اوپن بایت جلوی دهان اغلب در دندانپزشکی درمان دشواری به شمار می‌آید از علت ایجاد آن گرفته تا نحوه درمان. در اینجا با اوپن بایت جلوی دهان بیشتر آشنا می‌شوید.
فهرست عناوین
عوامل ایجاد اپن بایت
اوپن بایت جلوی دهان به چند دلیل ممکن است ایجاد شود، شناسایی شایع‌ترین عوامل ایجاد کننده اوپن بایت، ابزار مفیدی در تشخیص است.
الف- اوپن بایت ممکن است به علت تغییر موقعیت دندانها در یک قوس دندانی و یا تغییر موقعیت دندانها بین دو فک ایجاد شده باشد.
نمونه های آن در شکل یک و دو نشان داده شده است.
از جمله مواردی که شامل عوامل گفته شده هستند، عبارتند از:
• مکیدن انگشت
• فشار دادن زبان به دندانهای جلویی
• مشکل موقعیت زبان که می‌تواند به اختلالات مسیر تنفسی مرتبط باشد
• استفاده بیش از اندازه از وسیله های دهانی مانند بایت پلیت
• بیرون زدن غیر طبیعی دندان به واسطه آنکیلوز
همچنین اوپن بایت ممکن است به علت ایجاد تغییراتی در ارتباط فک بالا یا پایین و یا ارتباط بین این دو فک ایجاد شده باشد که از جمله موارد آن عبارتند از:
• بیماری دژنراتیو مفصل
• ارتباط اسکلتی کلاس دو یا سه
• زاویه صفحه ماندیبولار شیب‌دار بخصوص در بیمارانی که صورت کشیده دارند
ب- همچنین اوپن بایت ممکن است در اثر ساییدگی دندانها اتفاق بیفتد بدون این که دندانها در جهت جبران آن بیشتر بیرون بزنند.
یک مثال خوب از این مورد زمانی است که دندانهای بیمار در اثر مکیدن زیاد لیموترش فرسایش یافته و کوتاه شده است اما متناسب با نرخ فرسایش آن، برای جبران بیرون نزده است. در شکل سه و چهار نمونه ای از این مورد دیده میشود.
یکی از ساده ترین ابزارها برای تشخیص علت اوپن بایت جلوی دهان، استفاده از مدل مفصل دار ساخته شده از دهان بیمار است.
اگر مدل ساخته شده به خوبی از نظر ارتباط اکلوزال متناسب و منطبق است اما دندانهای جلویی بیمار هنگام بستن فکها نمی‌توانند یکدیگر را لمس نمایند مشکلی در موقعیت دندانها در قوس دندانی وجود ندارد بلکه مشکل مربوط به موقعیت و جایگاه فک بالا نسبت به فک پایین است (شکل ۵ و ۶).
در این بیماران اوپن بایت معمولاً بسیار خطی است به این معنی که دندانهای آسیاب بزرگ با یکدیگر تماس دارند اما هنگامی که به سمت جلوی دهان میروید اوپن بایت به صورت پیش رونده با الگوی خطی بزرگ‌تر میشود (شکل ۷).
در صورتی که بیمار در موقعیت دندانهای دو فک نسبت به هم مشکل داشته باشد در مدل ساخته شده از دهان او، اوپن بایت مشابه وضعیتی دیده میشود که در دهان بیمار مشاهده میگردد.
معمولاً مدل‌ها الگوی نامنظم بیرون زدن دندانها را نشان میدهند.
در این بیماران در بسیاری از موارد می‌توان ارتباط کاملاً درستی در دندانهای عقبی دید و تنها دندانهای جلویی یا برخی از دندانهای جلویی با یکدیگر تماس ندارند.
اوپن بایت به علت تغییر ارتباط بین فک پایین و بالا
معمولاً این به معنای ارتباط و انطباق درست دندانهای بالایی و پایینی در مدل ساخته شده از دهان بیمار است اما در واقعیت، دندانهای بیمار در ناحیه جلوی دهان به هم نمی‌رسند.
در بسیاری از موارد این وضعیت از پیامدهای بیماری تخریب مفصل (دژنراتیو مفصل) است اما گاهی اوقات نیز ممکن است علت آن جابه‌جایی قابل توجه بین موقعیت کوندیل (لقمه) و اکلوژن همیشگی آن باشد.
در این موارد برای بیمارانی که عضله ای را از دست داده اند که موقعیت فکها را مشخص و برنامه ریزی میکند، این وضعیت متداول است.
این وضعیت پس از تغییر اکلوزال عقب دهان اتفاق می‌افتد برای مثال پس از ترمیم یا برداشتن دندان آسیاب بزرگ اول یا دوم، استفاده از یک وسیله دهانی اکلوزال یا شروع درمان ارتودنسی
تشخیص علت این انواع اوپن بایت با معاینه سابقه وضعیت دندانها و اوپن بایت بهتر انجام میشود.
