گفته میشود که بهترین سن برای ارتودنسی (یعنی آغاز جدی درمان و قرار دادن بریسها) حدودا بین ۱۲ تا ۱۴ سال است. یعنی زمانی که کودک دندانهای آسیای شیری خود را از دست میدهد. اما برای معاینات اولیه، سن ارتودنسی دندان معمولا کمتر است و به ۷ سال میرسد.
در ادامه توضیح خواهیم داد سیم کشی دندان در چه سنی مناسب است و حداکثر سن برای ارتودنسی کی است.
سن ارتودنسی دندان از زبان دکتر سعید قریشی
در این ویدئوی کوتاه، دکتر قریشی متخصص ارتودنسی توضیح دادهاند که سن مناسب برای ارتودنسی بزرگسالان به چه صورت است:
بهترین سن برای ارتودنسی
همانطور که دیدید، درمانهای ارتودنسی معمولا محدودیت سنی ندارند؛ اما دقیقترین پاسخ به اینکه بهترین سن ارتودنسی چیست، این است که برای هر فرد متفاوت است.
در واقع یک زمان ایدهآل به خصوص برای نصب بریس کودک وجود ندارد؛ اما یک دوره زمانی هست که کودک کاندیدای بسیار خوبی برای معاینه و درمان محسوب میشود.
سن کودک همیشه شاخص دقیقی برای تعیین رشد دندانها و وضعیت آنها نیست.
ما کودکانی را میبینیم که در ۹ سالگی تمام دندانهای شیری خود را از دست دادهاند و دندانهای دائمیشان رشد کرده است. از طرف دیگر، نوجوانان ۱۵ سالهای را هم میبینیم که هنوز چند دندان شیری دارند.
بنابراین، سن ارتودنسی دندان با توجه به چندعامل از جمله شدت ناهنجاری، نوع درمان لازم، وضعیت دندانهای موجود در دهان و غیره، متفاوت است.
سن مناسب برای معاینه اولیه ارتودنسی
برای ارتودنسی کودکان، توصیه میشود که کودک تا ۷ سالگی برای ارزیابی به متخصص (ارتودنتیست) مراجعه کند. طی این معاینه وضعیت دندانهای کودک بررسی شده، و مشکلاتی که به اصلاح احتیاج دارند مشخص میشوند.
تاکید روی این ارزیابی زودهنگام یا ارتودنسی پیشگیری بسیار بالاست، چون به شناسایی مشکلاتی که باید پیش از قرار دادن بریسها اصلاح شوند، کمک میکند
همچنین، سن ارتودنسی دندان دقیقتر تحمین زده میشود و طول درمان با بریسها کاهش پیدا میکند.
برخی ارتودنتیستها متد دو مرحلهای را توصیه میکنند، و بدون آنکه منتظر افتادن تمام دندانهای شیری بمانند، یکسری درمانها را با دستگاههای خاص انجام میدهند.
آنها باور دارند که با اینکار مدت زمان ارتودنسی کوتاهتر میشود؛ اما همکاران دیگر موافق نیستند و میگویند درمان وقتی شروع میشود که بریس در دهان میگیرد.
برخی از ناهنجاریهای اولیه که ممکن است به اصلاح نیاز داشته باشند، عبارتاند از شلوغی بیش از حد دندانها، اوربایت، آندربایت، کراسبایت و اپنبایت.
انواع درمان زودرس در سن مناسب ارتودنسی
ارتودنسی اولیه یا زودرس شامل استفاده از وسایل ارتودنسی ثابت یا متحرک، وسیعکننده کام، فضا نگهدارنده و غیره میشود.
فاز اول درمان در سن مناسب برای ارتودنسی
مرحله اول درمان ارتودنسی زمانی انجام میشود که کودک هنوز تمام دندانهای دائمی خود را نداشته باشد.
در برخی موارد، وقتی این مرحله آغاز میشود، کودکان هنوز بیشتر دندانهای شیریشان را دارند. مراقبتهای رهگیری (پیشگیرانه) در فاز اول به اصلاح بسیاری از ناهنجاریهای رایج کمک میکند، از جمله:
- آندربایت
- اوربایت
- کراسبایت
- دندانهای شلوغ
- فواصل بین دندانی
- تعداد غیر طبیعی دندانها
عاداتی مثل مکیدن انگشت یا پستانک میتواند به مرور روی رشد دندانها و فک کودک تاثیر منفی بگذارد. ارتودنسی رهگیری این مسائل را برای بهبود عملکرد دهان برطرف میکند.
