ارتودنسی دندان نیش از درمان‌های مهم این رشته است؛ دلیل آن هم به نقش مهم این دندان در دهان، به ویژه پاره کردن و گاز زدن غذا برمی‌گردد. ناهنجاری دندان نیش، زیباییِ لبخند و بایت را هم شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در این مطلب قصد داریم دو مشکل مهمِ این دندان‌ها، یعنی نهفتگی و بیرون‌زدگی را از زوایای مختلف بررسی کنیم. همچنین، خواهیم دید ارتودنسی دندان نیش چقدر طول می‌کشد، چه مراحلی دارد و هزینه آن به چه شکل است. اما پیش از آن، خوب است یادآوری کنیم که دندان نیش کدام است و چه ساختاری دارد.
دندان نیش کدام است؟
دندان نیش (Canine or Cuspid Tooth) سومین دندان از مرکز است؛ با حرکت از مرکز به سمت چپ یا راست، دندان‌ها به این شکل هستند: ثنایای مرکزی > ثنایای جانبی > نیش.
این دندان تیز یک نقطه برجسته یا کاسپ (Cusp) دارد که برای پاره کردن یا سوراخ کردن غذا طراحی شده است. هرفرد چهار دندان نیش دارد: دو دندان نیش در فک بالا (چپ و راست) و دو دندان نیش فک پایین (چپ و راست).
دندان نیش مانند دیگر دندان‌ها دارای تاج (قسمت بالای لثه)، گردن و ریشه (قسمت داخل استخوان) است. سطح بیرونی آن لایه نازکی از میناست که عاج داخلی را می‌پوشاند. در مرکز آن هم پالپ وجود دارد که به کانال ریشه عروقی و عصبی متصل است.
چه کسانی به ارتودنسی دندان نیش احتیاج دارند؟
دندان‌های نیش اگر در موقعیت مناسب قرار نداشته (Ectopic) یا نهفته (Impacted) باشند، به اصلاح نیاز دارند:
- دندان‌هایی که در موقعیت مناسب نیستند و به درستی رشد نکرده‌اند، هنگام لبخند زدن دیده نمی‌شوند و در خط صحیح لبخند قرار نمی‌گیرند. بسته به نوع ناهنجاری، دندان نیش ممکن است کوتاه‌تر یا بلندتر از سایر دندان‌ها دیده شود
- دندان‌های نهفته هم به دلایل گوناگون موفق به جوانه زدن و رشد کامل نشده و در لثه باقی مانده‌اند. خطر اصلی این دندان‌ها، تحلیل ریشه‌های دندان‌های مجاور است.
هم نهفتگی دندان نیش و هم بیرون‌زدگیِ آن به درمان‌های ارتودنسی نیاز دارند، تا مشکلات زیبایی و همچنین مشکلات سلامت دندان (بایت صحیح، درست جویدن غذا و …) برطرف شوند.
ارتودنسی دندان نیش بیرون زده
همانطور که اشاره شد، بیرون‌زدگی دندان نیش (که اکثرا برای نیش‌های بالایی اتفاق می‌افتد) می‌تواند باعث ایجاد انواع مشکلات دندان و دندان شود. در وهله اول، ظاهر لبخند شما می‌تواند تحت تاثیر قرار بگیرد و باعث شود که اطراف دیگران احساس خودآگاهی داشته باشید.
علاوه بر این، بیرون‌زدگی دندان‌های نیش می‌تواند بخشی از یک مشکل کلی مانند مال‌اکلوژن یا تراز نامناسب دندان‌ها (بهم‌ریختگی) باشد. این موضوع می‌تواند به چالش در گاز گرفتن و جویدن، درد هنگام خوردن برخی غذاها و دندان قروچه (براکسیسم) دامن بزند.
با ارتودنسی دندان نیش بیرون زده و بهبود تراز کلی دندان‌ها می‌توان چنین زیبایی و سلامتی را برطرف کرد.
