلا به عفونت‌های دهانی می‌کنند.
به عنوان مثال، دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها شده و در نتیجه احتمال بروز بیماری‌های لثه را افزایش دهد. همچنین، برخی بیماری‌های خونی نیز می‌توانند بر سلامت لثه‌ها تأثیر گذاشته و باعث التهاب و تورم آن‌ها شوند.
همانطور که دیدید، علت ورم لثه کودکان به یک مورد خاص منحصر نمی‌شود و این عارضه ممکن است به دلیل وجود موارد متعددی پدید آید.
درمان ورم لثه کودکان
رویکردهای درمانی متنوعی برای درمان ورم لثه در کودکان وجود دارد که می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد:
- رویکرد دارویی: در رویکرد دارویی، برای درمان ورم لثه کودکان از آنتی‌بیوتیک برای کنترل عفونت و کاهش التهاب استفاده می‌شود.
- رویکرد غیر دارویی: در رویکرد غیردارویی، درمان ورم لثه کودکان با رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهانشویه‌های مخصوص و در برخی موارد، کمک گرفتن از انواع درمان خانگی ورم لثه کودکان و طب سنتی انجام می‌شود.
درمان خانگی ورم لثه کودکان
روش‌های درمان خانگی مانند درمان زخم زبان در خانه، اغلب طبیعی و کم‌خطر هستند و می‌توانند در کنار درمان‌های تجویزی، به بهبود سریع‌تر کودک کمک کنند. برخی از روش‌های درمان خانگی ورم لثه کودکان عبارت‌اند از:
۱. مراقبت دقیق از بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن منظم با مسواک نرم و استفاده از نخ دندان، به پاکسازی باکتری‌ها و کاهش التهاب کمک می‌کند.
۲. شستشوی دهان با آب نمک گرم
محلول آب و نمک خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.
۳. کمپرس سرد
قرار دادن یک پارچه تمیز که مدتی در فریزر بوده و خنک شده بر روی لثه‌های ملتهب، می‌تواند به کاهش تورم و بی‌حسی موقت آن کمک کند.
۴. مصرف غذاهای نرم و سرد
مصرف غذاهای نرم و سرد مانند ماست، بستنی و پوره میوه و اجتناب از غذاهای اسیدی و تند به کاهش تحریک لثه‌ها کمک می‌کنند.
۵. استفاده از روغن درخت چای
روغن درخت چای خاصیت ضدباکتریایی دارد و می‌تواند به عنوان داروی ورم لثه کودکان به کاهش التهاب کمک کند. با این حال، به دلیل خاصیت تحریک‌کنندگی، بهتر است قبل از استفاده، با پزشک مشورت شود.
۶. روش‌های طب سنتی
برخی از روش‌های درمان ورم لثه کودکان در طب سنتی مانند استفاده از برگ آلوئه ورا یا زردچوبه نیز برای درمان ورم لثه توصیه می‌شوند. با این حال، قبل از استفاده از هر روش طب سنتی، حتما با طبیب حاذق طب سنتی مشورت کنید.
فراموش نکنید که روش‌های خانگی می‌توانند به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرند. اما در صورتی که ورم لثه کودک شما شدید یا طولانی‌مدت باشد، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
بهترین آنتی بیوتیک برای ورم لثه کودکان
انتخاب بهترین آنتی بیوتیک برای ورم لثه کودکان باید توسط دندانپزشک انجام شود و به نوع عفونت، سن کودک و عوامل دیگر بستگی دارد. اما به‌طور کلی، برای کودکان با عارضه ورم و التهاب لثه ممکن است آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین، اریترومایسین و کلیندامایسین تجویز شوند.
در یک نگاه، روش‌های کلی برای درمان پزشکی تورم و قرمزی لثه کودکان عبارت است از:
- تمیزکاری حرفه‌ای دندان‌ها توسط دندانپزشک
- درمان ریشه دندان
- جراحی لثه
- آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی
- مسکن‌های بدون نسخه: استامینوفن، ایبوپروفن
- ژل‌های موضعی بی حس‌کننده
توجه داشته باشید که خوددرمانی با آنتی‌بیوتیک‌ها خطرناک است؛ بنابراین برای درمان ورم لثه کودکان لازم است حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
برای مراقبت از دندان‌های کودکان و پیشگیری از بروز مسائلی مانند عفونت، التهاب یا ورم لثه کودکان، لازم است کودک خود را به صورت سالانه حداقل دو مرتبه برای چکاپ نزد دندانپزشک ببرید.
کلینیک دکتر سعید قریشی به عنوان یکی از معتبرترین مراکز مراقبت و درمان بیماری‌های دهان و دندان، یکی از بهترین گزینه‌ها برای این کار است. این کلینیک در چهار شعبه واقع در غرب، شرق و مرکز تهران و همچنین شهر قم آماده خدمت‌رسانی به افراد است.