گسترش قوس فک بالا و پایین (به منظور ایجاد فضای لازم برای رشد دندانهای دائمی) و بهبود ارتباط بین فکها هم از اهداف این درمان است.
توجه داشته باشید که حتی در صورت اقدام در بهترین سن برای ارتودنسی، این مراقبتها بیشتر زمانی تجویز میشوند که کودک در حین رشد در معرض خطرات جدی مشکلات ارتودنسی باشد.
فاز دوم درمان در بهترین زمان ارتودنسی
مرحله دوم زمانی انجام میشود که کودک تمام دندانهای دائمیاش را داشته باشد. این مرحله که درمان کامل ارتودنسی هم نامیده میشود؛ میتواند شامل بریسهای سنتی یا ترازکنندههای شفاف باشد.
اگر کودک در سن مناسب برای ارتودنسی به درمان فاز اول احتیاج نداشته باشد، باز هم بهتر است معاینات منظم داشته باشد تا رشد دندانهای دائمی تحت نظر متخصص قرار بگیرد.
درمان ارتودنسی در سالهای نوجوانی و بعد از آن روی بهبود ظاهر و عملکرد دندانها تمرکز میکند. اما حتی اگر کودک پیش از رشد دندانهای دائمیاش معاینه نشده باشد، باز هم هیچوقت برای بهرهمندی از ارتودنسی دیر نیست.
سیم کشی دندان در چه سنی مناسب است؟
به گفته بیشتر منابع، بهترین زمان برای استفاده از بریسها وقتی است که دندانهای شیری کودک افتاده و اکثر دندانهای دائمی رشد کردهاند. این اتفاق معمولا بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی اتفاق میافتد، و زمان دقیق آن به وضعیت دندانها بستگی دارد.
ما نمیتوانیم دقیقا و با قطعیت بگوییم سیم کشی دندان در چه سنی مناسب است، چون دندانهای هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. ولی دو فاکتور تعیینکننده وجود دارد: دندانهای دائمی رشد کرده و دندانهای آسیاب از لثه بیرون آمده باشند.
اما همانطور که اشاره شد، استفاده از بریسها به کودکان محدود نمیشود. اگر در سن مناسب ارتودنسی و در دوران کودکی (به هر دلیلی) از این دستگاه استفاده نکردهاید، میتوانید در بزرگسالی سراغ آنها بروید.
اگر نگران ظاهر بریسهای فلزی سنتی هستید، میتوانید از ارتودنسی نامرئی با پلاکهای شفاف استفاده کنید.
بهترین سن ارتودنسی کودکان (۱۰ – ۱۴ سالگی)
به طور کلی، بیشتر درمانهای ارتودنسی وقتی انجام میشود که تمام دندانهای شیری افتاده باشد. چون صرف زمان و هزینه برای مرتب کردن دندانهایی که دیر یا زود میافتند، حداقل در درازمدت منطقی نیست.
علاوه بر این، درمان با بریس شامل توجه به بهداشت مناسب دهان و دندان و حتی عادات غذایی هم میشود. اگر کودک هنوز به این موارد توجه کافی ندارد (مثلا دندانهایش را به خوبی تمیز نمیکند)، باید کمی صبر کرد تا واقعا به بهترین سن برای ارتودنسی برسد.
البته مواردی هست که در آنها از بریسها برای تغییر موقعیت دندانهای دائمی کودک استفاده میشود، تا فضای بیشتری در فک برای دندانهای جدید و در حال رشد ایجاد شود.
گاهی با ایجاد فضای لازم پیش از رشد کامل دندانها، خیلی راحتتر میتوان دندانها را ردیف و مرتب کرد.
بریسها همچنین میتوانند بایتهای ناهنجاری را اصلاح کنند، که با افزایش سن کودک و رشد سایر دندانهای دائمی بدتر میشود.
این درمان پیشگیرانه به ویژه هنگامی ارزشمند است که صاف کردن دندانها و تراز کردن بایت در آینده دشوارتر باشد.
سن مناسب ارتودنسی در نوجوانان (۱۴ – ۲۰ سالگی)
۱۴ تا ۲۰ سالگی شاید دقیقا بهترین سن ارتودنسی نباشد، اما همچنان بازهای عالی برای اصلاح ناهنجاریهاست. در این دوره، بیشترین بیماران از بریسها استفاده میکنند.
