مسواک زدن منظم روزانه تا حد زیادی باقی مانده مواد غذایی و پلاک روی دندان را از بین می‌برد. اما همیشه مقداری از پلاک‌های میکروبی روی دندان باقی مانده و به مرور زمان لایه‌ای سخت و محکم را ایجاد می‌کنند که همان جرم دندان است.
جرمگیری دندان روشی مطمئن برای حذف جرم و پلاک دندانی است و نقش موثری در حفاظت از دندانها و ارتقا بهداشت دهان دارد. برای آشنایی با نحوه جرم گیری دندان، انواع روش‌های جرمگیری، مزایا و معایب این درمان دندانپزشکی و نیز راهکارهای جلوگیری از جرم گرفتن دندان تا پایان با ما همراه باشید.
جرم گیری دندان چیست؟
جرمگیری دندان فرآیندی است که طی آن دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان با استفاده از ابزار و تکنیک‌های خاص، تمام جرم و پلاک روی سطح دندان، فواصل بین دندانی و زیر خط لثه را تمیز میکند.
جرم دندان، تارتار دندانی یا کلکولوس دندانی (Dental calculus) یک لایه متشکل از املاح موجود در بزاق دهان، باقی مانده مواد غذایی و میکروب‌ها است که به مرور روی سطح دندان رسوب کرده و سخت شده است. به طوری که با مسواک زدن معمولی از بین نمی‌رود.
اگرچه هدف اصلی جرم گیری، جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه است، با این حال این روش دندانپزشکی باعث سفیدی و درخشندگی دندانها نیز میشود. البته تاثیر جرمگیری در رفع سیاهی دندان بزرگسالان کمتر از بلیچینگ است. زیرا جرمگیری، رنگ دندان را تغییر نمی‌دهد بلکه تنها با حذف پلاک‌های سخت شده روی دندان باعث میشود رنگ طبیعی دندانها نمایان شود.
جرم گیری دندان چگونه انجام میشود؟
نحوه جرم گیری دندان به شرح زیر است:
- این فرآیند با معاینه کامل دندانها و لثه و به منظور ارزیابی میزان جرم و پلاک و مقدار نفوذ آن به اطراف ریشه دندان آغاز میشود.
- سپس دندانپزشک با استفاده از ابزار مخصوص، تمامی جرم روی سطح بیرونی و پشتی دندان و بین دندانها را می‌تراشد و از بین می‌برد.
- پس از آن به حذف جرم و پلاک زیر خط لثه می‌پردازد.
- در نهایت نوبت به صاف کردن ریشه‌های دندان یا روت پلنینگ می‌رسد. با این کار جرم اطراف ریشه از بین رفته و لثه می‌تواند کاملا به دندان بچسبد.
- هنگامی که دندانها کاملا تمیز شدند، دندانپزشک با کمک بروساژ، سطح دندانها را صاف و صیقلی کرده و لکه‌های سطحی دندان را پاک میکند.
به نقل از انجمن دندانپزشکی آمریکا ADA:
Scaling is when your dentist removes all the plaque and tartar (hardened plaque) above and below the gumline, making sure to clean all the way down to the bottom of the pocket.
در جرمگیری، دندانپزشک تمام پلاک و تارتار (پلاک سفت شده) زیر خط لثه و بالای آن را از بین می‌برد و مطمئن میشود که پاکت پریودنتال کاملا پاکسازی شده است.
بروساژ دندان چیست؟
بروساژ دندان یا برس پولیش دندان یک ابزار ابزار دندانپزشکی است که برای تمیز کردن و جلا دادن دندان به کار می‌رود. استفاده از بروساژ دندان به همراه مواد سفید کننده مخصوص، بخش مهمی از مراقبت‌های پیشگیرانه برای محافظت از دندان و جلوگیری از بیماری‌های لثه است.
معمولا بعد از جرمگیری دندان، دندانپزشک برای از بین بردن لکه‌های سطحی، جلا دادن دندان و صاف کردن سطوح ناهموار آن، دندان را پولیش میکند. با این کار دندانها سفید‌تر و درخشان‌تر می‌شوند. علاوه‌براین، صیقلی بودن سطح دندان به جلوگیری از تجمع پلاک و باکتری‌های موثر در پوسیدگی دندان کمک میکند.
انواع روش های جرم گیری
جرم گیری دندان چگونه انجام میشود؟ روش‌های متعددی برای جرمگیری دندان وجود دارد که هدف همه آن‌ها از بین بردن رسوبات انباشه شده روی دندانها است. در ادامه متداول‌ترین روش‌های جرم گیری دندان را توضیح می‌دهیم.