علت بیرون‌زدگی دندان‌های نیش چیست؟
عوامل مختلفی می‌تواند منجر به وضعیت نامناسب دندان‌های نیش شود؛ و مهمترین موضوع، موقعیت سایر دندان‌ها در دهان است.
اگر فاصله دندان‌ها با هم کم باشد (دندان‌ها ازدحام داشته باشند)، این می‌تواند باعث بیرون‌زدگی دندان نیش و رشد آن در موقعیتی متفاوت شود. ژنتیک و سابقه خانوادگی هم می‌تواند احتمال بروز این مشکل و نیاز به ارتودنسی دندان نیش بالا را افزایش دهد.
فرآیند اصلاح این دندان‌ها چگونه است؟
رایج‌ترین روش برای درمان دندان نیش بیرون‌زده، استفاده از بریس و سایر وسایل ارتودنسی است. فشار دقیقی که بریس‌ها اعمال می‌کنند، موقعیت دندان‌ها و نظم کلیِ آنها را بهبود می‌دهد. ممکن است از وسیع‌کننده کام یا پالاتال اکسپندر هم برای ایجاد فضای بیشتر برای جای‌گیری مناسب دندان‌های نیش استفاده شود.
به تدریج، فشار واردشده به دندان‌ها به هدایت دندان نیش بیرون‌شده در جای خود کمک می‌کند و تراز دندان‌های بیمار را در این فرآیند بهبود می‌بخشد. نتیجه نهاییِ ارتودنسی دندان نیش بیرون زده یک لبخند زیبا خواهد بود.
ارتودنسی دندان نیش بیرون‌زده چقدر طول می‌کشد؟
این درمان می‌تواند از چندماه تا یک‌سال طول بکشد؛ هرچند گاهی ممکن است زمان بیشتری هم لازم باشد. این موضوع بستگی به شدت ناهماهنگی و نامرتبیِ دندان‌های دارد.
سن بیمار هم می‌تواند بر طول درمان تاثیر بگذارد. درمان این مشکلات در کودکان و نوجوانان بسیار ساده‌تر از بزرگسالان است. ماهیت بلوغ طبیعی چنین است.
در طی جلسه مشاوره در مطب، ارتودنتیست می‌تواند تخمینی از زمان درمان و جدول زمانی نتایج را به بیمار ارائه دهد.
ارتودنسی برای نهفتگی دندان نیش
هنگامی که دندان‌های اصلی رشد می‌کنند، در حالت ایده‌آل از طریق لثه بدون هیچ مشکلی در محل خود در قوس دندانی بیرون می‌آیند. در برخی موارد، استخوان یا بافت نرم مسیر دندان را مسدود می‌کند و باعث گیر کردن یا نهفتگی آن می‌شود.
دندان‌های عقل و نیش شایع‌ترین دندان‌های نهفته هستند، اما دندان‌های ثنایا، پرمولر و دندان‌های آسیاب هم در معرض این مشکل هستند. دندان عقل نهفته به سادگی کشیده می‌شود، چون برای عملکرد صحیح دهان ضروری نیست. اما دندان‌های نیش نقش مهمی در سلامت دهان و توانایی شما در صحبت کردن و خوردن دارند.
به همین خاطر، درمان نهفتگی دندان نیش و کمک به رشد موفقیت‌آمیز آنها در قوس دندانی با جدیت بالایی انجام می‌شود.
علت نهفتگی دندان نیش چیست؟
دندان نیش به دلایل مختلفی ممکن است نهفته شود، مانند ازدحام بیش از حد یا وجود دندان‌های اضافی، فقدان دندان‌های طبیعی در بزرگسالان و کوچک بودن فک. اپن بایت، مشکلاتِ ساختار استخوان و ریفلاکس بلع نادرست در کودکان هم می‌تواند از دلایل این ناهنجاری باشد.
اگر دندان چنین وضعیتی داشته باشد، رشد آن معمولا با استفاده از جراحی و ارتودنسی تشویق می‌شود.
