عوامل دندان قروچه و راه های درمان قطعی

یکی از مشکلات شایع در دندانپزشکی است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر زیبایی و سلامت دهان و دندان داشته باشد، دندان قروچه است. این وضعیت نه تنها باعث بروز مشکلات ظاهری می‌شود، بلکه می‌تواند به اختلالات عملکردی مانند دشواری در جویدن و صحبت کردن نیز منجر گردد.

در این مطلب، به بررسی علت دندان قروچه و راه‌های موثر برای درمان آن خواهیم پرداخت؛ همچنین اطلاعات کاملی در خصوص این مشکل در اختیارتان قرار می‌دهیم؛ پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

براکسیسم (Bruxism) چیست؟

دندان قروچه یک مشکل دندانی و فکی است که به سایش یا فشار دادن شدید دندان‌ها روی هم گفته می‌شود. افراد مبتلا به براکسیسم معمولا به صورت ناخودآگاه و هنگامی که در خواب هستند، این عمل را انجام می‌دهند. به همین دلیل دندان قروچه یک عادت ناخواسته به حساب می‌آید.

براکسیسم اگرچه غیرارادی است اما اگر درمان نشود، مشکلات دندانی را در پی دارد و به سلامت دندان‌ها و فک آسیب می‌زند. درمان به موقع و موثر دندان قروچه از مشکلاتی بعدی مانند ساییدگی، شکستگی و لب پر شدن دندان‌ها جلوگیری می‌کند.

انواع دندان قروچه

دندان قروچه در حالت های ارادی یا آگاهانه و یا در حالت غیر آگاهانه در خواب انجام می شود. معمولا در یبداری، فشار دادن دندان ها می تواند ناشی از استرس یا برخی از مشکلات عصبی باشد. در برخی شرایط ممکن است خود فرد متوجه عادت دندان قروچه نشود؛ در این شرایط با دیدن این عادت در نزدیکان خود، به آن ها اطلاع دهید تا به فکر راهکارهای جلوگیری و درمان آن باشند.

به طور کلی این عارضه  دارای دو حالت است که در ادامه توضیح می‌دهیم.

۱. دندان قروچه در خواب

دندان قروچه در خواب بسیار ‌رایج‌تر و شدیدتر است. افرادی که به براکسیسم در خواب مبتلا هستند ممکن است از مشکل خود اطلاع نداشته باشند. همچنین این افراد نمی‌دانند با چه فشار و شدتی در خواب دندان‌هایشان را به هم فشار می‌دهند. به همین دلیل با آسیب‌های شدیدی مانند سردرد یا شکستگی دندان روبه رو می‌شوند.

معمولا افراد مبتلا به براکسیسم در خواب، با شکایت اطرافیان از صدای کشیده شدن دندان‌ها روی هم در خواب، از مشکل خود مطلع می‌شوند.

دندان قروچه در خواب نشانه چیست؟ عواملی مانند فشار روانی و استرس، مصرف الکل و مواد مخدر، عوامل ژنتیکی، اختلالات روانی، مشکلات خواب، عوامل فیزیولوژیکی و ساختار دهان و فک‌ها می‌توانند علت این عارضه در خواب بزرگسالان باشند. از این رو برای درمان دندان قروچه در خواب بزرگسالان فرد باید به دندانپزشک مراجعه نماید تا با تشخیص دقیق علت، روش درمانی مناسب در نظر گرفته شود.

۲. دندان قروچه در بیداری

برخی افراد در هنگام بیداری و در طول روز به دلایل مختلف دندان‌های خود را به شدت روی هم فشار می‌دهند. به این مشکل که معمولا در بزرگسالان دیده می‌شود دندان قروچه بیداری می‌گویند.

علت دندان قروچه در بیداری ممکن است عواملی مانند استرس، فشار روانی، اضطراب، عصبانیت یا تمرکز شدید روی چیزی باشد.

برای درمان این مشکل در اغلب موارد نیازی به مراجعه به پزشک نیست و خود فرد می‌تواند با روش‌های ساده و توجه بیشتر می‌توان آن را متوقف کرد. بهترین روش برای درمان، مدیریت استرس و آموزش راه‌های آگاهی‌بخش برای کاهش تعداد دفعات بروز آن است. البته در موارد شدید و غیر قابل کنترل مراجعه به دندانپرشک ضروری است.

