ترکخوردگی مشکل شایعی است که میتواند در هر نقطه از دندان اتفاق بیفتد. گاهی اوقات ترک دندان با چشم قابل مشاهده است، اما همیشه اینطور نیست. اگر شخصی هنگام جویدن غذا احساس درد کند یا دندانهای او به طور ناگهانی به گرما یا سرما حساس شوند، ممکن است دچار ترکخوردگی دندان شده باشد.
هر کسی که مشکوک به ترکخوردگی دندان است باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کند. چون درمان نکردن این مشکل ممکن است به درد و ناراحتی بیشتر منجر شود. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا درباره دلایل و راههای درمان ترک خوردن دندان آسیاب و دندان جلو اطلاعات بیشتری کسب کنید.
چه قسمتهایی از دندان دچار ترکخوردگی میشوند؟
دندانها از ۲ قسمت تشکیل شدهاند:
- تاج که در بالای لثه قابل مشاهده است
- ریشه که زیر لثه قرار دارد
هم تاج و هم ریشه شامل چند لایه هستند، از جمله:
- مینا: سطح بیرونی دندان که به رنگ سفید دیده میشود
- عاج: لایه میانی دندان
- پالپ: بافت نرم داخلی دندان که حاوی عروق خونی و اعصاب است
ترک دندان میتواند بعضی از این لایهها یا همه آنها را تحت تاثیر قرار دهد. ترمیم دندان ترک خورده به محل وقوع مشکل و شدت آن بستگی دارد.
کدام دندانها بیشتر در معرض ترکخوردگی هستند؟
ترک دندان اغلب در دندانهای جلو در فک بالا و دندانهای آسیاب فک پایین رخ میدهد. معمولا فقط یک دندان دچار ترکخوردگی میشود؛ اما اگر ضربه یا آسیب شدید باشد، ممکن است این مشکل روی چند دندان تاثیر بگذارد. افرادی که دندان پوسیده دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند.
انواع ترک دندان
ترک دندان در افراد بالای ۴۰ سال شایعتر است و بیشتر در زنان مشاهده میشود. ترکها میتوانند از نظر طول، عمق و محل وقوع با یکدیگر متفاوت باشند.
کوچکترین ترکها بهعنوان کریز لاین (Craze lines) یا ترک مویی دندان شناخته میشوند و در مینای دندان رخ میدهند. این ترکها به قدری کوچک هستند که بعید است متوجه آنها شوید. بنابراین معمولا به درمان نیاز ندارند، مگر اینکه به درد و سایر علائم آزاردهنده منجر شوند.
ترک دندان انواع دیگری هم دارد که عبارتند از:
۱. ترکهای مورب بالای لثه
این ترکها فقط روی تاج دندان تاثیر میگذارند و به زیر خط لثه گسترش نمییابند. در نتیجه، معمولا خیلی دردناک نیستند.
۲. ترکهای مورب زیر لثه
این ترکها تا زیر خط لثه گسترش مییابند و به همین دلیل میتوانند دردناک باشند. در این شرایط ترمیم دندان ترک خورده ضروری است.
۳. شکافتن دندان
این ترک باعث میشود دندان به ۲ قسمت شکافته شود. با چنین ترک گستردهای بعید است که بتوان کل دندان را نجات داد، اما ممکن است دندانپزشک بتواند بخشی از آن را ترمیم کند. علاوه بر این، احتمالا به روت کانال (درمان ریشه دندان) نیاز دارید.
۴. ترکهای مورب ریشه
این ترکها معمولا در سطح دندان ظاهر نمیشوند، بلکه در زیر خط لثه (اغلب در زیر استخوان فک) رخ میدهند. معمولا کشیدن دندان تنها راه برای درمان این نوع ترک است.
۵. شکستگی کاسپ دندان
این مشکل زمانی اتفاق میافتد که تکهای از سطح جونده دندان دچار ترکخوردگی میشود. شکستگی کاسپ معمولا در دندانهای پر شده شایعتر است.
۶. ترکهای عمودی در ناحیه آپیکال ریشه
این نوع ترک از ریشه دندان شروع میشود و به سمت تاج امتداد مییابد. طول ترک میتواند از کم تا زیاد متغیر باشد، اما به دلیل درد اغلب توصیه میشود دندان ترک خورده را بکشید.
علائم ترک دندان چیست؟
ترک دندان جلو یا عقب همیشه علامت ایجاد نمیکند، به همین دلیل اغلب افراد نمیدانند که دندان آنها دچار چنین مشکلی شده است.
