آیا صدا دادن فک خطرناک است؟

صدا دادن فک هنگام غذا خوردن و یا صحبت کردن همواره افراد بسیاری را راهی مطب‌های دندانپزشکی می‌کند. اما صدا دادن فک نشانه چیست؟ آیا نشان دهنده مشکلات جدی‌ای مانند جابجایی فک و تنبلی فک است و باید هر چه سریع‌تر به فکر و درمان آن باشیم؟

اگر صدا دادن فک هنگام جویدن غذا و صحبت کردن شما را هم کلافه کرده است و از خود می‌پرسید برای صدای فک باید به چه دکتری مراجعه کنیم، تا انتهای این مطلب از وبسایت دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی، با ما همراه باشید.

آیا صدا دادن فک خطرناک است؟

صدا دادن فک یک اتفاق رایج بوده و به خودی خود نمی‌تواند مشکل خطرناکی باشد. به نقل از منابع معتبری مثل HealthLine، «صدای کلیک، تق گفتن یا صدای ترک خوردن در فک شما معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، اما گاهی اوقات می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای مانند آرتریت یا سندرم درد میوفاسیال باشد».

اکثر مردم در زمان غذا خوردن یا باز و بسته کردن دهان خود، صدایی از فکشان می‌شنوند و این اصلا خطرناک نیست. اما اگر این مشکل با یکی از علائم زیر همراه باشد، می‌تواند برایتان دردسر ساز شود:

• ورم کردن صورت
• درد فک
• حساس شدن فک
• باز شدن دهان به سختی
• مشکل در جوییدن غذا
• دندان درد، سردرد و گوش درد

پس اگر می‌پرسید آیا صدا دادن فک خطرناک است یا نه، باید بگوییم در صورت مشاهده مشکلات نامبرده به همراه صدای فک، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

علت صدا دادن فک

هنگام صدا دادن فک، صدای مفصل فک با باز کردن دهان از مفصل فک تحتانی (مفصل طرفین فک که دهان را باز و بسته می‌کند) شنیده می‌شود. علت صدا دادن فک هنگام جویدن غذا این است که عضلات و تاندون‌های سفت شده فک شما را به یک سمت می‌کشند، یا آن را از جای خود خارج می‌کنند.

این اتفاق علاوه بر هنگام غذا خوردن، موقع خمیازه کشیدن و حتی گاهی زمان صحبت کردن نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. بنابراین، با اینکه صدا دادن فک هنگام غذا خوردن و در سایر شرایط می‌تواند به دلیل مجموعه‌ای از مشکلات ایجاد شود، اما دلیل کلی صدا دادن فک، سفت شدن عضلات و تاندون‌ها، و یا حتی سست شدن آنها و غضروف‌هایی است که به عملکرد درست فک کمک می‌کنند.

این فشار و در ادامه صدا دادن فک هنگام جویدن غذا می‌تواند دلایل زیر را داشته باشد:

1. اختلالات مفصل فک (از جمله آسیب به دلیل اسپاسم عضلات، رماتیسم مفصل و تومورهای مفصل فک)
2. استفاده زیاد از فک (برای مثال جویدن مداوم آدامس)
3. قرارگیری نادرست دندان‌ها
4. آسیب‌های قدیمی
5. قفل شدن فک
6. دندان قروچه

علائم همراه با صدای مفصل فک

در رابطه با مشکل صدا دادن فک بدون درد و صدا دادن فک هنگام غذا خوردن، صدایی که فرد می‌شنود ممکن است تنها نشانه آن نباشد. در ادامه علائم صدای استخوان فک را می‌بینید:

• قفل شدن و اسپاسم عضلات صورت (در این حالت فرد ممکن است در باز کردن دهان با مشکل مواجه شود، یا احساس کند دندان‌ها به طور عادی روی هم قرار نمی‌گیرند).
• دردناک بودن یا حساس شدن جلوی گوش هنگام جویدن غذا، صحبت کردن و یا باز کردن زیاد دهان.
• احساس درد در ناحیه فک و استخوان فک، هنگام باز کردن دهان، و یا احساس درد در دندان و لثه.
• شنیدن صدای کلیک یا ترک خوردگی یا احساس سایش در فک در زمان باز یا بسته کردن دهان.
• احساس درد در جلوی ناحیه گوش که به سمت سایر نقاط سر یا گردن گسترش پیدا می‌کند.
• چسبنده شدن فک هنگام باز کردن یا بستن دهان یا وجود احساس چسبندگی.

بیماری‌های مرتبط با صدا دادن فک

گاهی اوقات دلیل صدا دادن فک، وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای است که باید آن‌ها را با کمک پزشک، تشخیص داده و درمان کرد. برای مثال برخی از بیماری‌هایی که می‌توانند علت صدا دادن فک باشند، شامل موارد زیر هستند:

• آرتریت یا همان التهاب و تورم مفاصل
• شکستگی استخوان فک
• آپنه خواب که یک مشکل نسبتاً شایع است
• عفونت کردن استخوان فک
• مال اکلوژن
• سندرم درد میوفاشیال
• آملوبلاستوما یا تومور (در موارد بسیار نادر)

آرتریت یا التهاب و تورم مفاصل

یکی از رایج‌ترین علت‌های صدا دادن فک، به‌ویژه در سنین بالاتر، آرتریت یا همان التهاب مفاصل است. در این بیماری، مفصل گیجگاهی ‌فکی که نقش کلیدی در باز و بسته شدن دهان دارد، دچار تحلیل غضروف و التهاب می‌شود. این وضعیت باعث شنیده شدن صدای تق‌تق یا کلیک هنگام جویدن، حرف زدن یا حتی خمیازه کشیدن می‌شود. در آرتروز مزمن، صدا دادن فک علاوه بر التهاب و تورم ممکن است با درد، خشکی مفصل و کاهش دامنه حرکتی همراه باشد. درمان این نوع آرتریت، نیازمند کنترل التهاب و مراقبت از مفصل آسیب‌دیده است.

شکستگی استخوان فک

در برخی موارد، صدا دادن فک ناشی از شکستگی یا آسیب‌دیدگی استخوان فک است. حتی ترک‌های کوچک در گذشته که به درستی درمان نشده‌اند، می‌توانند در هنگام جویدن غذا یا حرکت دادن فک، صدا ایجاد کنند. در این حالت صدا دادن فک اغلب با درد، کبودی، تورم یا محدودیت حرکت همراه است، اما در برخی افراد، صدا دادن فک که به دنبال یک آسیب‌دیدگی قدیمی ظاهر بروز می‌کند، بدون درد است. شناسایی دقیق این مشکل معمولا نیاز به عکس‌برداری دارد و درمان آن بسته به شدت آسیب می‌تواند شامل دارو، فیزیوتراپی یا جراحی باشد.

آپنه خواب

اگرچه آپنه خواب به‌عنوان یک اختلال تنفسی شناخته می‌شود، اما ممکن است به‌طور غیرمستقیم با صدا دادن فک در ارتباط باشد. در بسیاری از بیماران مبتلا به آپنه خواب، فشردگی عضلات فک و دندان‌قروچه شبانه مشاهده می‌شود. این فشار مداوم به مفصل فک، می‌تواند یکی از علت‌های صدا دادن فک هنگام غذا خوردن یا حتی در حال استراحت باشد. در برخی افراد، این صداها بدون درد و تنها به صورت صدای کلیک یا خش‌خش احساس می‌شود. درمان آپنه خواب نه تنها به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند، بلکه می‌تواند فشار روی مفاصل فک را نیز کاهش دهد.

