پلاک دندان، یک لایه سخت تشکیل شده از باکتری‌های دهان است. این پلاک‌ها در اثر تجمع باکتری‌ها بر روی دندان بخصوص در قسمت‌هایی که مسواک به آنها دسترسی ندارد، ایجاد می‌شوند. تمیز نگه داشتن مداوم دهان و دندان از عوامل مهم جلوگیری از پلاک دندان است.
در ادامه به بررسی ماهیت پلاک های بین دندان و همین طور عوارض ناشی از آن می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.
پلاک دندان چیست؟
محل تجمع باکتری‌ها روی دندان و لثه که به مرور زمان لایه ای به رنگ سفید یا زرد رنگ را به خود می‌گیرد، که به آن پلاک دندان می‌گویند.
تشکیل این لایه بر روی دندان امری اجتناب ناپذیر است و تنها با پاک کردن روزانه این لایه از روی دندان بوسیله نخ دندان و مسواک می‌توان از ماندگاری و ایجاد پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه و دهان جلوگیری کرد.
علت ایجاد پلاک دندان
یکی از مهمترین سوالات افراد این است که علت اصلی پلاک دندان چیست؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت موارد زیر، رایج‌ترین دلایل ایجاد این مشکل هستند:
- باقی‌ماندن غذا: بعد از خوردن غذا، بقایای آن روی دندان‌ها باقی می‌ماند و می‌تواند به تشکیل پلاک کمک کند.
- باکتری‌ها: دهان به طور طبیعی حاوی باکتری‌های مختلفی است. این باکتری‌ها با قندهای موجود در غذاها ترکیب شده و پلاک را تشکیل می‌دهند.
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان باعث می‌شود که پلاک به راحتی روی دندان‌ها تجمع یابد. این مورد می‌تواند علت بوی بد دهان هم باشد.
- ترکیبات شیمیایی بزاق: بزاق دهان حاوی مواد معدنی و آنزیم‌هایی است که می‌توانند به تشکیل پلاک کمک کنند.
تبدیل پلاک دندان به تار تار
در صورتی که پلاک های دندانی، به موقع و در مرحله‌های مکرر با مسواک یا نخ دندان تمیز نشود، در اثر انباشه شدن آنها روی هم جرم دندان و تارتار ایجاد می‌شود. به همین سادگی پلاک‌هایی که به راحتی قابل رویت نبودند به جرم دندان که هم قابل مشاهده و هم منجر به پوسیدگی و از بین رفتن زیبایی دندان هستند، تبدیل می‌گردد.
جرم دندان با مسواک و یا نخ دندان قابل شستشو و پاک شدن نیستند. جرم دندان که سطحی سفت تر از پلاک‌ها دارد، منجر به از بین رفتن بافت دندانی، پوسیدگی و بوی بدن دهان می‌شود.
پیشگیری از ایجاد پلاک دندان
مناسب ترین راهکار برای از بین بردن پلاک های سطح دندان، مسواک زدن و تمیز کردن مرتب و روزانه بین دندان‌ها با نخ دندان است. در نهایت توجه عمیق شما به بهداشت دهان و دندان از مهمترین عوامل جلوگیری از ایجاد پلاک دندان و عوارض ناشی از آن است.
۱. استفاده از مسواک و خمیردندان مناسب برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان
از خمیر دندان‌های مناسب و حاوی مواد ضد میکروب و فلوراید، استفاده کنید، این مواد به جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های شما کمک می کنند. دو بار در روز سطح دندان خود را با یک مسواک نرم تمیز کنید. با انتخاب یک مسواک مناسب از نظر اندازه و کیفیت مطمئن شوید که تمامی سطوح دهان و دندان‌های شما با مسواک تمیز می‌گردد.
۲. استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان
توصیه دیگر انجمن‌های دندانپزشکی به افراد استفاده از نخ دندان برای پاکیزگی دهان و همین طور جلوگیری از پلاک دندان می‌باشد. نخ دندان می‌تواند با از بین بردن ذرات غذا در میان دندان‌ها از تجمع باکتری ها و پلاک جلوگیری کند.