بعضی از ترکهای کوچک بیضرر هستند و به درمان نیاز ندارند. با این حال، اگر متوجه علائم زیر شدید، احتمالا با یک ترکخوردگی گسترده روبهرو هستید که باید درمان شود:
- درد هنگام غذا خوردن، به ویژه هنگام جویدن یا گاز زدن غذاها
- تورم لثه در اطراف دندان ترک خورده
- افزایش حساسیت دندانها به گرما، سرما یا غذاهای شیرین
- احساس ناراحتی در اطراف دندانها و لثهها که علت آن مشخص نیست
چه چیزی ممکن است باعث ترک خوردن دندان شود؟
ترک دندان دلایل مختلفی دارد که رایجترین آنها عبارتند از:
- جویدن یا گاز زدن غذاهای سفت مانند یخ، آجیل یا آبنبات
- سایش بیش از حد دندانها
- ضربات وارده به دهان مانند تصادفات رانندگی، آسیبهای ورزشی یا زمین خوردن
- یک پر کردگی وسیع که میتواند ساختار دندان باقیمانده را تضعیف کند
تغییر دمای ناگهانی هم ممکن است باعث ترک خوردن دندان شود. به عنوان مثال، اگر هنگام نوشیدن چای دهان خود را بسوزانید و سپس برای تسکین آن یک لیوان آب سرد بخورید، ممکن است با مشکل ترکخوردگی دندان مواجه شوید.
آیا سفید کردن دندان باعث ترکخوردگی آن میشود؟
سفید کردن دندان باعث ترک خوردن آن نمیشود، اما در صورت عدم نظارت دندانپزشک ممکن است به لثههای شما آسیب برساند. به همین دلیل، دندانپزشک ابتدا شما را معاینه میکند تا مطمئن شود که این روش به دهان و دندانهایتان آسیب نمیرساند. اگر دندانها و لثههای ناسالمی داشته باشید، دندانپزشک دندانهای شما را سفید نمیکند.
ترکخوردگی دندان با چه عوارضی همراه است؟
احتمالا عفونتی که به استخوان و لثه سرایت میکند، مهمترین عارضه دندان ترک خورده است. از علائم رایج عفونت دندان (که به عنوان آبسه دندان هم شناخته میشود) میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- درد هنگام جویدن غذا
- تورم لثه
- حساسیت دندانها به گرما و سرما
- تورم غدد لنفاوی
- بوی بد دهان
در این شرایط دندانپزشک چرک را تخلیه میکند. سپس از شما میخواهد که آنتیبیوتیک مصرف کنید تا باکتری از بین برود.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر فکر میکنید با مشکل ترک دندان روبهرو هستید، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید. انجام این کار در مواقعی که درد و ناراحتی وجود دارد بسیار مهم است. هر چقدر درمان برای مدت زمان بیشتری به تعویق بیفتد، شانس حفظ دندان کمتر میشود.
تا زمان ملاقات با دندانپزشک میتوانید از راهکارهای خانگی زیر برای تسکین علائم کمک بگیرید:
- شستشوی دهان با آب گرم یا آب نمک به منظور تمیز نگه داشتن آن
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن
- استفاده از کمپرس سرد روی گونه برای کمک به کاهش تورم
چگونه دندانپزشک ترکخوردگی دندان را تشخیص میدهد؟
تشخیص ترکخوردگی دندان همیشه ساده نیست. اگر ترک قابل مشاهده نباشد، دندانپزشک سعی میکند با سوال پرسیدن در مورد تاریخچه سلامت دهان و دندان شما و بررسی علائمی که دارد، این مشکل را تشخیص دهد.
سپس دندانپزشک دندانهایتان را معاینه میکند و احتمالا با استفاده از ذرهبین سعی میکند ترکها را تشخیص دهد. همچنین ممکن است از یک ابزار نوک تیز به نام سوند دندانپزشکی برای شناسایی ترکخوردگیهای سطح دندان کمک بگیرد. استفاده از یک رنگ مخصوص روی دندانها هم میتواند ترکها را بیشتر نمایان کند.
در طول معاینه، دندانپزشک لثهها را از نظر وجود علائم التهاب بررسی میکند، چون ترکهای دندانی باعث تحریک لثه میشوند. همچنین ممکن است از شما بخواهد که چیزی را گاز بگیرید تا بتواند منشاء درد را مشخص کند.
عکسبرداری با اشعه ایکس راهکار دیگری است که به دندانپزشک در تشخیص ترک دندان کمک میکند. البته اشعه ایکس همیشه نمیتواند محل ایجاد ترک را نشان دهد، اما قادر است مشکلات پالپ دندان را مشخص کند. اگر پالپ دندان ناسالم به نظر برسد، این میتواند نشاندهنده ترکخوردگی باشد.