نکته کلیدی برای بررسی علت اوپن بایت این است که زمان شروع اوپن بایت مشخص شود.
در بسیاری از موارد شروع اوپن بایت از پیشروی بیماری تخریب مفصل آغاز شده و ممکن است بدون نشانه های دیگر بیماری، اتفاق بیفتد.
در این بیماران دندانهای جلویی احتمالاً زمانی با هم تماس پیدا میکند و احتمالاً شواهد مقداری ساییدگی مانند عدم وجود ماملونها (دندانه‌های اره ای شکل لبه دندانها) نیز دیده میشود.
ممکن است اوپن بایت به مرور بدتر شود. سرعت تشدید اوپن بایت بستگی به سرعت پیشروی فرآیند تخریب مفصل دارد. بر عکس در بیماری که اوپن بایت به تغییر ارتباط فک بالا و پایین مرتبط میشود ( شل شدن عضله بالی جانبی و عقب رفتن فک پایین) معمولاً سابقه برخی درمان‌های دندانپزشکی وجود دارد که ممکن است ترمیم دندان عقبی، کشیدن دندان عقبی، استفاده از وسیله دهانی و یا شروع درمان ارتودنسی باشد .
در هر صورت هر درمان دندانپزشکی که توسط متخصص ارتودنسی انجام شده باشد، احتمالاً اوپن بایت به سرعت ایجاد میشود و در برخی موارد این اتفاق بلافاصله پس از درمان (نه به صورت تدریجی و پیش روند) رخ میدهد .
تمامی این احتمالات باعث میشود تشخیص علت اصلی پیش از شروع مسیر درمان برای اصلاح اوپن بایت، دشوار شود.
اوپن بایت ناشی از مشکلات مفصلی
در صورتی که اوپن بایت به تدریج ایجاد شده باشد احتمال بیماری تخریب مفصل به عنوان یکی از احتمالات قوی مسبب اوپن بایت در نظر گرفته میشود.
در صورتی که اوپن بایت پس از نوعی درمان دندانپزشکی که اخیراً انجام داده اید و اکلوژن عقب دهان را تغییر داده ، ایجاد شده است ممکن است علت آن عضله بالی جانبی باشد.
در صورتی که شک دارید بیماری تخریب مفصل عامل آن است یا نه بهترین کار این است که تصویر برداری از مفاصل انجام شود تا مشخص شود موقعیت دیسک‌ها و همچنین شکل و وضعیت ساختارهای استخوانی لقمه و حفره چگونه است.
ام آر آی، استاندارد طلایی تصویر برداری از بافت‌های سخت و نرم محسوب میشود اما سی تی اسکن پرتو مخروطی و همچنین توموگرافی نیز می‌توانند مشکلات بافت‌های سخت را آشکار نمایند.
مهم‌ترین مسئله این است که آیا فرایند تخریب در مفاصل اتفاق افتاده است یا نه.
هر گونه درمانی که برای اصلاح اوپن بایت صورت گرفته است موقتی بوده و در صورتی که مشکل مفاصل ادامه پیدا کند، اوپن بایت دوباره ایجاد میشود.
در شکل زیر بیمار مشکوک به بیماری تخریب مفاصل و اوپن بایت حاصل از آن است. علت شک این بود که بیمار از تصویر برداری امتناع می‌کرد.
درمان اوپن بایت جلوی دهان در بیمارانی که مفاصل پایدار است
بیمارانی که به واسطه عدم تناسب درست ارتباط درست بین فک بالا و پایین دچار اوپن بایت شده اند و مشکل مفصل ندارند چند روش درمانی پیش رو دارند.
نقطه شروع درمان اصلاح اکلوژن این است که ابتدا موقعیت درست دندانهای جلویی نسبت به ساختار صورت، تعیین شود.
این کار را می‌توان با استفاده از بخش نمایان دندانها در هنگامی که لب‌ها در حالت استراحت قرار دارد و عکسهای دهان و لبخند کامل انجام داد تا موقعیت مناسب و مطلوب دندانهای جلویی مشخص شود.
در برخی بیماران اصلاح موقعیت دندانهای جلویی ممکن است بدون نیاز به تغییر دیگری در اکلوژن اوپن بایت را اصلاح نماید.
در تصویر زیر موقعیت دندانهای دو فک بالا و پایین در ناحیه جلوی دهان از نظر زیبایی قابل قبول بود اما دندانها با یکدیگر تماس و داشتن مگر این که بیمار فک پایین را جلوتر بیاورد تا لبه های دندانهای بالایی و پایینی با هم تماس پیدا کنند.