در این سنیی همه دندانهای دائمی کاملا از فک بیرون آمده، اما بافتها و استخوانها هنوز در مرحله بلوغ هستند.
بنابراین، حرکت دادن دندانها به سمت موقعیت مناسب در یک بازه زمانی مشخص سادهتر است.
از نظر توجه به نکات نظافت و نگهداری، شکیبایی نسبت به ناراحتیهای گاهبهگاه پس از تنظیمات دستگاه و غیره، نوجوانان و جوانان در سن مناسب ارتودنسی قرار دارند.
رعایت این نکات به کاهش برخی درمان، مانند تغییر رنگ احتمالی مینای دندان هم جلوگیری میکند.
با این حال، برخی از این بیماران از دستگاههای ارتودنسی فلزی چندان استقبال نمیکنند؛ مخصوصا که دوره درمان اکثرشان یک سال یا بیشتر طول میکشد.
خوشبختانه این مشکل با دستگاههای اصطلاحا نامرئی، مانند بریسهای سرامیکی یا ترازکنندههای شفاف برطرف میشود.
به طور کلی، نوجوانان و بزرگسالان جوان (به دلایل گوناگون) بزرگترین گروه متقاضیان ارتودنسی را تشکیل میدهند؛ اما مواردی هم هست که نصب براکتها با تاخیر انجام شود.
مثلا زمانی که رویش دندان عقل بتواند درمان را مختل کند. در این موارد، توصیه میشود که دندانهای عقل پیش از درمان کشیده شوند.
سن مناسب برای ارتودنسی بزرگسالان
اگرچه سالهای نوجوانی و اوایل بزرگسالی کم و بیش بهترین سن برای ارتودنسی محسوب میشود؛ اما بزرگسالان زیادی هم هستند که یا استفاده از بریسها را انتخاب میکنند یا به تجویز متخصص سراغ آن میروند.
گزینههای درمان ارتودنسی بزرگسالان متنوع است و به تمام افرادی که در دوران جوانی، چه به دلایل مالی چه به دلایل پزشکی نتوانستهاند از آن بهره ببرند، کمک میکند.
برخی از بزرگسالان برای اصلاح ناهنجاریهای دندانی که با گذر زمان و افزایش سن بروز میکنند، به روشهای اصلاح طرح لبخند روی میآورند.
این روشها میتوانند شامل استفاده از بریسهای ارتودنسی باشند که به بهبود ظاهر دندانها کمک میکنند.
صرف نظر از دلیل مدنظر، بزرگسالان در هر سنی می توانند کاندیدای مناسبی برای استفاده از بریسها (یا سایر روشهای ارتودنسی) و کسب نتایج موفقیتآمیز باشند.
بنابراین، نگران سن مناسب برای ارتودنسی بزرگسالان نباشید و در اولین فرصت برای معاینه و آغاز درمان به متخصص مراجعه کنید.
توجه: اگر فکها دچار ناهنجاری باشند، در سنین بزرگسالی نمیتوان آنها را با دستگاههای ارتودنسی حرکت داد و ممکن است جراحی فک ضروری باشد.
حداکثر سن برای ارتودنسی چه موقع است؟
در راستای توضیحات بخش قبل، عدد خاصی برای حداکثر سن برای ارتودنسی وجود ندارد و شما هیچوقت برای درمان ارتودنسی خیلی پیر نیستید.
سن تعیینکنندهترین عامل برای درمان ارتودنسی نیست. متخصص ارتودنسی، متغیرهای زیادی را هنگام طرحریزی درمان هر فرد بزرگسال در نظر میگیرد؛ اما در آخر، درمان میتواند به همان اندازه برای بزرگسالان موفق باشد که برای نوجوانان موفقیتآمیز است.
از ۸ تا ۸۰ سالگی، فرآیند فیزیولوژیک حرکت دندانها در استخوان یکسان است، حتی اگر درمان در بهترین سن ارتودنسی آغاز نشود. دندانها در پاسخ به نیروهایی که به مرور به آنها وارد میشوند، بدون توجه به سن حرکت میکنند.
بزرگترین تفاوت ارتودنسی بزرگسالان با کودکان و نوجوانان این است که رشد فک آنها به پایان رسیده. این امر روی موفقیت درمان تاثیر ندارد و فقط مدت آن را بیشتر میکند (به دلیل تراکم بافت استخوان).
