حساسیت دندان به گرما و سرما از جمله مشکلات دندانی است که باعث میشود افراد هنگام خودن غذاها و نوشیدنیهای داغ و سرد حس ناخوشایند درد و تیر کشیدن دندان را تجربه کنند.
این عارضه در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله رایجتر بوده و نشان دهنده ضعیف شدن مینای دندان در بالای خط لثه یا لایه سمنتوم در زیر خط لثه است. با تحلیل و فرسایش این لایههای محافظ، عاج و ریشه دندان تحت تاثیر عوامل مخرب قرار گرفته و در برخورد با سرما و گرما عصب دندان احساس درد را منتقل میکند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم و دلایل حساس شدن دندانها نسبت به سرما و گرما تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
علائم حساسیت دندان به سرما و گرما
احساس درد و ناراحتی هنگام خوردن غذاها و نوشیدنیهای گرم و سرد تنها نشانه حساسیت دندان به سرما و گرما نیست. علائمی دیگری نیز وجود دارد که نشان دهنده حساسیت دندان هستند و به شما میگویند که مشکلی برای دندانها پیش آمده و نیاز به درمان دارند. از جمله:
- درد فک
- احساس درد در عضلات صورت
- درد سینوس
- تورم و یا تحلیل لثه
- قرمزی و عفونت لثه
- بوی بد دهان
- حس نکردن مزهها یا احساس طعمهای متفاوت
- صدا دادن فک هنگام باز و بسته کردن دهان
- سخت باز شدن دهان
علت حساسیت دندان به سرما و گرما
برای اینکه بدانیم چرا دندانها به غذاها و نوشیدنیهای سرد و گرم حساس میشوند، لازم است کمی با ساختار دندان آشنا شویم.
مینای دندان سطحیترین لایه دندان است که از تاج دندان محافظت میکند. لایه سمنتوم نیز ریشه دندان را پوشانده و وظیفه مراقبت از آن را دارد. حال اگر مینای دندان یا لایه سمنتوم به هر دلیلی آسیب ببینند، قسمتهای حساس دندان یعنی ریشه و تاج در معرض عوامل بیرونی مانند سرما و گرما قرار میگیرند.
دماهای بالا و پایین، عصب دندان را تحریک کرده و موجب حساسیت دندان میشوند. با توجه به این توضیحات علت حساسیت دندان به سرما و گرما شامل موارد زیر است:
۱. پوسیدگی و فرسایش مینای دندان
پوسیدگی دندان و فرسایش مینای دندان زمانی اتفاق میافتد که مواد معدنی سازنده لایه سطحی دندان در اثر فعالیت باکتریها و قرار گرفتن در معرض مواد اسیدی، تخریب میشود.
در این وضعیت، لایه محافظت کننده از عاج دندان از بین میرود. در نتیجه توانایی تاج دندان برای حفاظت از عروق و رشتههای عصبی پالپ دندان کاهش یافته و عواملی مانند سرما و گرما موجب آزردگی رگها و عصبهای آن میشوند. از این رو فرسایش مینای دندان و پوسیدگی از جمله دلایل حساسیت دندان به گرما و سرما به حساب میآیند.
۲. تحلیل و بیماریهای لثه
به طور طبیعی با افزایش سن لثهها تحلیل رفته و عقب نشینی میکنند. با این اتفاق سمنتوم دندان، پوشش لثه را از دست داده و آسیب میبیند و ریشه دندان بدون لایه محافظ میماند که نتیجه آن حساسیت و درد دندان است.
علاوهبر تحلیل لثه انواع بیماریها، عفونت و ورم لثه نیز روی لایه محافظ ریشه دندان تاثیر منفی میگذارند. با ضعیف شدن بافت لثه، لایههای محافظ دندان آسیب دیده و ریشه و تاج دندان نسبت به دماهای بالا و پایین حساس میشوند.
۳. شکستن یا ترک دندان
اگر دندان شما شکستگی یا ترک داشته باشد، فشار ناشی از گاز زدن و جویدن خوراکیها به عصب دندان منتقل شده و احساس ناخوشایندی به شما میدهد.
به بیان دیگر هنگام ترک برداشتن یا شکستن دندان محافظت از عصب دندان به درستی انجام نشده و حساسیت به گرما و سرما در دندان ایجاد میشود. در این شرایط، به کار بردن روشهای درمان خانگی ترک دندان میتواند درد و حساسیت دندان را تا زمان مراجعه به دندانپزشک کاهش دهد.