عفونت کردن استخوان فک

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند باعث صدا دادن فک شود، عفونت در ناحیه استخوان فک است. این نوع عفونت که به آن «استئومیلیت فک» گفته می‌شود، اغلب به دلیل انتشار باکتری از دندان‌های عفونی یا پس از جراحی‌های دهان ایجاد می‌شود. التهاب و تخریب بافت استخوانی ناشی از این عفونت منجر به درد، تورم و گاهی تولید صدای غیرطبیعی در مفصل فک شود. در برخی بیماران، علت صدا دادن فک بدون درد ممکن است مربوط به مراحل ابتدایی عفونت باشد که هنوز علائم شدید ظاهر نشده‌اند. خشکی دهان، طعم بد در دهان، درد صورت و التهاب از دیگر علائم عفونت استخوان فک هستند. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک یا مداخلات جراحی می‌تواند از پیشرفت مشکل جلوگیری کند.

مال‌اکلوژن

مال‌اکلوژن به معنی قرارگیری نامناسب فک و دندان‌ها بر روی یکدیگر هنگام بستن دهان است که می‌تواند باعث وارد شدن فشار نامتقارن به مفصل فک شود. در افرادی که دچار مال‌اکلوژن هستند، حرکت فک هنگام جویدن یا حرف زدن به‌درستی انجام نمی‌شود و ممکن است صدای کلیک یا تق‌تق در مفصل فک شنیده شود. گاهی این صداها بدون درد هستند، اما در صورت مزمن شدن، می‌توانند به درد فک یا سردردهای ناشی از فشار عضلانی منجر شوند. اصلاح موقعیت فک و دندان‌ها با درمان‌های ارتودنسی می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

سندرم درد میوفاشیال

سندرم درد میوفاشیال یا میوفاسیال، یک از اختلال مزمن عضلانی است که با درد و فشار در یک عضله خاص مانند عضلات فک و صورت همراه است. این عارضه که معمولا پس از انقباض مکرر عضله در طول زمان اتفاق می‌افتد، باعث ایجاد نقاط ماشه‌ای در عضلات می‌شود که در پاسخ به لمس یا فعالیت، درد ایجاد می‌کنند.

از علائم شایع این سندروم می‌توان به صدا دادن فک به ویژه هنگام حرکت‌های دهان مثل جویدن یا صحبت کردن، درد عضلانی، درد مداوم یا پیشرونده، مشکلات خواب و تغییرات خلق و خو اشاره کرد. علت صدا دادن فک بدون درد در برخی بیماران ممکن است ناشی از اختلال عملکرد عضلانی بدون التهاب حاد باشد. سندرم درد میوفاشیال نیاز به درمان چند جانبه شامل فیزیوتراپی، داروهای شل‌کننده عضلات و تکنیک‌های کاهش استرس دارد.

آملوبلاستوما یا تومور

آملوبلاستوما یک نوع تومور خوش‌خیم اما مهاجم است که در استخوان فک به‌ویژه در فک پایین رشد می‌کند. این تومور می‌تواند به‌تدریج ساختار فک را تغییر دهد و باعث ناهماهنگی در حرکت مفصل فک شود. صدا دادن فک هنگام غذا خوردن یا باز کردن دهان می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه این تومور باشد. تشخیص آملوبلاستوما معمولاً با تصویربرداری دقیق انجام می‌شود و درمان آن اغلب شامل جراحی است.

برای صدای فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اکنون که می دانید علت صدا دادن فک و صدا دادن فک نشانه چیست، نکته مهم این است که چه زمانی و برای صدای فک به چه دکتری مراجعه کنیم. در صورت مشاهده علائم زیر (همراه با جابجایی فک و صدا دادن)، با دندانپزشک یا ارتودنتیست خود به او مراجعه کنید:

• ایجاد آسیب در ناحیه فک و مصرف مسکن در حالتی که درد برای چند روز ادامه داشته باشد.
• درد فک که باعث بیدار شدن شما در خواب یا مشکل هنگام غذا خوردن شود.
• داشتن محدودیت در حرکت دادن فک.
• داشتن ورم در ناحیه مفصل فک.
• سردردهای متناوب.