برخی از داروها و عادات مانند سیگار کشیدن، فشردن دندانها و غیره، هم میتوانند بر نتیجه و سرعت درمان تاثیر بگذارند. بنابراین، چیزی تحت عنوان حداکثر سن برای ارتودنسی وجود ندارد.
اما اگر سلامت لثهها، دندانها و استخوانها به دلیل افزایش سن (در کنار عوامل دیگر) متزلزل شده باشد، ممکن است روشهای دیگری برای بازیابی سلامت دهان و دندان به بیمار توصیه شود.
همچنین ممکن است ابتدا لازم باشد درمانهای دیگری توسط متخصصان دندانپزشکی و یا پزشکی انجام شود.
نکات مهم حین اقدام در سن ارتودنسی دندان
برا اینکه کاملا به موقع برای درمان اقدام کنید، فراتر از آشنایی با سن مناسب ارتودنسی، باید بدانید فرزندتان چه موقع به درمان زودهنگام یا اولیه ارتودنسی احتیاج دارد.
خوشبختانه راههای مختلفی برای تعیین این موضوع وجود دارد. اگر هریک از این ویژگیها یا رفتارها را در کودک خود مشاهده کردید، باید برای ارزیابی دقیقتر نزد متخصص اقدام کنید:
- زود از دست دادن دندانهای شیری، یعنی پیش از پنج سالگی
- نرسیدن دندانهای کودک به هم هنگام گاز زدن
- تنفس دهانی و یا خروپف
- شلوغی دندانهای جلویی (معمولا تا حدودا ۷ یا ۸ سالگی این مشکل مشاهده نمیشود)
- بیرونزدگی دندانهای جلویی
- مشکلات گاز گرفتن یا جویدن
- نقص(های) گفتاری
- جابهجا شدن فک کودک هنگام باز یا بسته کردن دهان
- مکیدن شست یا انگشتان پس از ۵ سالگی
مزایای درمان زودهنگام در سن ارتودنسی دندان
تا اینجا متوجه شدیم که ارتودنسی در چه سنی مناسب است؛ علاوه بر آن، میدانیم که این درمان عملا محدودیت سنی ندارد.
بنابراین، چرا توصیه میشود که حتما در زمان ایدهآل برای معاینه و درمان اقدام شود؟ به خاطر چنین مزایایی:
- کاهش خطر پوسیدگی دندانها، و به طور کلی بهبود بهداشت دهان و دندان
- افزایش اعتماد به نفس
- بهبود گفتار
- بهبود سلامتی عمومی و کاهش ریسک بیماریهایی که به سلامت دهان و دندان مرتبطاند
- جلوگیری از آسیب و تروما، به ویژه در مورد دندانها بیرونزده
- جلوگیری و اصلاح عادات ناسالم مانند مکیدن انگشتها
- بهبود عملکرد دندانها به ویژه هنگام گاز زدن و غذا خوردن
- کاهش چشمگیر طول درمان و هزینه ارتودنسی
تصور کنید کودک مجبور باشد دههها از عمر خود را با این مشکلات سپری کند.
تمام این موارد میتوانند خودشان را مدام تشدید کرده و روند زندگیِ کودک را مختل کنند.
به همین خاطر توصیه میشود که بدانید ارتودنسی برای چه سنی مناسب است، و در بهترین زمان برای آن اقدام کنید.
در اولین فرصت برای ارتودنسی اقدام کنید
امیدواریم حالا روی موضوع بهترین سن برای ارتودنسی اشراف بهتری داشته باشید، و بدانید که حتی اگر از زمان طلایی برای این درمان گذشته باشد، هنوز میتوانید لبخندی سالم و زیبا داشته باشید.
اما با تشخیص سن ارتودنسی دندان در زمان مطلوب و برنامهریزی مناسب، روند درمان آسانتر، کمهزینهتر و کوتاهتر خواهد بود.
اگر سوالی در رابطه با حداکثر سن ارتودنسی دندان دارید، آن را از طریق ثبت دیدگاهتان با ما در میان بگذارید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم.
همچنین، برای رزرو نوبت معاینه در نزدیکترین مطب دکتر قریشی، رتبه اول بورد تخصصی ارتودنسی ایران و بورد تخصصی از کانادا، کافیست روی «دریافت رایگان نوبت» بزنید.