علل بروز دندان قروچه

حال می‌خواهیم بدانیم چه عوامل باعث بروز دندان قروچه می‌شوند. علت بروز این مشکل در خواب یا بیداری ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• عوامل روانی مانند استرس، خشم، اضطراب و هیجان شدید
• بیماری‌های اعصاب و روان
• مصرف برخی داروهای افسردگی
• مشکلات تنفسی در خواب
• اختلالات خواب
• نوشیدن الکل، مصرف سیگار و مواد مخدر
• حساسیت دندان به سرما و گرما
• عوارض بیماری‌هایی مانند پارکینسون
• درست قرار نگرفتن دندان‌ها روی هم به دلیل نامرتبی دندان‌ها یا ناهنجاری‌های فک
• بیماری‌های مربوط به عضلات فک و صورت
• داشتن شخصیت رقابتی، بیش فعال، تهاجمی و پرخاشگر
• مشکلات دستگاه گوارش از قبیل رفلاکس معده

برخی از افراد کم خونی و دندان قروچه را به هم مرتبط می‌دانند اما هیچ ارتباط خاصی بین این دو مشکل وجود ندارد.

علائم دندان قروچه

مهمترین علائم و نشانه‌های بیماری یا عادت Bruxism شامل موارد زیر است:

• درد شدید و طولانی مدت فک و صورت
• قفل شدن عضلات فک
• صدا دادن فک
• خستگی عضلات فک هنگام بیدار شدن از خواب
• لق شدن دندان‌ها
• دندان درد
• احساس درد هنگام غذا خوردن
• حساسیت دندان‌ها به سرما و گرما
• صدای ناشی از برخورد دندان‌ها
• شکستگی یا لب پر شدن غیر عادی دندان‌ها
• تورم و خونریزی لثه
• ورم و التهاب فک پایین
• گوش درد
• سردرد
• اختلال خواب

در صورت داشتن چنین علائمی، برای پیشگیری از عوارض، بهتر است هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه نمایید.

عوارض براکسیسم دندان

عوارض براکسیسم در ابتدا خفیف است اما به مرور زمان و با تکرار این عادت بدون اینکه اقدام درمانی مناسبی برای کنترل آن انجام شود می‌تواند عوارض شدید و خطرناکی در پی داشته باشد. از جمله عوارض دندان قروچه بزرگسالان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از بین رفتن مینای دندان به دلیل ساییدن دندان‌ها روی هم
• آسیب به مینای دندان و افزایش حساسیت دندان‌های به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گرم و سرد
• سردرد و گوش درد شدید و مزمن
• شکستگی دندان‌های ترمیم شده
• آسیب به دستگاه ارتودنسی در افراد تحت درمان
• آسیب به روکش‌های دندانی، لمینت، کامپوزیت و ایمپلنت

تشخیص دندان قروچه

بهترین راه برای تشخیص دندان قروچه، مراجعه به دندانپزشک است. دندانپزشک برای تایید یا رد ابتلا به براکسیسم ابتدا با معاینه فیزیکی وضعیت ماهیچه‌های فک، سلامت دندان‌ها و میزان آسیب به لثه را ارزیابی می‌کند. در صورتی که شواهدی از براکسیسم را مشاهده نمایید سوالاتی در مورد سلامت دندان‌ها، وضعیت خواب، میزان استرس روزانه، داروهای مصرفی و سایر علائم دندان قروچه از شما می‌پرسد.

در نهایت برای تشخیص بهتر، تصویربرداری رادیولوژی از فک و دندان یا پلی سومنوگرافی (تست خواب) انجام می‌شود.

درمان دندان قروچه

روش درمان دندان قروچه به علت بروز آن بستگی دارد. از این رو مراجعه به دندانپزشک تاثیر بسزایی در تشخیص به موقع و درمان براکسیسم دارد. البته در اغلب موارد این عارضه نیاز به درمان ندارد. زیرا اکثر مبتلایان، فشار زیادی به دندان‌‌های خود وارد نمی‌‌کنند.

اما در مواردی که آسیب شدید و جدی تشخیص داده شود اقدامات درمانی ضروری است. در ادامه روش‌های درمانی رایج برای درمان را توضیح می‌دهیم.

محافظ دندان برای درمان دندان قروچه

محافظ دندان یا نایت گارد وسیله ای است که از لاستیک نرم ساخته شده و قرار دادن آن در بین دندان‌ها در هنگام خواب باعث می‌شود دندان‌ها از هم فاصله داشته باشند و فشردن شدید دندان‌ها روی هم، آسیبی به آن‌ها وارد نکند. این روش باعث ترک عادت بهم فشردن دندان ها نمی‌شود و تنها آسیب‌ها و عوارض آن را در هنگام خواب کاهش می‌دهد.

اصلاح دندان‌ها در درمان براکسیسم

یکی از عوارض دندان قروچه سایش دندان‌ها و از بین رفتن مینای دندان است که باعث پوسیدگی و شکستگی دندان می‌شود. اگر سایش دندان‌ها توانایی جویدن غذا را مختل کرده باشد دندان پزشک با ترمیم آسیب دیدگی دندان، سطح جویدن دندان را اصلاح کرده و از این طریق مشکل بیمار را رفع می‌کند.