در صورتی که مشکل فک جدی نباشد، ممکن است متخصص شما ارتودنسی متحرک را برای درمان پیشنهاد دهد. هزینه ارتودنسی متحرک نسبت به ثابت کمتر است؛ ولی انتخاب این روش درمانی به نظر پزشک معالج بستگی دارد.

روش‌های درمان صدا دادن فک

در بخش‌های قبلی به این سوال پاسخ دادیم که آیا صدا دادن فک خطرناک است یا خیر. در صورتی که متوجه شدید علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن یا باز و بسته کردن دهانتان به یک بیماری زمینه ای برمی‌گردد یا علائم نگران کننده‌ای داشتید، باید روش‌های درمانی لازم برای رفع این مشکل را به کار ببرید.

روش‌های درمان این مشکل شامل چند تکنیک خانگی، پزشکی و حتی تمرینات ورزشی هستند که در ادامه به بررسی هر کدام می‌پردازیم.

در صورتی که پزشک متخصص تشخیص استفاده از ارتودنسی را داد، حتما درمورد گزینه های ارتودنسی نامرئی با وی مشورت کنید. قیمت ارتودنسی نامرئی کمی بیشتر از ارتودنسی ثابت فلزی است اما مزیت دیده نشدن در دهان بیمار را دارد.

درمان خانگی

در صورتی که پزشک تایید کند مشکل فک شما جدی نیست، می‌توانید از درمان صدا دادن فک در طب سنتی کمک بگیرید. از جمله بهترین روش‌های درمان خانگی صدا دادن فک، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از کمپرس سرد و گرم: این روش باعث شل شدن و رفع گرفتگی عضلات مفصل گیجگاهی فک شده و درد شما را هم کمتر می‌کند.
• استفاده از داروهای بدون نسخه: مصرف داروهای بدون نسخه و ضد التهاب مثل آسپرین یا ایبوپرفون هم در صورتی که درد و التهاب فک داشته باشید، به شما کمک خواهد کرد.
• قرار دادن محافظ دندان: اگر علت صدا دادن فک شما دندان قروچه باشد، می‌توانید با استفاده از محافظ دندان، این مشکل را حل کنید.
• خوردن غذاهای نرم: غذاهای نرم و لقمه های کوچک، فشار روی فک را کمتر کرده و مانع از صدا دادن آن می‌شوند.
• مدیریت استرس: با انجام تمرینات آرامش بخش و کاهش استرس خود می‌توانید از انقباض ماهیچه‌های فک خود جلوگیری کنید.

نکته مهم: به هیچ عنوان روش‌هایی مثل شکستن قولنج فک را امتحان نکنید.

درمان پزشکی

در صورتی که پزشک تشخیص دهد مشکل فک شما جدی است و نیاز به درمان دارد، احتمالا روش‌های پزشکی را به شما پیشنهاد دهد. برای مثال وجود مشکلاتی مثل جلو بودن فک بالا، مال اکلوژن و… از جمله مواردی هستند که حتما باید توسط دندان پزشک متخصص برطرف شوند تا به دنبال آن، صدا دادن فک شما هم درمان شود.

برخی از روش‌های پزشکی برای رفع این مشکل، عبارتند از:

• تزیق استروئید: این روش زمانی تجویز می‌شود که بیمار با مشکلاتی مثل سندرم درد میوفاسیال یا آرتروز فک مواجه باشد.
• استفاده از تجهیزات دهانی: تجهیزاتی مثل نایت گارد، از به هم ساییدگی دندان‌ها و صدای فک جلوگیری می‌کند.
• تجویز دارو: گاهی اوقات پزشک ناچار است از داروهای ضدالتهابی یا مسکن با دوز بالا برای تسکین درد یا درمان التهاب و عفونت فک استفاده کند.
• ارتودنسی دائمی: اگر صدای فک به دلیل نامرتب بودن دندان یا همتراز نبودن دو فک باشد، با ارتودنسی می‌توان مشکل را حل کرد.
• تحریک الکتریکی عصب: یکی از روش‌های پزشکی برای کاهش درد و کنترل صدا دادن فک، استفاده از تحریک الکتریکی عصب است که به بهبود عملکرد عضلات و کاهش فشار روی مفصل فک کمک می‌کند.
• تزریق مسکن: در مواردی که علت صدا دادن فک التهاب یا درد شدید باشد، تزریق داروهای مسکن و ضدالتهاب به ناحیه مفصل فک می‌تواند علائم را به‌طور موقت کنترل کند.
• سونوگرافی: درمان با سونوگرافی و استفاده از امواج صوتی، موجب افزایش جریان خون و کاهش التهاب می‌شود و می‌تواند در بهبود صدا دادن فک هنگام غذا خوردن موثر باشد.
• لیزردرمانی (امواج رادیویی): لیزردرمانی یا استفاده از امواج رادیویی با انرژی پایین، به کاهش التهاب مفصل و بازگرداندن حرکت طبیعی فک کمک کرده و یکی از روش‌های مفید برای کاهش درد و صدای فک بدون به شمار می‌رود.
• جراحی فک: در نهایت اگر هیچ روشی جوابگو نبوده و مشکل حاد باشد، چاره‌ای جز جراحی فک باقی نمی‌ماند. معمولا جراحی فک به تنهایی تاثیر گذار نیست و باید یک دوره ارتودنسی قبل و بعد از عمل جراحی فک نیز انجام شود. اگر با دیده شدن بریس در دهان مشکل دارید، ارتودنسی سرامیکی گزینه خوبی برای شما است.

در صورتی که میخواهید بدانید هزینه ارتودنسی برای درمان ناهنجاری های فکی چقدر است، به صفحه راهنما مراجعه کنید.

درمان با ورزش

جدا از روش‌های بالا برای درمان صدا دادن فک بدون درد و صدا دادن فک هنگام غذا خوردن، ورزش برای صدای فک نیز از روش‌های محبوب است. اگر صدا دادن فک بدون درد است، در امتحان این روش‌ها تردید نکنید:

1. ورزش‌های تقویتی برای صدا دادن فک: برای انجام این ورزش برای صدای فک، انگشت شست خود را زیر چانه قرار، و به آرامی فشار دهید. همان طور که انگشت خود را فشار می دهید، به آرامی دهان خود را باز کنید و پیش از بستن را چند ثانیه باز نگه دارید.
2. ورزش‌های کششی برای صدای استخوان فک: برای انجام این ورزش برای صدای فک (در صورت صدا دادن فک بدون درد)، نوک زبان خود را به سقف دهان فشار دهید. سپس دهان خود را به آرامی تا جایی که درد نداشته باشید، باز کنید.
3. ورزش‌های آرامش بخش برای صدای مفصل فک: این ورزش برای صدای فک درصورتی که صدا دادن فک شما و سفت شدن آن دلایل روانی مانند استرس داشته باشد، بسیار مفید خواهد بود. برای انجام این ورزش برای صدای فک، تا شماره ۵ یا ۱۰ نفس خود را به داخل بکشید و بعد به آرامی نفس را بیرون بدهید. این تمرین دقیقا یک ورزش برای صدای فک نیست، اما با کاهش استرس می تواند درد و حاصل از جابجایی فک و صدا دادن آن را کاهش دهد.

سوالات متداول

در این بخش به سوالات پرتکرار شما پاسخ می‌دهیم.

آیا صدا دادن فک خطرناک است؟

در صورتی که این مشکل به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد نشده باشد، کاملا طبیعی بوده و جای نگرانی چندانی ندارد. با این حال بهتر است برای بررسی دقیق‌تر وضعیت سلامتی خود از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.