شما می‌توانید برای اطمینان بیشتر از سلامت دهان و دندان خود از نخ دندان هایی که حاوی فلوراید هستند نیز کمک بگیرید.
۳. استفاده دهان شویه برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان
استفاده از دهانشویه به عنوان یک ابزار مکمل در بهداشت دهان و دندان می‌تواند به طور مؤثری در جلوگیری از ایجاد پلاک دندان کمک کند. دهانشویهها حاوی مواد ضدعفونی‌کننده و آنتی‌باکتریال هستند که به کاهش تعداد باکتری‌های مضر در دهان کمک کرده و از تشکیل پلاک جلوگیری می‌کنند.
با این حال، استفاده از دهانشویه نباید جایگزین مسواک زدن و استفاده از نخ دندان شود، بلکه باید به عنوان بخشی از یک روال کامل بهداشت دهان و دندان در نظر گرفته شود. شما می‌توانید از دهانشویه کلرهگزیدین یا دهانشویه‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.
درمان پلاک دندان در طب سنتی چگونه است؟
استفاده از روش‌های سنتی در درمان پلاک دندان و جرم دندان از قدیم تا به امروز رواج داشته است، برخی افراد برای رفع این مشکل به طب سنتی روی آورده و بیشتر از مواد شیمیایی و نسخه پزشکان از مواد طبیعی و داروهای گیاهی برای رفع جرم و پلاک دندان خود استفاده می‌کنند.
در این قسمت به دو مورد از استفاده گیاهان و طب سنتی در درمان پلاک دندان اشاره می‌کنیم.
برطرف کردن جرم و پلاک دندان با پوست بادام، گردو، یا فندق
نصف لیتر آب و ۶۰ گرم پودر پوست بادام، گردو یا فندق را به مدت ۱۰ دقیقه جوشانده و در نهایت محلول غلیظ شده و مانند خمیر دندان را به مدت ۵ دقیقه در محل جرم و پلاک دندان قرار دهید.
برطرف کردن جرم و پلاک دندان با زغال و نمک
از قدیم استفاده از پودر شده زغال و نمک و کشیدن آن بر روی دندان برای سفید شدن دندان و همین طور از بین رفتن جرم و پلاک دندان توصیه می‌گردد.
راهکار‌های زیادی برای استفاده از مواد طبیعی جهت از بین بردن پلاک و جرم دندان وجود دارد، اما بر استفاده از آنها حتما با افراد مطلع مشورت نمایید. زیرا استفاده از مواد نامناسب می‌تواند، منجر به آسیب جدی به دندان و لثه گردد.
سرکه سفید
سرکه سفید به دلیل خاصیت اسیدی خود می‌تواند به کاهش پلاکت دندان کمک کند. برای استفاده از این ماده، می‌توانید مقداری سرکه سفید را با آب رقیق کرده و به عنوان دهانشویه استفاده کنید. در واقع استفاده از آن مشابه طریقه مصرف دهان شویه است.
این کار می‌تواند به از بین بردن باکتری‌ها و کاهش پلاک کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که استفاده مکرر از سرکه ممکن است به مینای دندان آسیب برساند؛ بنابراین بهتر است به مقدار کم و به صورت دوره‌ای استفاده شود.
ژل آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا دارای خواص ضد التهابی و ضدباکتریایی است که می‌تواند به بهبود سلامت دهان کمک کند. می‌توانید ژل تازه آلوئه‌ورا را روی دندان‌ها و لثه‌ها بمالید و بعد از چند دقیقه آن را بشویید. این کار می‌تواند به کاهش التهاب لثه و جلوگیری از تشکیل پلاک کمک کند.
جوش شیرین
جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) یک ماده طبیعی است که به عنوان یک خمیر دندان طبیعی عمل می‌کند و می‌تواند به جرم گیری دندان منجر شود. می‌توانید مقداری جوش شیرین را با آب مخلوط کنید تا خمیری شود و سپس آن را روی دندان‌ها بمالید.
