دندان عقل نهفته یکی از مشکلات شایع دندانی است که افراد بسیاری با آن مواجه هستند. دندان عقل که معمولا در سنین جوانی رشد می‌کند، ممکن است به دلیل عدم فضای کافی در فک، به‌طور کامل بیرون نیامده و در زیر لثه باقی بمانند. این وضعیت نه تنها می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود، بلکه عوارض جدی‌تری نیز به همراه دارد.
اگر شما هم از درد دندان عقل نهفته رنج می‌برید یا تنها به دنبال کسب اطلاعات بیشتری درباره این موضوع هستید، با ما همراه باشید تا پاسخ سوالات خود را بیابید و قدمی به سوی سلامت دهان و دندان خود بردارید.
دندان عقل نهفته
دندان عقل نهفته، به دندان مولر سومی اطلاق می‌شود که در زمان رشد و رویش دندان‌های دائمی، به‌طور کامل یا جزئی در استخوان فک یا بافت لثه محبوس شده و نتوانسته به فضای دهان راه یابد.
کمبود فضا در فک، ناهنجاری‌های دندانی و عدم هم راستایی دندان عقل با سایر دندان‌ها از جمله دلایلی است که باعث می‌شود این دندان در زیر لثه به دام بیفتد و تبدیل به دندان نهفته شود. در بخش‌های بعد مشکلات و عوارض این مشکل را توضیح می‌دهیم.
انواع دندان عقل
نهفتگی دندان عقل به اشکال مختلفی که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، رخ می‌دهد. تشخیص نوع نهفتگی دندان عقل تنها توسط دندانپزشک و با گرفتن عکس رادیولوژی امکان‌پذیر است.
| نهفتگی جزئی یا نیمه نهفته | قستی از دندان عقل به سطح لثه آمده است و بخش دیگر در استخوان فک یا لثه محبوس است. |
| نهفتگی کامل | دندان عقل به طور کامل در فک و لثه باقی مانده و هیچ قسمتی از آن به سطح لثه نمی‌آید. |
| نهفتگی بافت نرم | دندان عقل از بافت استخوانی فک عبور کرده اما در بافت نرم لثه گیر می‌کند. |
| نهفتگی بافت سخت یا استخوانی | دندان عقل در بافت سخت استخوان فک که محل تشکیل دندان است به دام افتاده و کاملا توسط استخوان فک و لثه پوشانده می‌شود. |
| نهفتگی افقی | دندان عقل به شکل افقی رشد کرده و زیر خط لثه باقی می‌ماند. |
| نهفتگی عمودی | دندان عقل کاملا عمودی و در جهت صحیح و هم راستا با سایر دندان‌ها رشد کرده اما خط لثه بیرون نمی‌زند. |
| نهفتگی مزیال یا میانی | تاج دندان عقل در زمان رشد به سمت جلوی دهان زاویه پیدا می‌کند. |
| نهفتگی دیستال یا انتهایی | تاج دندان عقل به سمت عقب و داخل دهان زاویه دارد. |
عکس دندان عقل نهفته در حالت‌های مختلف را تصویر زیر می‌بیند:
علائم دندان عقل نهفته
علائم دندان عقل نهفته در همه افراد یکسان نیست هر فرد تجربه متفاوتی از نهفتگی دندان عقل دارد. زیرا نوع نهفتگی دندان‌ها با هم فرق دارد، همچنین ممکن است تنها یک دندان عقل به صورت نهفته باشد یا همه دندان‌های عقل در زیر لثه پنهان مانده باشند.