۴. مسواک زدن شدید و غیر اصولی
استفاده از خمیردندان و دهانشویه نامناسب و بسیار قوی به دفعات زیاد و نیز مسواک زدن شدید با هدف تمیزتر شدن و درخشندگی دندانها، نه تنها موجب زیبایی آنها نمیشود بلکه سلامتشان را نیز به خطر میاندازد. انجام مکرر این کارها منجر به ساییدگی مینای دندان، تحلیل لثه و در نهایت حساسیت و پوسیدگی دندان خواهد شد.
۵. دندان قروچه
دندان قروچه از جمله عادات مخرب در کودکان و بزرگسالان است که به مرور زمان موجب فرسایش مینای دندان، شکستگی و ترک خوردن دندانها میشود. افرادی که به طور غیر ارادی دندانهایشان را به شدت به هم میفشارند بعد از مدتی حساسیت دندانها به گرما و سرما را تجربه میکنند.
برای جلوگیری این اتفاق، افراد میتوانند از محافظ دندان استفاده نمایند.
۶. مصرف خوراکیهای اسیدی
زیادهروی در مصرف غذاهای اسیدی، نوشیدنیهای الکلی و گازدار به اندازه محصولات سفیدکننده قوی برای دندانها مضر هستند. ترکیبات موجود در این نوع غذاها و نوشیدنیها، مواد معدنی تشکیل دهنده مینای دندان را از بین برده و موجب حساسیت دندان میشوند.
درمان حساسیت دندان به گرما و سرما
حساس شدن دندان به گرما و سرما یک حس ناخوشایند است و میتواند نشان دهنده پوسیدگی یا عفونت پالپ دندان باشد. عفونت و پوسیدگی دندان اگر به موقع درمان نشود منجر به از دست رفتن دندان خواهد شد. پس برای داشتن دندانهای سالم هر گونه درد و حساسیت آنها را جدی بگیرید و در اولین فرصت به دنبال درمان آن باشید:
روشهای درمان خانگی حساسیت دندان به سرما و گرما
اگر به دندانپزشک دسترسی ندارید روشهای زیر را برای کاهش درد و حساسیت دندان در منزل امتحان کنید:
۱. درمان فوری حساسیت دندان با آب نمک
چرخاندن آب نمک در دهان یک روش سریع برای کاهش حساسیت دندان است. این محلول ساده و در دسترس، با ایجاد محیط قلیایی در دهان باکتریها را از بین برده و موجب تسکین درد دندان درمان ورم و زخم لثه میشود.
نصف قاشق غذاخوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کرده و محلول را چند دقیقه در دهان بچرخانید. این کار را دوبار در روز انجام دهید.
۲. استفاده از سیر برای درمان سریع حساسیت دندان
سیر یک بی حس کننده و آنتی باکتریال طبیعی قوی است که برای درمان فوری و کاهش حساسیت و درد دندان مفید است. سیر باکتریهایی که باعث پوسیدگی دندانها و ایجاد عفونت در محیط دهان میشوند را از بین میبرد.
یک حبع سیر را له کرده و با ۲ تا ۳ قطره آب و مقدار کمی نمک مخلوط کنید. این پماد را به طور مستقیم روی دندان قرار داده و چند دقیقه صبر کنید. سپس دهان را با محلول آب نمک ولرم بشوییدو این کار را به مدت چند روز، روزی دو بار تکرار کنید.
همچنین میتوانید یک حبه سیر را به دو نیم تقسیم کرده و یک تکه آن را برای ۷ تا ۱۰ دقیقه روی سطح دندان بمالید. سپس دهانتان را به خوبی با آب گرم بشویید.
۳. استفاده از میخک برای کاهش حساسیت دندان
روش دیگر درمان خانگی حساسیت دندان به سرما و گرما، استفاده از خود میخک یا روغن آن است. میخک به دلیل داشتن خواص ضد باکتریایی، بی حس کنندگی و ضد التهابی میتواند درد و حساسیت دندان را در مدت کوتاهی تسکین دهد. روزی دو بار، یکی از روشهای زیر را برای کاهش حساسیت دندان با مبخک به کار ببرید:
- ۵ الی ۶ قطره از روغن میخک را با نصف لیوان آب ولرم ترکیب کرده و دهان خود را با آن بشویید.
- یک تکه پنبه را به روغن میخک آغشته کرده و براب ۲۰-۳۰ دقیقه روی دندان قرار دهید.