جرم گیری دندان به روش دستی
روش قدیمی و سنتی برای جرمگیری دندان همان روش دستی است. در این روش دندانپزشک از یک ابزار قلابی شکل و نوک تیز برای تراشیدن جرم و رسوب دندان استفاده میکند. در حین خراشیدن رسوبات دندانپزشک مراقب است که به مینای دندان و بافت لثه آسیب نرساند.
به منظور اطمینان از حذف تمامی پلاک‌های دندانی، جرمگیری دندان به روش دستی همزمان با سایر ابزارهای دندانی مانند کورت انجام میشود.
این روش جرمگیری زمانبر است و در بیمارانی که رسوب زیادی روی دندان‌هایشان دارند ممکن است باعث ایجاد حساسیت یا ناراحتی شود. اما کسانی که صدا یا احساس سایر روش‌های جرمگیری برایشان ناخوشایند است روش جرمگیری دستی را ترجیح می‌دهند.
جرمگیری اولتراسونیک دندان
استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا یک روش کارآمد برای جرمگیری دندان است که در زمان کوتاهی، حجم زیادی از جرم و پلاک‌های سخت دندان را از بین می‌برد.
در این روش دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان از یک هندپیس که سری کوچک و لرزانی دارد برای شکستن و جدا کردن تارتار دندان استفاده میکند. ارتعاشات تولید شده توسط هندپیس امواج ضربه‌ای را به رسوبات دندانی وارد کرده و باعث جدا شدن آن‌ها از روی دندان میشود.
جرمگیری اولتراسونیک دندان، ناراحتی و حساسیت کمتری دارد. اما سرو صدای زیاد آن برای برخی بیماران ناخوشایند است. همچنین این روش را نمی‌توان برای بیماران دارای ضربان ساز قلب به کار برد.
جرم گیری لیزری دندان
روش دیگر برای جرمگیری دندان و لثه استفاده از لیزر دندانپزشکی است. در این روش دندانپزشک از نور متمرکز ساطع شده توسط لیزر برای شکستن و حذف جرم دندان استفاده میکند.
جرمگیری لیزری دندان بسیار دقیق است و کوچکترین ذرات رسوب را حتی از مناطقی که دسترسی به آن‌ها دشوار است، پاک میکند.
این روش ملایم و کم تهاجمی است و هیچگونه خراشی روی دندان ایجاد نمی‌کند. از این رو جرمگیری لیزری برای بیمارانی که دندانها و لثه حساس دارند توصیه میشود. با این حال جرمگیری دندان با لیزر نسبت به سایر روش‌ها گران‌تر است و برای بیمارانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند مناسب نیست.
جرمگیری هوا ابریژن
جدیدترین روش برای جرمگیری دندان استفاده از جریان پر فشار هوا و ذرات ریز است. ذرات مورد استفاده برای جرمگیری هوا ابریژن از اکسید آلومینیوم، بی کربنات سدیم یا سیلیس ساخته می‌شوند. این روش به خوبی جرم و پلاک مناطق دور از دسترس را از بین می‌برد.
جرم گیری هواسایش، روشی ملایم و بدون درد است که هیچگونه تراشی و سوراخ کاری ایجاد نمی‌کند. این روش برای بیمارانی که صدا و احساس سایر روش‌ها آزارشان می‌دهد مناسب است. اما برای کسانی که دندان‌های حساس یا حفره‌های دندانی دارند توصیه نمی‌شود.
مزایای انجام جرم گیری دندان
افزایش بیش از حد جرم دندان به تدریج باعث تحلیل لثه و بافت نگهدارنده دندان شده و با نفوذ به ناحیه ریشه سبب پوسیدگی و لق شدن دندان میشود. از این رو لازم است همه ما حداقل سالی یک بار برای معاینه دندانها و بررسی نیاز به جرم گیری دندان به دندانپزشک مراجعه کنیم.
به طور خلاصه فواید و اهمیت جرم گیری دندان را می‌توان در قالب موارد زیر بیان کرد:
جلوگیری از پوسیدگی دندان
تجمع جرم و پلاک روی دندان موجب پوسیدگی دندان، ایجاد حفره دندانی و حتی کانال ریشه میشود. جرمگیری به موقع دندان با از بین بردن پلاک و باکتری‌های مضر از پوسیدگی دندان جلوگیری میکند.
پیشگیری از بیماری های لثه
التهاب و عفونت لثه یا بیماری‌های پریودنتال یک مشکل جدی دندانی است که در موارد شدید با تغییر رنگ لثه، درد و خونریزی همراه بوده و ممکن است موجب از دست دادن دندان شود. جرمگیری دندان برای درمان بیماری‌های لثه و ترمیم بافت نگهدارنده دندان مفید است.