خاصیت ساینده جوش شیرین می‌تواند به حذف پلاک دندان کمک کند. همچنین، جوش شیرین به تنظیم pH دهان کمک کرده و می‌تواند از تشکیل باکتری‌های مضر جلوگیری نماید.
روش های تخصصی برای از بین بردن پلاک های دندانی
برای از بین بردن پلاک دندان و حفظ سلامت دهان و دندان، روش‌های تخصصی مختلفی وجود دارد که در زیر به توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم.
جرم گیری دندان
جرم گیری دندان یک روش تخصصی است که دندانپزشکان برای از بین بردن جرم و پلاک‌های ایجاد شده روی دندان از آن بهره می‌برند. در این روش، با استفاده از ابزارهای خاص، پلاک و جرم‌های سخت شده روی دندان‌ها برداشته خواهد شد.
در واقع دندان پزشک به کمک ابزارهای مخصوص، پلاک‌ها را لایه به لایه از روی تمام سطح دندان، حتی قسمت‌هایی که دسترسی به آنها سخت است از بین می‌برد. این درمان در یک جلسه انجام می‌شود اما بهتر است برای رسیدن به نتایج مطلوب و پیشگیری از ایجاد جرم و پلاک، هر ۶ ماه آن را تکرار کنید.
فلوراید تراپی
فلوراید تراپی یک روش پیشگیرانه است که به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کند. فلوراید ماده‌ای موثر در تقویت مینای دندان است و می‌تواند پلاک دندان را از بین ببرد. این ماده در مطب‌های دندان پزشکی به شکل فوم، ژل یا وارنیش روی دندان اعمال خواهد شد.
فلوراید می‌تواند سطح دندان را بازسازی کرده و آن را نسبت به باکتری و جرم مقاوم کند. همچنین یک لایه محافظتی برای جلوگیری از پلاک روی دندان ایجاد خواهد کرد.
دهانشویه‌های ضد میکروبی
دهانشویه‌های ضد میکروبی به کاهش باکتری‌های مضر در دهان کمک می‌کنند و می‌توانند برای کنترل پلاک دندان مؤثر باشند. این محصولات حاوی ترکیباتی مانند کلرهگزیدین یا الکل و ترکیبات گیاهی دیگری مثل اکالیپتوس، آویشن یا منتول هستند که خاصیت ضدباکتری دارند.
استفاده منظم از این دهانشویهها می‌تواند به کاهش التهاب لثه و پیشگیری از تشکیل پلاک دندان منجر شود. در کنار این دهانشویهها، استفاده از تجهیزات دیگری مثل واتر جت هم مفید است.
سیلانت دندانی
سیلانت‌ها یک پوشش محافظتی هستند که روی سطوح جویدنی دندان‌های دائمی (معمولا در کودکان) قرار داده می‌شوند. سیلانت‌ها به عنوان یک پوشش پلاستیکی نازک عمل کرده و از نفوذ باکتری‌ها و مواد غذایی به شیارها و فرورفتگی‌های دندان جلوگیری می‌کنند.
عوارض پلاک دندان چیست؟
پلاک دندانی می‌تواند عوارض متعددی برای سلامت دهان و دندان به همراه داشته باشد. در زیر به برخی از این عوارض اشاره می‌شود:
- پوسیدگی دندان
- بیماری‌های لثه
- بوی بد دهان
- آسیب به دندان‌ها
- عفونت‌های سیستمیک
برای جلوگیری از این عوارض، باید روش صحیح مسواک زدن را یاد بگیرید و مرتب مسواک بزنید، از نخ دندان و دهانشویه استفاده نمایید.
در این مطلب سعی کردیم به شما توضیح دهیم پلاک دندان چیست و چطور می‌توان آن را رفع کرد. در صورتی که ساکن تهران یا قم هستید، می‌توانید به یکی از شعب کلینیک دکتر قریشی مراجعه کرده و از متخصصین ما برای رفع این مشکل کمک بگیرید.