به طور کلی رایج‌ترین نشانه‌های نهفتگی دندان عقل فک بالا و پایین عبارت است از:
- التهاب و احساس درد در ناحیه اطراف دندان (قسمت انتهای فک)
- خارش لثه در محل رویش دندان عقل
- قرمزی، تورم و خونریزی لثه
- درد فشاری در دهان و دندان مولر دوم
- احساس درد در استخوان فک و مفصل گیجگاهی
- سردردهای مزمن
- احساس درد در گوش چشم و گلو
- تورم گونه
- سخت باز و بسته شدن دهان
- تورم غدد
- احساس طعم ناخوشایند در دهان
- تنفس بد بو
- اختلال بینایی موقت
- بهم ریختگی و بی نظمی دندان‌ها
علائم ذکر شده ممکن است با سایر مشکلات دهان و دندان مشترک باشد. لذا برای اینکه مطمئن شوید علائم شما به نهفتگی دندان عقل ربط دارد، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
با دندان عقل نهفته چه کنیم؟
اگر سوال شما نیز این است که با درد دندان عقل نهفته چه کنیم؟ بهترین تصمیم برای کشیدن دندان عقل به شرایط دندان و نظر دندانپزشک بستگی دارد. اگر دندان عقل نهفته با درد شدید، عفونت مزمن لثه یا استخوان فک، پوسیدگی دندان، فشار به دندان‌های کناری و مشکلات ارتودنسی همراه باشد، چاره‌ای جز کشیدن یا جراحی آن وجود ندارد.
روش درمان دندان عقل نهفته
- کشیدن دندان نهفته مولر سوم: این روش در مواردی به کار می‌رود که دندان عقل نیمه نهفته بوده یا کاملا از لثه خارج شده باشد. به طور کلی کشیدن دندان عقل نهفته فک پایین نسبت به فک بالا دشوارتر است. با این حال جزئیات این عمل به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد.
- جراحی دندان عقل نهفته: روش درمانی برای دندان عقل کاملا نهفته یا دندان عقل کج، عمل جراحی است. طی جراحی، دندانپزشک تمام بافت نرم و استخوانی روی دندان را برمی‌دارد تا بتواند دندان را از بافت پیوندی حفره دندانی جدا کند. بعد از خارج کردن دندان عقل، محل جراحی بخیه می‌شود تا روند ترمیم بافت فک و لثه با سرعت بیشتری طی شود.
مراقبت های پس از جراحی دندان نهفته عقل
برای تسریع فرآیند بهبودی و جلوگیری از عوارضی مانند عفونت محل جراحی لازم است بیمار بعد از جراحی دندان عقل مراقبت‌های زیر را با دقت انجام دهد:
- برای قطع شدن خونریزی یک تکه گاز استریل را روی محل زخم قرار داده و تا یک ساعت فشار دهید.
- پانسمان روی زخم را تغییر ندهید. این کار از لخته شدن خون جلوگیری کرده و خونریزی را تشدید می‌کند.
- تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی آب دهان را تف نکنید.
- در طول این دوره، از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید.
- غذاهای نرم مانند سوپ مصرف کنید.
- برای کاهش درد و احتمال عفونت، داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک را به طور مرتب مصرف کنید.
- بعد از گذشت یک روز، دهان خود را با دهانشویه مناسب یا محلول آب و نمک رقیق شستشو دهید.
- اندکی ورم و کبودی صورت بعد از جراحی طبیعی است و به تدریج از رفع می‌شود.
- در ساعات اولیه بعد از جراحی دندان عقل، برای کاهش تورم صورت می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.
- تا بهبودی کامل محل جراحی فعالیت بدنی شدید و ورزش سنگین را کنار بگذارید.
۶ عوارض دندان عقل نهفته درمان نشده
کسانی که نسبت به درمان دندان عقل خود بی‌توجه هستند یا به هر دلیلی از کشیدن یا جراحی دندان عقل نهفته خودداری می‌کنند باید خود را برای مواجهه با عوارض و مشکلات زیر آماده کنند.
۱. آسیب دیدن دندان‌های مجاور
تا زمانی که این دندان جراحی نشده و در زیر لثه حضور دارد، تلاش می‌کند از راهی برای خروج از لثه قرار گرفتن در فضای دهان برای خود باز کند. این تقلای مدام، به دندان‌ها مجاور (دندان‌های مولر دوم) فشار وارد کرده و احتمال بهم ریختگی و پوسیدگی ریشه آن‌ها را افزایش می‌دهد.
۲. افزایش بیماری‌های پریودنتال
دسترسی به دندان عقل نیمه نهفته و نهفته دشوار است و فرد نمی‌تواند به خوبی این دندان را مسواک بزند و تمیز کند. از این رو دندان عقل پنهان به محل مناسبی برای تجمع و رشد باکتری‌ها تبدیل می‌شود. همین مسئله موجب افزایش احتمال ابتلا به عفونت لثه و بیماری‌های پریودنتال می‌شود.