علت صدا دادن فک چیست؟

این مشکل ممکن است به دلایل زیادی مثل دندان قروچه، قفل شدن فک، قرارگیری نادرست دندان‌ها، اختلالات فک و … رخ دهد.

روش درمان خانگی برای درمان صدا دادن فک چیست؟

شما می‌توانید با مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن، کیسه آب گرم یا آب سرد، خوردن غذاهای نرم و کاهش استرس، این مشکل را تا حدودی برطرف کنید.

علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن چیست؟

صدا دادن فک هنگام غذا خوردن معمولا به دلیل سفتی عضلات، اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ)، دندان‌قروچه یا مال اکلوژن و ناهماهنگی در بسته شدن دندان‌ها ایجاد می‌شود. این وضعیت ممکن است در اثر استرس، استفاده زیاد از فک، یا حتی آسیب قدیمی به مفصل فک باشد.

علت صدا دادن فک بدون درد چیست؟

صدا دادن فک بدون درد معمولا به دلیل جابجایی جزئی دیسک مفصل فک، عادت‌های دهانی نادرست مانند جویدن زیاد آدامس، دندان قروچه، جویدن ناخن یا فشار آوردن به فک یا حرکات ناهموار در این مفصل ایجاد می‌شود. تا زمانی که این حالت با درد، خشکی یا محدودیت حرکتی همراه نباشد، معمولا خطرناک نیست و نیاز به درمان فوری ندارد، اما بهتر است تحت نظر پزشک باقی بماند.

درمان صدا دادن فک در طب سنتی چیست؟

درمان صدا دادن فک در طب سنتی شامل استفاده از روغن‌هایی مانند روغن سیاه‌دانه، بابونه یا کنجد برای ماساژ ناحیه فک، استفاده از کمپرس سرد و گرم، استفاده از داروهای گیاهی با خواص ضد درد و ضد التهاب مانند زنجبیل و زردچوبه، پرهیز از فعالیت و جویدن زیاد و کنترل استرس است. این روش‌ها به کاهش تنش عضلانی و بهبود حرکت مفصل کمک می‌کنند.

صدا دادن فک، چه با درد و چه بدون درد، می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات مفصل فک، ناهماهنگی دندان‌ها، التهاب، یا حتی مشکلاتی مثل آرتریت و دندان‌قروچه باشد. اگر صدای تق تق یا کلیک فک همراه با درد، قفل شدن فک یا محدودیت در باز کردن دهان است می‌تواند خطرناک بوده و باید توسط متخصص بررسی شود.

شاید بپرسید برای صدا دادن فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟ شما میتوانید برای تشخیص دقیق، درمان موثر و جلوگیری از پیشرفت مشکل، در اولین فرصت به مطب دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.

دکتر سعید قریشی

دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی با بیش از ۲۰ سال سابقه‌ در درمان ناهنجاری‌های فک و دندان، نفر اول بورد تخصصی کشور، دارای بورد تخصصی ارتودنسی از کانادا و عضو انجمن ارتودنسی آمریکا (AAO) هستند. برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره می‌توانید به هر یک از سه مرکز تخصصی ارتودنسی در تهران (واقع در مناطق سعادت‌آباد، تهرانپارس و نواب) و یا مطب ارتودنسی قم تحت مدیریت ایشان، مراجعه فرمایید.

درباره دکتر قریشی رزرو نوبت

مطالب مرتبط

دلایل انحراف فک + بهترین روش های درمان کجی فک رویش مجدد دندان دائمی مسواک زدن در شب بهتر است یا صبح؟ بهترین زمان مسواک زدن در روز دیپ بایت چیست + علل بروز و روش درمان سایش دندان چیست؟ دلایل، درمان و راه‌های پیشگیری آندربایت دندان و روش‌های درمان قطعی