- دو عدد میخک را کاملا کوبیده و با چند قطره روغن زیتون ترکیب کنید تا به صورت پماد درآید. این پماد طبیعی را برای ۳۰ دقیقه روی دندان بگذارید.
- عصاره میخک را از داروخانه تهیه کرده و برای کاهش درد و حساسیت دندان استفاده کنید.
۴. استفاده از روغن نارگیل
روغن نارگیل یک آنتی باکتریال طبیعی است که با از بین بردن باکتریهای مضر دهان، موجب بهبود وضعیت سلامت دهان، از بین بردن بوی بد، درمان درد و حساسیت دندان و بیماریهای لثه میشود.
هر روز صبح قبل از مسواک زدن و خوردن صبحانه یک قاشق غذا خوری روغن نارگیل خالص را حدود ۲۰ دقیقه در دهان بچرخانید. سپس آن را خالی کرده و دهانتان را با آب گرم بشویید و با مسواک نرم به آرامی مسواک بزنید.
از روغن کنجد نیز میتوان به جای روغن نارگیل استفاده کرد.
۵. تنفس از راه بینی
برخورد جریان هوای سرد به دندانهای حساس، درد و ناراحتی آنها را تشدید میکند. بنابراین سعی کنید دهان خود را بسته نگه داشته و از راه بینی نفس بکشید. در بیرون از منزل دهانتان را با ماسک بپوشانید تا در معرض هوای سرد قرار نگیرد.
۶. نوشیدن مایعات با نی
نوشیدن مایعات داغ و سرد، درد غیر قابل تحملی را در دندان ایجاد میکند. سعی کنید برای نوشیدن مایعات به ویژه نوشیدنیهای سرد و خنک از نی استفاده کنید تا با دندان برخورد نکند.
۷. اجتناب از مصرف خوراکیهای اسیدی
یکی از علل اصلی بروز حساسیت در دندان مصرف خوراکیها و نوشیدنیهای اسیدی مانند سودا، آبمیوه، گوجه فرنگی و نوشابههای گازدار است. برای کاهش ناراحتی دندان و جلوگیری از آسیب بیشتر، از مصرف این خوراکیها خودداری کنید.
۸. استفاده از گارد دندان
اگر دندان قروچه دارید و بی اختیار دندانهایتان را بهم فشار میدهید، بهتر است با مشورت دندانپزشک از محافظ دهانی مخصوص استفاده نمایید تا خطر ساییدگی و شکستن دندانهایتان کاهش یابد.
۹. استفاده از مسواک نرم
مسواکی با پرز نرم تهیه کرده و دندانهایتان را به آرامی مسواک بزنید. مسواک زدن با شدت زیاد و استفاده مسواک نامناسب درد و حساسیت دندان را تشدید میکند.
مراجعه به دندانپزشک
اگر حساسیت دندان شما بیش از ۴ الی ۵ روز طول کشید یا به مرور شدیدتر شد، هرچه سریعتر باید به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک با معاینه و شنیدن شرح حال شما، وضعیت دندان را به دقت بررسی کرده، سپس استفاده از محصولات بهداشتی مخصوص در منزل یا درمانهای دندانپزشکی در مطب را برای شما تجویز میکند.
روشهای دندانپزشکی برای درمان حساسیت دندان به گرما و سرما شامل این موارد است:
استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت
برخی از انواع خمیر دندان که به عنوان خمیر دندان مخصوص دندانهای حساس شناخته میشوند دارای ترکیباتی هستند که از انتقال حس به عصب دندان جلوگیری میکنند.
استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت اگرچه درمان سه سوته دندان درد به حساب نمیآید اما به مرور (طی ۳ تا ۴ هفته) موجب کاهش حساسیت دندان خواهد شد. دهانشویه فاقد الکل نیز برای دندانهای حساس به گرما و سرما مناسبتر هستند.
ژل فلوراید
یکی دیگر از روشهای توصیه شده توسط دندانپزشکان برای درمان حساسیت دندان به گرما و سرما، استفاده از ژل فلوراید است که موجب تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت دندان میشود.
این روش معمولا در مطب انجام میشود و دندانپزشک از شما میخواهد در منزل نیز از فلوراید استفاده کنید. کمی طول میکشد تا اثرات درمانی ژل فلوراید بر کاهش حساسیت دندان خود را نشان دهد.