۳. کیست لثه
یکی دیگر از عوارض گیر کردن ندان عقل نهفته زیر لثه، ایجاد کیست لثه است. کیست لثه یک کیسه پر از مایع است که به مرور به استخوان نگهدارنده دندان فشار وارد کرده و موجب تحلیل و تخریب استخوان فک و آسیب به عصب دندان می‌شود.
۴. سرگیجه و سردرد مزمن
سردرد و سرگیجه نیز از جمله مشکلاتی هستند که عدم درمان این مشکل برای شما به وجود می‌آورد. این درد در گوش، مفصل گیجگاهی فکی، ناحیه گلو و حتی چشم‌ها هم احساس می‌شود. تا زمانی که دندان عقل را خارج نکنید این دردهای آزار دهنده شما را رها نمی‌کنند.
۵. بوی بد دهان
عفونت لثه و آسیب دیدن ریشه دندان‌های مجاور، می‌تواند باعث احساس طعم و بوی بد دهان شود. بنابراین توصیه می‌شود قبل از اینکه دندان نهفته شده عقل، مشکلی برای شما پیش آورد نسبت به درمان آن اقدام کنید.
۶. مشکلات سینوسی
دندان عقل نهفته فک بالا با اعمال فشار روی حفره سینوسی، ایجاد احتقان، درد سینوسی و سردرد را برای افراد به همراه دارد.
سولات متداول
در این بخش به سوالات پرتکرار شما عزیزان پاسخ می‌دهیم.
آیا جراحی دندان عقل نهفته درد دارد؟
جراحی دندان عقل نهفته یک عمل ساده است که با بی حسی موضعی انجام می‌شود. بنابراین بیمار طی جراحی دردی را احساس نمی‌کند. اما با از بین رفتن اثر داروی بی‌حسی، اندکی احساس درد و ناراحتی وجود دارد که طی ۳ تا ۷ روز کاهش یافته و کاملا بهبود می‌یابد.
دندان عقل نهفته روی عصب یعنی چه؟
در برخی افراد، دندان عقل نهفته فک پایین در نزدیکی عصب‌های انتقال دهنده حس به زبان و لب‌ها قرار گرفته است که به آن دندان عقل نهفته روی عصب می‌گویند.
جراحی و کشیدن این دندان به بررسی بیشتری نیاز دارد و حتما باید توسط جراح یا دندانپزشک باتجربه انجام شود. در غیر این صورت خطراتی مانند آسیب دیدگی عصب‌ها، بیمار را تهدید می‌کند.
دندان عقل نهفته در سینوس چه خطری دارد؟
اگر دندان عقل نهفته فک بالا در نزدیکی حفره سینوس قرار گرفته باشد به سینوس‌ها فشار وارد می‌کند. همچنین احتمال انتقال وارد شدن ذرات غذا و باکتری‌های گیر کرده در دندان عقل نهفته به سینوس‌ها وجود دارد که باعث درد و گرفتگی سینوس‌ها، سردردهای سینوسی، علائم آلرژی و بروز بیماری سینوزیت می‌شود.
علاوه بر این، بروز عفونت در دندان نهفته و سرایت آن به سینوس‌ها منجر به بروز علائمی مانند تب، افزایش ترشحات بینی و بوی بد دهان می‌شود.
بهترین سن برای کشیدن دندان عقل نهفته چه موقع است؟
بهترین زمان برای کشیدن یا جراحی دندان عقل نهفته ۲۵ تا ۳۰ سالگی است که رویش دندان کامل شده است. بعد از ۳۰ سالگی، استخوان فک سخت و محکم شده و کشیدن دندان دشوارتر می‌شود.
شاید شما هم احساس درد ناگهانی و شدید در انتهای فک‌تان را تجربه کرده یا متوجه تورم و قرمزی در لثه‌تان شده باشید. این نشانه‌ها می‌توانند علامت هشداری در مورد وجود دندان عقل نهفته باشند. اما نگران نباشید؛ با مراجعه به به موقع دندانپزشک و پیگیری روند رویش دندان عقل می‌توانید با روش درمانی مناسب، مشکل خود را حل کنید.