در این مورد علت اوپن بایت، شکستگی ثانویه کوندیل بود که در سن ۱۸ سالگی اتفاق افتاده بود.
شکستگی کوندیل همان تأثیر را بر کاهش ارتفاع مفصل داشته است که بیماری تخریب مفصل (در موردی که عکس آن پیشتر آمده است) اتفاق می‌افتد.
خوشبختانه به علت پایداری مفاصل و عدم وجود علائم در حال حاضر مشکل ساده تر حل میشود.
چرا اوپن بایت باید درمان شود؟
برخی ممکن است سؤال کنند اگر تاکنون اوپن بایت وجود داشته است، چرا وضعیت به همین حال باقی نمی‌ماند و چرا باید درمان صورت بگیرد.
برای پاسخ به این سؤال باید عوارض و عواقب عدم تماس دندانهای جلویی بررسی شود.
دو مسئله بسیار مهم در این زمینه وجود دارد:
اولین مشکل بیرون زدن بیشتر دندانهای جلویی برای تماس با دندانهای مقابل است. در شرایطی که دندانها مقاومتی در مقابل خود نمی‌بینند، بیشتر از لثه بیرون میزنند.
چیزی که در این بیمار بالا در وهله اول به نظر میرسد این است که دندانها چنین رفتاری نداشته اند چرا که در صورتی که دندان بیشتر از جای خود بیرون بزند، اوپن بایت بسته میشود .
اما نکته دیگر این است که دندانهای جلویی به واسطه مشکل اوپن بایت نسبت به دندانهای دیگر بلندتر شده یا پایینتر آمده اند.
مشکل دوم این است که اگر اوپن بایت جلوی دهان درمان نشود، مشکلات عملکردی ایجاد میشود. در صورتی که دندانهای جلویی به هم نرسد، دندانهای عقبی بیشتر به هم فشار داده می‌شوند بنابراین دچار ساییدگی، شکستگی و یا انحراف می‌شوند. علاوه بر این ممکن است فشار زیادی بر عضله فک وارد شود و درد یا علایم دیگری ایجاد شود.
در این بیمار ساییدگی دندانهای عقبی به ویژه در سمت راست کاملاً مشهود است.
علت عدم مشکل بیرون زدن بیشتر دندانهای جلویی برای جبران فاصله در این بیمار، یک نکته ساده است. این بیمار هر شب هنگام خواب از وسیله دهانی با پوشش کامل دندانها، استفاده می‌نماید. این وسیله همانند یک نگهدارنده ارتودنسی (ریتینر) عمل کرده و جلوی بیرون زدن دندانها را گرفته است. علاوه بر این ، بیمار هنگامی که استفاده از وسیله دهانی را فراموش میکند دچار سردردهای شدیدی میشود. هدف این بیمار از درمان بستن اوپن بایت، بهبود زیبایی دندانها و لبخند و عدم نیاز به استفاده از وسیله دهانی شبانه است.
روش‌های درمان اوپن بایت جلوی دهان حاصل اورجت شدید و خالی بودن جای دندان
گاهی اوقات نیز ممکن است بیمار از نظر مفاصل هیچ مشکلی نداشته باشد اما جلو زدگی شدید دندانها (اورجت) باعث اوپن بایت شده است.
همچنین ممکن است عدم وجود چند دندان جلویی فک بالا که می‌تواند وضعیتی مادرزادی باشد، عامل اوپن بایت باشد.
در بیمار بالا که اورجت شدید دارد، اوربایت شدید نیز دیده میشود و دندانهای جلویی فک پایین پشت دندانهای جلویی بالایی پنهان شده اند.
در این موارد اورجت باید کاهش پیدا کند تا ارتباط دندانهای جلویی به شکل نرمال بازگردد.
اصلاح اورجت معمولاً با بیرونتر کشیدن دندانهای جلویی فک بالا یا کمک به رشد دندانهای جلویی فک پایین انجام میشود. این کار ممکن است تنها با درمان ارتودنسی انجام شود و یا همراه با آن عمل جراحی ارتوگناتیک نیز صورت بگیرد.
یک ابزار بسیار مفید برای اوپن بایت جلوی دهان در بیمارانی که اورجت شدید دارند، عکس نیم‌رخ صورت بیمار در حالتی است که لب‌ها و صورت در موقعیت استراحت هستند.
اوپن بایت حاصل از مشکلات بین دو قوس دندانی
اکثر موارد اوپن بایت به سختی درمان میشود چرا که ترکیبی از مشکلات بین قوس دندانی بالا و پایین و مشکلات داخل یک قوس دندانی، مسبب آن شده است.
در اینجا به مشکل اوپن بایت حاصل از مشکلات بین قوس دندانی بالا و پایین می‌پردازیم.
خوشبختانه در صورتی که بیمار جوان باشد و ساییدگی دندانها اتفاق نیفتاده باشد می‌توان فکها را همراستا کرد و این مشکل را برطرف نمود.