چه راههایی برای درمان ترک دندان وجود دارد؟
درمان ترکخوردگی دندان به محل ترک و شدت آن بستگی دارد. اگر ترک کوچک باشد، مشکل خاصی ایجاد نکند و روی ظاهر شما تاثیر نگذارد، احتمالا به درمان نیاز ندارید.
در شدیدترین موارد، یعنی زمانی که ترک به پالپ دندان نفوذ کرده است، احتمال دارد روت کانال ضروری باشد. در سایر موارد ممکن است دندانپزشک کشیدن دندان را توصیه کند. در صورتی که دندان پر شده ترک بخورد، به احتمال زیاد دندانپزشک پرکردگی را تخلیه میکند تا آسیب را به طور کامل بررسی کند.
اگر برای از بین بردن فاصله دندان یا مرتب کردن دندانهای خود به ارتودنسی نیاز داشته باشید، معمولا دندانپزشک قبل از ارتودنسی دندان ترک خورده به ترمیم آن اقدام میکند. سپس از شما میخواهد که استفاده از دستگاه ارتودنسی ثابت یا متحرک را شروع کنید. با این حال، برای تصمیمگیری بهتر باید با دندانپزشک خود مشورت کنید.
در ادامه رایجترین روشها برای درمان ترکخوردگی دندان را معرفی میکنیم.
۱. باندینگ
در این روش، دندانپزشک از یک رزین پلاستیکی برای پر کردن ترک استفاده میکند تا ظاهر و عملکرد دندان را به حالت طبیعی برگرداند.
۲. روکش دندان
روکش یک وسیله مصنوعی است که معمولا از پرسلن یا سرامیک ساخته میشود و مثل یک کلاه روی دندان آسیب دیده قرار میگیرد.
برای قرار دادن روکش، دندانپزشک ابتدا مقداری از مینای دندان را میتراشد تا فضای کافی برای روکش در دهان شما ایجاد کند. سپس از دندان قالبگیری میکند و قالب را برای ساخت روکش به لابراتوار دندانپزشکی میفرستند.
این روند ممکن است چند هفته طول بکشد. هنگامی که روکش از لابراتوار برمیگردد، دندانپزشک آن را روی دندان ترک خورده شما قرار میدهد. با مراقبت مناسب، روکش میتواند یک عمر دوام بیاورد.
۳. روت کانال
وقتی یک ترک بزرگ به پالپ گسترش مییابد، دندانپزشک روت کانال را برای برداشتن پالپ آسیب دیده و بازگرداندن یکپارچگی به دندان توصیه میکند. این روش میتواند از عفونت یا ضعیف شدن بیشتر دندان جلوگیری کند. به روت کانال «درمان کانال ریشه» یا به طور عامیانه «عصبکشی» هم میگویند.
۴. کشیدن دندان
هنگامی که ساختار دندان و همچنین اعصاب و ریشههایی که زیر آن قرار دارند بسیار آسیب دیدهاند، ممکن است کشیدن دندان تنها گزینه درمان برای شما باشد.
آیا میتوان از ترک خوردن دندان جلوگیری کرد؟
ترکخوردگی دندان همیشه قابل پیشگیری نیست، اما با رعایت نکات میتوان احتمال وقوع آن را کاهش داد:
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. ۲ بار در روز مسواک بزنید، به طور منظم نخ دندان بکشید و هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.
- از خوردن غذاهایی که جویدن آنها سخت است از جمله تکههای یخ خودداری کنید.
- به عادتهایی که ممکن است به دندان آسیب برسانند مانند جویدن ناخن یا نوک مداد پایان دهید.
- سعی کنید دندانهای خود را روی هم فشار ندهید.
- اگر در حین خواب دندان قروچه میکنید، برای درمان نزد دندانپزشک بروید. استفاده از ابزارهای دهانی میتواند از آسیبدیدگی دندانها در اثر دندان قروچه جلوگیری کند.
- برای محافظت از دندانها در حین ورزش از محافظ دهان استفاده کنید.
کلام پایانی
ترک دندان یک مشکل شایع است که بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود با آن روبهرو میشوند. دندان ترک خورده بر خلاف استخوان شکسته هرگز ۱۰۰ درصد ترمیم نمیشود. اما درمان سریع شانس حفظ دندان و جلوگیری از عفونت را افزایش میدهد.
از سوی دیگر، رعایت بهداشت دهان و دندان، پرهیز از مصرف غذاهای سفت و استفاده از محافظ دهان در صورت دندان قروچه یا هنگام ورزش کردن میتواند احتمال ترکخوردگی دندان را به حداقل برساند.