رفع بوی بد دهان
یکی از عوارض وجود جرم روی دندانها، ایجاد بوی بد دهان است. جرمگیری دندان با از بین رفتن باکتری‌ها به رفع بوی بد دهان کمک میکند.
ارتقا سلامت دهان
بیماری‌های دهان و دندان، سلامت کلی بدن را تحت تاثیر قرار داده و با مشکلات خطرناکی مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته مغزی ارتباط دارد. جرمگیری دندان راهی برای بهبود سلامت کلی دهان و پیشگیری از سایر بیماری‌های جسمی است.
تشخیص به موقع مشکلات دهان و دندان
با معاینات منظم دندانپزشکی برای جرم گیری، دندانپزشک می‌تواند علائم سایر مشکلات دندانی مانند ترک خوردگی، پوسیدگی و شکستگی را تشخیص دهد. این موضوع اقدام به موقع برای درمان را ممکن می‌سازد.
مضرات جرم گیری دندان
در صورتی که جرمگیری دندان توسط دندانپزشک غیر متخصص یا به روش نامناسب انجام شود، نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه ممکن است شما را با عوارض زیر مواجه سازد:
- عقب رفتن و تحلیل لثه
- بروز عفونت در افراد با سیستم ایمنی ضعیف
- درد و حساسیت دندانها
- ورم و التهاب لثه
- خونریزی بافت لثه
روش های خانگی جرم گیری دندان
جرمگیری دندان یک روش دندانپزشکی است که باید در مطب و توسط دندانپزشک و با استفاده از ابزار مخصوص انجام شود. تنها در این صورت است که جرم و پلاک دندانها از بین رفته و سطح آن‌ها کاملا سفید و درخشان میشود.
روش های خانگی جرمگیری دندان که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم تنها می‌توانند لکه‌های سطحی دندان را از بین ببرند. استفاده مداوم از این مواد و روش‌ها ممکن است باعث ساییدگی دندانها و آسیب به لثه شود.
استفاده از خمیر دندان جرمگیر
امروزه خمیر دندان‌هایی را می‌توان در بازار یافت که به عنوان سفید کننده و جرمگیر دندان شناخته می‌شوند. استفاده از این نوع خمیردندان‌ها برای مدت کوتاه می‌تواند در پاکسازی پلاک دندان موثر باشد و رنگ دندان را سفید‌تر کند. اما فراموش نکنید این خمیردندان‌های جرمگیر و سفید کننده، حاوی مواد ساینده قوی هستند که به مینای دندان آسیب می‌رسانند. لذا استفاده مداوم از آن‌ها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
در مقابل استفاده روزانه از خمیردندان‌های ملایم حاوی فلوراید به حفظ سلامت دندانها و جلوگیری از تجمع جرم و پلاک روی آن‌ها کمک میکند.
جوش شیرین و آب
یک قاشق چایخوری جوش شیرین را با مقداری آب ترکیب کنید تا خمیر سفتی به دست آید. روزی یکبار با این خمیر دندان‌هایتان را مسواک بزنید. بعد از یک هفته تغییرات رنگ دندانها را مشاهده می‌کنید. توجه داشته باشید استفاده زیاد از جوش شیرین به دندانها آسیب می‌رساند.
جوش شیرین و سرکه
یک قاشق چایخوری جوش شیرین را با چند قطره سرکه یا آبلیمو و مقداری آب ترکیب کنید تا حالت خمیری پیدا کند. با خمیر بدست آمده حدود ۲ تا ۳ دقیقه دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
استفاده از ترکیب سرکه و جوش شیرین موثرتر از جوش شیرین و آب است، لذا استفاده از این روش برای ۱ یا ۲ بار در هفته کافی است تا زردی دندانها از بین برود.
جوش شیرین و توت فرنگی
توت فرنگی خاصیت سفید کنندگی دارد و به دلیل داشتن مقدار زیادی اسید مالیک از ایجاد پلاک روی دندان جلوگیری میکند. برای جرم گیری دندان در خانه، کافی است یک توت فرنگی رسیده را خرد کرده و با یک قاشق چایخوری جوش شیرین ترکیب کنید. ۲ تا ۳ بار در هفته با این ترکیب مسواک بزنید تا نتایج مورد نظر حاصل شود.
جوش شیرین و نمک دریا
نمک خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد و برای سفید کردن و تمیز کردن پلاک دندان موثر است. یک سوم قاشق چایخوری نمک دریا با مقداری آب مخلوط کنید. سپس یک قاشق چایخوری جوش شیرین را به آن افزوده و هم بزنید تا خمیری شود.
مسواک زدن ۲ تا ۳ بار در هفته با این ترکیب برای سفید کردن دندانها و پاکسازی و سفید کردن دندانها کافی است.