چالشی که در برخی از این موارد وجود دارد این است که اوپن بایت در اثر کمتر بیرون زدن برخی از دندانهای جلویی فک بالا اتفاق می‌افتد.
کمتر بیرون زدن دندان می‌تواند حاصل عادات دهانی مانند مکیدن انگشت، موقعیت زبان یا جویدن و نگه داشتن چیزی بین دندانها (مانند مداد) باشد.
مشکل کم بیرون زدن دندان به این معنی است که لبه لثه نیز در ناحیه این دندان تغییر شکل پیدا میکند.
به خاطر این مشکل برنامه های درمانی غیر ارتودنسی به خصوص درمان‌های ترمیمی که در آنها طول دندان کم بیرون زده، افزایش پیدا میکند تا اوپن بایت بسته شود همیشه از نظر زیبایی چالش برانگیز است (برای مثال در شکل بالا دندان جلویی کناری سمت راست و جلویی وسطی پس از ترمیم، خیلی بلند به نظر می‌رسند.
در صورتی که افزایش طول تاج دندان در سمت چپ دهان انجام شده باشد تا لثه با سمت راست منطبق شود، تمامی دندانهای جلویی خیلی بلند دیده می‌شوند. علاوه بر این دندانهای جلویی کناری و وسطی سمت چپ نیاز به ترمیم دارند تا سطح ریشه بیرون زده پس از عمل افزایش طول تاج دندان، پوشانده شود.
بهترین راه‌حل برای این انواع مشکلات، درمان ارتودنسی است که برای اصلاح موقعیت دندان انجام میشود و در طی آن دندانی که کم بیرون زده است، کمی بیرونتر کشیده میشود تا به اندازه و راستای نرمال برسد. به این ترتیب موقعیت لثه نیز اصلاح میشود و نیاز به هر گونه ترمیم دیگر برطرف میگردد.
با این حال عادتی که باعث شده است چنین مشکلی پیش بیاید باید اصلاح شود. به خصوص در بیمارانی که موقعیت نادرست زبان در دهان باعث این مشکل شده است. همچنین در درمان ارتودنسی ممکن است اصلاحات جزیی در موقعیت دندانهای مقابل ایجاد شود چرا که موقعیت آنها نیز احتمالاً با عادت دهانی نامناسب، تغییر یافته است. باید اصلاح عادت دهانی حتماً مدنظر قرار بگیرد تا از بروز مجدد مشکل جلوگیری شود.
اوپن بایت حاصل از مکیدن لیموترش و خوراکی‌های شیرین
ساده ترین نوع اوپن بایت از نظر درمان، اوپن بایتی است که در اثر کوتاه شدن دندانها به واسطه فرسایش آنها (نه ساییدگی یا دندان قروچه) اتفاق افتاده است و موقعیت دندانهای جلویی تغییری نکرده است. این موارد چندان شایع نیست چرا که معمولاً با فرسایش دندان ، دندانها برای جبران فاصله ایجاد شده بیشتر از جای خود بیرون میزنند و موقعیت آنها تغییر میکند.
نمونه ای از این موارد در شکل زیر آمده است. این بیمار یک مرد ۵۰ ساله است که ۲۵ سال لیمو ترش میمکیده است. در عکسی که از پهلو از دندانهای جلویی گرفته شده است دندانهای عقبی از دندان آسیاب کوچک اول به عقب، همگی در تماس با هم قرار دارند اما شواهد خبر از فرسایش دندانهای جلویی میدهند. از آنجایی که مکیدن لیمو با دندانهای جلویی انجام می‌شده در این فرایند دندانهای جلویی آسیب دیده اند .
برای درمان این مورد ابتدا باید مشخص شود موقعیت لبه برنده دندانها چگونه است. سپس سطح لثه نسبت به آن با استفاده از نسبت پهنا به طول مشخص میشود تا بررسی شود آیا لبه لثه موقعیت درستی دارد یا نه. این مشخص میکند دندان در پاسخ به کوتاه شدن، چه مقدار بیرون زده است. در این مورد (شکل زیر) خطوط ترسیم شده نشان میدهند موقعیت اصلی لبه های برنده دندان که در ابتدا همتراز با صفحه اکلوزال عقب دهان بوده، کجا بوده است.
اندازه گیری از موقعیت پیشین لبه برنده دندان تا لبه کنونی لثه نسبت ۷۷ درصد به دست میدهد. این نسبت در دندانهای جلویی وسطی بسیار متداول است. در نتیجه به نظر میرسد دندانها در جبران کوتاه شدگی، بیرون نزده اند. بنابراین بدون تغییر سطح لثه ترمیم دندان صورت میگیرد و مشکل برطرف میگردد.