باندینگ دندان
در صورت تشخیص حساسیت شدید دندانها و بی اثر بودن روشهای قبلی، دندانپزشک با کمک رزین باندینگ، عاج نمایان شده دندان را میپوشاند تا حساسیت دندان از بین برود. باندینگ دندان یکی از موثرترین روشها برای درمان این مشکل است.
تاج دندان
اگر بخش بزرگی از دندان به دلیل شکستگی یا پوسیدگی از دست رفته باشد، دندانپزشک از تاج دندان استفاده میکند. تاج دندان، موجب محافظت از عاج شده و از تکان خوردن قسمتهای ترک خورده جلوگیری میکند. به این ترتیب دندان در برابر آسیبهای خارجی حفظ شده و حساسیت آن به گرما و سرما از بین میرود.
عصب کشی دندان
روش دیگری که برای درمان حساسیتهای شدید و غیر قابل بازگشت حساسیت دندان به کار میرود، عصب کشی دندان است. در این روش عصب، بافت همبند و رگهای خونی موجود در پالپ دندان برداشته میشوند. با این کار دیگر رشته عصبی وجود ندارد که با گرما یا سرما تحریک شده و درد و ناراحتی ایجاد کند.
پیوند لثه
در مواردی که تحلیل و عقب رفتن بافت لثه موجب نکایان شدن ریشه و ایجاد حساسیت در دندان شده باشد، ممکن است دندانپزشک عمل پیوند لثه را به عنوان روش مناسب برای درمان حساسیت دندان تشخیص دهد. با این عمل جراحی نسبتا ساده، بافت لثه دوباره اطراف ریشه دندان را پوشانده و از آن مراقبت میکند.
حساسیت دندان به سرما و گرما بعد از ترمیم
حساس شدن دندان نسبت به سرما و گرما بعد از درمانهای دندانپزشکی مانند پر کردن، عصب کشی و بلیچینگ امری طبیعی است. اما جای نگرانی نیست زیرا این وضعیت موقتی است و به مرور از بین میرود. حساسیت دندان به گرما بعد از عصب کشی و ترمیم سطحی حدود یک هفته یا کمی بیشتر طول میکشد.
در صورتی که بعد از گذشت یک ماه، حساسیت دندان عصب کشی شده به گرما و سرما از بین نرفت یا بدتر شد لازم است به دنداپزشک خود مراجعه کنید تا دلایل احتمالی زیر بررسی شود:
- پر کردن خیلی عمیق دندان
- پر نشدن حفره دندان به طور کامل
- ساییده شدن ماده پر کننده به دلیل دندان قروچه یا عوامل دیگر
- وجود ترک یا شکستگی در ریشه دندان عصب کشی شده
- باقی ماندن عفونت در پالپ دندان
سوالات متداول
مهمترین علت حساسیت دندان به سرما و گرما چیست؟
دلیل اصلی حساسیت دندان به گرما و سرما آسیب دیدن لایه محافظ تاج و ریشه دندان یعنی مینای دندان و لایه سمنتوم است. بنابراین هر عاملی که موجب فرسایش مینای دندان یا نمایان شدن ریشه دندان شود به عنوان علت حساسیت دندان به سرما و گرما شناخته میشود که مهمترین آنها پوسیدگی و شکستگی دندان و تحلیل لثه است.
در صورت برطرف نشدن حساسیت دندان به سرما و گرما تا چند روز بعد باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر حساسیت دندان شما به سرما و گرما بعد از حدود ۱ هفته برطرف نشد و روشهای درمان خانگی برای کاهش علائم آن موثر نبود لازم است که برای بررسی وضعیت سلامت لثه و دندان به دندانپزشک مراجعه نمایید.
بهترین روش درمان فوری حساسیت دندان به سرما و گرما چیست؟
محلول آب نمک، روغن یا عصاره میخک و سیر از جمله بهترین روشها برای درمان فوری درد و حساسیت دندان به سرما و گرما به حساب میآیند.
در این محتوا به بررسی علل و علائم حساسیت دندان به سرما و گرما و روشهای درمان خانگی و دندانپزشکی این عارضه پرداختیم. اگر حساسیت دندان به گرما و سرما هنگام خوردن غذاها و نوشیدنیها شما را آزار میدهد و روال عادی زندگیتان را مختل کرده است، بهتر است هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه نمایید.
برای دریافت نوبت ویزیت همین الان از طریق راههای ارتباطی با مطب و کلینیکهای دکتر قریشی تماس بگیرید.