پوست پرتقال
پوست پرتقال سرشار از ویتامین C است که به حفظ سلامت دهان و به ویژه لثه‌ها کمک میکند. این ویتامین ماهیتی اسیدی دارد و می‌تواند رسوبات تارتار را به آرامی حل کرده و با باکتری‌های پلاک‌ساز مبارزه کند.
برای استفاده از این خاصیت می‌توانید قسمت داخلی پوست پرتقال را به آرامی روی دندان‌هایتان ماساژ دهید یا اینکه داخل پوست پرتقال را در آب له کرده و از آن برای مسواک زدن استفاده کنید. این کار را ۲ یا ۳ بار در هفته انجام دهید تا لکه‌های زرد دندان از بین برود.
چطور از جرم گرفتن دندان پیشگیری کنیم؟
اگر می‌خواهید از تشکیل جرم و رسوب روی دندان‌های خود جلوگیری کرده و از جرمگیری دندان بی‌نیاز شوید، نکات و مراقبت‌های زیر را مد نظر قرار دهید:
- مسواک زدن منظم حداقل دو بار در روز
- استفاده از نخ دندان
- استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
- استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و اسیدی
- جویدن آدامس بدون قند برای تحریک تولید بزاق
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای دندانها
سوالات متداول
در ادامه به سوالات پرتکرار شما در مورد جرمگیری می‌پردازیم.
آیا جرم گیری دندان درد دارد؟
اگر جرم دندانی شدید یا لثه ملتهب باشد ممکن است در حین انجام جرمگیری یا بعد از آن اندکی احساس ناراحتی و درد داشته باشید. درد در زمان جرمگیری معمولا با بی‌حسی موضعی کنترل شده و فرد چیزی احساس نمی‌کند. درد بعد از آن نیز موقت بوده و بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رود. برای کاهش این درد می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
جرمگیری دندان چقدر طول می‌کشد؟
فرآیند جرمگیری دندان در یک جلسه مراجعه به دندانپزشک قابل انجام است و حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.
هر چند وقت یکبار برای جرمگیری مراجعه کنیم؟
همه افراد حتی کسانی که بهداشت دهان و دندان‌های خود را رعایت می‌کنند باید حداقل سالی یک بار برای جرمگیری به دندانپزشک مراجعه کنند. اما کسانی که به بهداشت دندان‌هایشان اهمیتی نمی‌دهند باید هر ۶ ماه یکبار جرمگیری دندان را انجام دهند.
چرا بعد از جرم گیری، دندان ها حساس می‌شوند؟
حساسیت دندان بعد از جرمگیری امری طبیعی است و بدون نیاز به اقدام خاصی طی دو تا سه هفته بهبود می‌یابد. دلیل این امر حذف جرم و پلاکی است که سطح دندان را پوشانده و مانند یک عایق عمل میکند. لذا بعد از جرمگیری دندان نسبت به تغییرات دما حساسیت نشان می‌دهد. حساس شدن دندان بعد از جرمگیری ممکن است به دلیل آسیب به مینای دندان یا تحریک عصب دندان نیز اتفاق بیفتد.
آیا جرم گیری، دندان را خراب میکند؟
در صورتی که جرمگیری دندان توسط دندانپزشک متخصص و باتجربه انجام شود، آسیبی به دندان شما وارد نمی‌شود و تنها لایه مخرب جرم و پلاک از روی دندان پاکسازی میشود.
در این مقاله به طور کامل به این سوال پاسخ دادیم که جرم گیری دندان چیست. همانطور که متوجه شدید جرمگیری دندان یک روش مهم و موثر برای حفظ سلامت دندانها و ارتقا بهداشت دهان است که به پیشگیری از طیف وسیعی از مشکلات دندانی و بیماری‌های دهان کمک میکند.
با جرمگیری دندان، تمامی رسوبات باکتریایی و جرم دندان از سطح دندان تا عمیق‌ترین قسمت‌های لثه و ریشه دندان پاک میشود. به این ترتیب لثه و دندان‌هایی سالم، نفسی با طراوت و لبخندی زیبا خواهید داشت. برای انجام معاینات دقیق و جرمگیری تخصصی دندان‌های خود با مطب دکتر سعید قریشی تماس بگیرید.
مطالب مرتبط
لبخند لثه ای چیست؟ ۶ درمان قطعی برای اصلاح خنده لثه ای
همه چیز درباره ارتودنسی دیمون
علت تشکیل لکه های سفید روی دندان در ارتودنسی + روش های درمان
دندان نیش نهفته؛ از شایع‌ترین دلایل تا جدیدترین روش‌های درمانی
آپنه خواب چیست؟ علت و درمان قطعی آپنه
علل و علائم فرسایش مینای دندان + روش های پیشگیری و درمان