فرآیند اصلاح این دندان چگونه است؟
اولین گامِ اصلاح نهفتگی دندان نیش، ارتودنسی است که توسط متخصص ارتودنسی تکمیل می‌شود. بریس فضای لازم را برای رشد دندان نهفته ایجاد می‌کند، تا بتواند در موقعیت صحیح قرار بگیرد.
سپس جراح دهان و دندان یا پریودنتیست، عملی را برای آشکار کردن دندان به دام‌افتاده انجام می‌دهد. این جراحی شامل حرکت دادن لثه و یا بافت استخوانی است که دندان را پوشانده.
در ادامه درمان، متخصص ارتودنسی از بریس‌ها به عنوان لنگر استفاده می‌کند و دندان نهفته را با استفاده از یک براکت ارتودنسی کوچک و زنجیره‌دار به طرف جای صحیح‌اش می‌کشد. زنجیر به آرامی دندان نهفته را هنگامی که به سمت داخل دهان بیرون می‌آید، به محل خود هدایت می‌کند.
مدت زمان ارتودنسی دندان نیش نهفته چقدر است؟
هنگامی که برای معاینه به ارتودنتیست مراجعه می‌کنید، از دهان و صورت بیمار عکس‌برداری می‌شود. به این ترتیب، متخصص محل هردندان نهفته را دقیقا می‌بیند و می‌تواند یک برنامه درمانی دقیق را برنامه‌ریزی کند.
مدت زمان ارتودنسی دندان نیش نهفته می‌تواند بین شش‌ماه تا یکی‌دو سال طول بکشد. اگر مشکلات ارتودنسی دیگری مانند مشکلات بایت یا ناهماهنگی وجود داشته باشد، احتمال دارد که استفاده از بریس برای مدت طولانی‌تری تجویز شود.
هزینه ارتودنسی دندان نیش بیرون زده و نهفته
در وهله اول، هزینه ارتودنسی دندان نیش بیرون زده به شدت ناهنجاری (فرضا تعداد دندان‌های مشکل‌دار)، نوع بریس استفاده‌شده، طول درمان، مهارت و تخصص ارتودنتیست بستگی دارد. البته باید این موضوع هم توجه کرد که آیا برای اصلاح دندان(های) بیرون زده جراحی فک هم لازم هست یا خیر.
هزینه ارتودنسی دندان نیش بیرون زده معمولا از درمان دندان نهفته کمتر است؛ چون در حالت دوم، هزینه جراحی را هم باید در نظر گرفت. آخرین هزینه ارتودنسی برای درمان‌های رایج را پیش‌تر با جزئیات در بخش دیگری توضیح داده‌ایم.
ارتودنسی برای یک دندان انجام نمی شود و برای حداقل یک فک انجام می شود. هزینه ارتودنسی برای هر فک حدودا ۳۵ میلیون تومان است
مزایای ارتودنسی دندان های نیش
برای آشنایی با مزایای اینکار، در اصل باید بدانید که بیرون‌زدگی یا نهفتگی دندان نیش چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؛ مزایای این درمان، برطرف کردن این پیچیدگی‌هاست.
اگر دندان نیش نهفته باشد، بسیار بعید است که به طور طبیعی و خودبه‌خود بیرون بیاید. مداخله جراحی به دندان کمک می‌کند تا در محل مناسب رشد کند. در صورت انجام ندادن ارتودنسی دندان نیش بالا و اصلاح نشدن نهفتگی، مشکلات جدی بیمار را درگیر خواهد کرد، از جمله:
- درد فک
- دندان قروچه
- مشکل در غذا خوردن؛ اگر دندان خیلی بالا باشد، نمی‌توانید به درستی غذا را گاز بزنید.
- جابه‌جایی یا شلوغی دندان‌ها
- آسیب ریشه دندان‌های مجاور
- از دست دادن دندان
- عفونت
- مال‌اکلوژن (ناهمترازی دندان‌ها)
از طرف دیگر دندان‌های نیش بیرون‌زده ممکن است لبخند بی‌نقصی که مدنظر فرد است را تحت تاثیر قرار دهد، و این می‌تواند عزت نفس بیمار را کاهش دهد. نهفتگی دندان هم مشکلات مشابهی را ایجاد می‌کند، از جمله اینکه منجر به بایت ناقص می‌شود و سلامت دندان‌های مجاور را تهدید می‌کند.