درمان دندان قروچه با ارتودنسی

در مواردی که مشکل براکسیسم به دلیل نامرتبی دندان‌ها، مشکلات و ناهنجاری‌های فک باشد می‌توان برای درمان از روش ارتودنسی استفاده کرد. ارتودنسی دندان‌ها با صاف کردن دندان، اصلاح موقعیت آن‌ها و رفع ناهنجاری‌های فک می‌تواند به درمان منجر شود.

البته عادت فشردن دندان ها به یکدیگر می‌تواند به دستگاه ارتودنسی آسیب برساند. لذا اغلب ارتودنتیست‌ها استفاده از نایت گارد را در طول دوره درمان ارتودنسی توصیه می‌کنند.

روش‌های روانشناختی برای درمان براکسیسم

راهکار موثر برای درمان این مشکل در افرادی که تنش‌های عصبی و استرس و اضطراب زیادی دارند، روش‌های روانشناختی است. مدیریت استرس و حفظ آرامش با روش‌هایی مانند مدیتیشن و یوگا و تغییر رفتار با انجام تمرینات مناسب تحت نظر دندانپزشک می‌تواند با کنترل استرس و اضطراب به درمان و ترک این عادت ناسالم کمک کند.

درمان دندان قروچه با بیوفیدبک (Biofeedback)

بیوفیدبک نام دستگاهی است که روی سر فرد قرار گرفته و با حس کردن انقباض عضلات صورت هنگام دندان قروچه صدایی تولید می‌کند. این صدا از کم شروع شده و به کم ‌کم افزایش می‌یابد تا زمانی که از بین برود. در واقع در این روش با تجهیزات نظارتی آموزش‌های لازم برای کنترل فعالیت ماهیچه فک به بیمار داده می‌شود.

طبق نتایح تحقیقات منتشر شده در scirp، روش درمانی بیوفیدبک تاثیر مثبتی در درمان عارضه دندان قروچه داشته است.

استفاده از دارو

اگر به دنبال دارو و قرص برای درمان دندان قروچه هستید باید بگوییم روش‌های دارویی که به طور متداول برای درمان این مشکل به کار می‌روند شامل موارد زیر است:

1. دارو‌های شل کننده عضلات: مصرف داروهای شل کننده عضلات قبل از خواب می‌تواند به کاهش شدت این مشکب در خواب کمک کند. البته این روش یک راه حل کوتاه مدت است.
2. تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس در افرادی که براکسیسم مزمن و غیر قابل کنترل دارند می‌تواند موثر باشد.
3. داروهای آرام بخش و کاهش ‌دهنده استرس و اضطراب: دارو‌های ضد افسردگی و آرامبخش در کوتاه مدت می‌تواند به کنترل استرس و در نتیجه درمان براکسیسم کمک نماید.

درمان اختلالات مرتبط با دندان قروچه

یکی دیگر از روش‌های درمان عارضه براکسیسم، درمان اختلالات مرتبط با آن است. از جمله:

• تغییر داروهایی که دندان قروچه را تشدید می‌کنند
• درمان اختلالات خواب از قبیل آپنه خواب
• درمان بیماری‌های دستگاه گوارش همچون رفلاکس معده

کمبود کدام ویتامین باعث دندان قروچه می شود؟

گاهی اوقات علت دندان قروچه می‌تواند به کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنیی مرتبط باشد. برای مثال کلسیم و منیزیم، تاثیر زیادی روی عملکرد عضلانی افراد و سیستم اعصاب آن‌ها دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند علت دندان قروچه در خواب بزرگسالان باشد.

مورد بعدی که در پاسخ به سوال کمبود کدام ویتامین باعث دندان قروچه می شود می‌توان نام برد، کمبود ویتامین‌های گروه B، به ویژه ویتامین B12 و همچنین ویتامین D است. ویتامین D نقش مهمی در سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها ایفا می‌کند و کمبود آن ممکن است باعث ضعف در ساختار دندانی و افزایش احتمال دندان قروچه شود.

پیشگیری از دندان قروچه

حال که علت دندان قروچه در خواب بزرگسالان را متوجه شدید، بد نیست با روش‌های پیشگیری از این مشکل هم آشنا شوید. راهکارهای زیر می‌توانند برای پیشگیری از این مشکل مفید باشند:

• مدیریت استرس: تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا، و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش تنش عضلانی و اضطراب کمک کنند.
• تمرینات فکی: تمرینات خاصی برای تقویت و آرام‌سازی عضلات فک وجود دارند و برای یادگیری آن‌ها می‌توانید با یک فیزیوتراپیست یا دندانپزشک مشورت کنید. این تمرینات از قفل شدن فک جلوگیری کرده و باعث کاهش این مشکل خواهند شد.
• استفاده از محافظ دندان: در صورتی که دندان قروچه در شب اتفاق می‌افتد، استفاده از محافظ دندان (نایت گارد) می‌تواند از آسیب به دندان‌ها جلوگیری کند.
• تنظیم عادات خواب: خواب کافی و منظم می‌تواند به کاهش مشکلات خواب و دندان قروچه کمک کند. همچنین، اجتناب از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب می‌تواند مفید باشد.
• مشاوره با پزشک: در صورت بروز مشکلات روانی یا اضطرابی، مشاوره با یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند به مدیریت این مشکلات کمک کند.
• رژیم غذایی مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D می‌تواند به سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها منجر شده و از دندان قروچه جلوگیری می‌کند.
• اجتناب از جویدن غیرضروری: پرهیز از جویدن آدامس یا سایر اشیاء غیرخوراکی می‌تواند به کاهش عادت دندان قروچه کمک کند.

علت شایع بودن دندان قروچه در کودکان

چرا ندان قروچه در کودکان شایع است؟ باید بگوییم که استرس و اضطراب ناشی از تغییرات محیطی، مانند ورود به مدرسه یا تغییر در روابط خانوادگی می‌تواند مهمترین علت دندان قروچه در کودکان باشد.

همچنین، علت دندان قروچه کودک در خواب ممکن است به دلیل ناهماهنگی در رشد دندان‌ها یا مشکلات فکی نیز بروز کند، به ویژه در دوره‌ای که دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی تبدیل می‌شوند.

علاوه بر این، برخی از کودکان ممکن است به طور طبیعی عادت به دندان قروچه داشته باشند. در مجموع، ترکیبی از عوامل روانی و فیزیکی باعث شایع بودن این مشکل در کودکان می‌شود.

درمان خانگی دندان قروچه

روش‌های متعددی برای درمان خانگی دندان قروچه وجود دارد که عوارض و احتمال بروز آن را کاهش می‌دهد. شما با رعایت نکات زیر بدون مراجعه به دندانپزشک می‌توانید مشکل براکسیسم را در خانه رفع کنید.

• پرهیز را مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین قبل از خواب از قبیل چای، قهوه و نوشابه‌های گازدار
• اجتناب از جویدن مداوم آدامس و اشیا سخت ماندن مداد که باعث عادت عضلات فک به فشارهای شدید می‌شوند
• قرار دادن کمپرس گرم روی گونه برای آرامش و شل شدن عضلات فک و صورت
• کاهش استرس و اضطراب با افزایش تحرک، مدیریت ذهن و دوری از محیط‌های پر نتنش
• ترک نوشیدن الکل و استعمال دخانیات

اگر علت براکسیسم مشکلات فک تشخیص داده شود نیز، می‌توان با روش‌های درمان انحراف فک مانند ورزش‌های مخصوص، مشکل را رفع کرد.

سوالات متداول

در ادامه به پرسش های متداول شما پاسخ می‌دهیم.

آیا درمان دندان قروچه در خانه امکان پذیر است؟

بله روش‌هایی مثل تغییر عادات غذایی، استفاده از کمپرس گرم، کاهش استرس و… می‌توانند به درمان این مشکل در خانه منجر شوند.

برای درمان دندان قروچه به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

برای درمان این مشکل باید به یک دندانپزشک ماهر مراجعه کنید اما گاهی اوقات ممکن است به یک روانشناس هم ارجاع داده شوید.

چه عواملی سبب بروز یا شدت دندان قروچه می‌شوند؟

عواملی مثل استرس و اضطراب، ساختار نامناسب دندان‌ها، جویدن آدامس و استعمال دخانیات یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی باعث تشدید این مشکل خواهند شد.

در این مطلب سعی کردیم در مورد علت دندان قروچه و روش های درمان آن با شما عزیزان صحبت کنیم. در صورتی که خود یا فرزندتان به این مشکل مبتلا هستید، باید برای جلوگیری از آسیب دیدن دندا‌ن‌ها، هرچه سریع‌تر برای درمان آن اقدام کنید.

اگر ساکن قم یا تهران هستید، می‌توانید به یکی از شعب کلینیک دکتر قریشی مراجعه کرده و برای درمان دندان قروچه کمک بخواهید. متخصصین ماهر و مجرب ما در این کلینیک، به خوبی شما را راهنمایی کرده و با توجه به شرایطی که دارید، بهترین روش درمانی را پیشنهاد خواهند داد.

مطالب مرتبط

بعد از ارتودنسی چه بخوریم؟ (لیست غذاهای نرم برای ارتودنسی) کاربرد و نحوه استفاده از موم ارتودنسی چیست؟ فضا نگهدار انواع آن و قیمت علت بوی بد دهان چیست؟ موثرترین روش های از بین بردن بوی بد دهان دندان نهفته چیست؟ از علت تا درمان راهنمای علت تغییر رنگ لثه و روش‌های درمان آن