آیا کشیدن دندان برای ارتودنسی دندان نیش بالا یا پایین ضروری‌ست؟
گاهی اوقات ناهنجاری‌های مربوط ازدحام دندانی و نبود فاصله بین آنها به قدری چالش‌برانگیز است، که دستگاه‌های ارتودنسی به تنهایی قادر به درمان صحیح این مشکل نیستند.
در چنین شرایطی، ممکن است کشیدن دندان (معمولا آسیا) لازم باشد. پس از کشیدن دندان نیز مراقبت‌های ارتودنسی برای بهبود تراز کلی دندان‌ها انجام می‌شود. اگر هم لازم باشد خود دندان نیش کشیده شود، با ایمپلنت می‌توان تعادل دهان و دندان را ایجاد کرد.
باز هم باید تاکید کنیم که اینکار در همه موارد برای درمان نهفتگی دندان نیش یا بیرون‌زدگیِ آن ضروری نیست.
آیا ارتودنسی یک دندان نیش ممکن است؟
ناهماهنگی تنها یک دندان می‌تواند نتیجه مستقیم مکیدن انگشت شست، آسیب قبلی به صورت یا موارد دیگر باشد. برای ارتودنسی یک دندان نیش، ممکن است بتوانیم از بریس‌های جزئی (Partial Braces) استفاده کنیم که تنها به تعداد خاصی از دندان‌ها نیرو وارد می‌کنند.
البته این شرایط بسیار به ندرت پیش می‌آید، و برای ارتودنسی دندان نیش بالا یا پایین باید روی کل فک و بعضا هردو فک دستگاه را نصب کرد. دادن پاسخ قطعی تنها با معاینه شما توسط متخصص میسر می‌شود.
سوالات متداول درباره ارتودنسی دندان نیش و هزینه آن به طور معمول شامل موارد زیر می‌باشد:
۱. چرا ارتودنسی دندان نیش لازم است؟
ارتودنسی دندان نیش معمولا برای تصحیح موقعیت دندان‌ها، بهبود عملکرد گاز گرفتن و جویدن، و اصلاح مسائل زیبایی‌شناختی انجام می‌شود.
۲. هزینه ارتودنسی دندان نیش چقدر است؟
هزینه ارتودنسی بسته به پیچیدگی مورد، نوع دستگاه ارتودنسی (مانند سنتی، سرامیکی، یا شفاف)، و مکان مطب دندانپزشکی می‌تواند متفاوت باشد.
۳. آیا ارتودنسی دندان نیش دردناک است؟
در حین نصب و تنظیم دستگاه‌های ارتودنسی ممکن است کمی ناراحتی یا درد وجود داشته باشد، اما این موارد معمولا قابل کنترل هستند.
۴. چقدر زمان می‌برد؟
بسته به پیچیدگی مورد از ۶ ماه الی ۱۸ ماه
۵. آیا ارتودنسی دندان نیش برای هر سنی مناسب است؟
ارتودنسی می‌تواند در هر سنی انجام شود، اما بهترین نتایج معمولا در سنین جوانی حاصل می‌شود.
۶. چگونه مراقبت از دندان‌ها در طول ارتودنسی انجام می‌شود؟
بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است و شامل مسواک زدن دقیق و استفاده از نخ دندان و محصولات خاص برای ارتودنسی می‌باشد.
۷. آیا بعد از ارتودنسی نیاز به نگهدارنده است؟
برای جلوگیری از تغییر مجدد موقعیت دندان‌ها، استفاده از نگهدارنده‌ها پس از درمان ارتودنسی معمولا توصیه می‌شود.
۸. آیا ارتودنسی تأثیری بر تکلم یا خوردن دارد؟
در ابتدای درمان ممکن است کمی تأثیر بر تکلم یا خوردن داشته باشد، اما این مشکلات معمولا به سرعت حل می‌شوند.
