بوی بد دهان از چیست؟ آیا این مسئله باید ما را نگران کند، یا مسواک بزنیم و بی‌نگرانی روزمان را ادامه دهیم؟ گاهی‌اوقات بدبو بودن دهان قابل پیش‌بینی و طبیعی‌ست، اما سرسخت بودن آن می‌تواند نشانه سبک زندگی نه‌چندان سالم و یا یک بیماری مزمن باشد.
با ما همراه باشید تا ببینیم بوی بد دهان از چیست، چه علائمی دارد، و درمان‌های خانگی و پزشکی برای از بین بردن‌اش (برای همیشه!) چه چیزهایی هستند.
بوی بد دهان از چیست؟
طبق پژوهش مجله‌های معتبر پزشکی مانند Hopkins Medicine، دلایل رایج و نادر این عارضه عبارت‌اند از:
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- بیماری‌های لثه
- بیماری‌های مربوط به دهان
- بیماری‌های گوارشی
- تأثیر رژیم غذایی
- سنگ لوزه
- استعمال انواع دخانیات به‌ویژه سیگار
- مصرف برخی داروها
- برخی بیماری‌ها مانند دیابت یا سرطان‌های سر و گردن
- اختلال کبدی یا کلیوی
- اختلالات متابولیک
- سندروم شوگرن (از بیماری‌های خودایمنی)
در ادامه دلایل رایج این مشکل را دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم.
بهداشت ضعیف دهان و دندان
هرگاه بپرسید بوی بد دهان از چیست، ابتدا به همین موضوع اشاره میشود. اگر بهداشت دهان و دندان‌تان را به‌درستی رعایت نکنید، ذرات غذا در دهان می‌مانند، یک لایه چسبنده از باکتری‌ها (پلاک) روی دندان‌ها تشکیل می‌شوند، و باعث ایجاد بوی بد می‌شوند. اگر ارتودنسی داشته باشید، رعایت بهداشت مهم‌تر هم میشود.
بیماری‌های لثه
وقتی دندان‌ها خوب تمیز نشوند، پاکت‌هایی از پلاک بین دندان‌ها و لثه ایجاد میشود که لثه‌ها را تحریک می‌کند. نخستین مرحله بیماری لثه «ژنژیویت» نام دارد که با قرمزی، ورم لثه و اندکی خونریزی همراه است. مراحل پایانی بیماری لثه هم تحلیل استخوان یا «پریودنتیت» را به دنبال دارد؛ بنابراین درمان التهاب لثه را جدی بگیرید!
بیماری‌های دهان
بیماری‌های مربوط به حفره دهان هم می‌توانند علت بوی بد دهان باشند، از جمله:
- خشکی دهان: بزاق دهان را پاک می‌کند و ذرات تولیدگر بو را از بین می‌برد. بنابراین وقتی بزاق به‌اندازه کافی ترشح نشود، بوی بد پررنگ میشود. دهان به‌طور طبیعی هنگام خواب کمی خشک میشود؛ اما اگر به صورت مزمن از آن رنج می‌برید، باید بدانید که دلیل آن از کم‌آبی بدن تا استرس، افزایش سن و … متغیر است.
- سنوزیت: تورم سینوس و مجرای بینی هم باعث خشکی دهان و هم ترشح پشت حلق می‌شوند، که هردو می‌توانند علت بوی بد باشند. باکتری‌های پنهان‌شده درون سینوس‌ها هم به این معادله اضافه می‌شوند و بوی بد دهان را تشدید می‌کنند.
- آبریزش بینی: آبریزش بینی معمولاَ با ترشحات پشت حلق همراه است؛ یعنی زمانی‌که مخاط بینی و ترشح سینوس‌ها پشت گلو جمع میشود. این نوع مخاط معمولاً پُر از باکتری و موادی است که باکتری‌ها هضم می‌کنند؛ بویی بسیار قوی دارد و ممکن است پس از چندبار مسواک زدن زبان هم از بین نرود.
- عفونت لوزه: اصولاً عفونت از دلایل مهم بوی بد دهان است؛ به‌همین ترتیب، تولید چرک در غشاهای مخاطی اطراف لوزه‌ها هم می‌تواند علت بوی بد باشد. سنگ لوزه و گیر کردن ذرات غذا در حفره‌های آن هم می‌توانند بوی بدی ایجاد کنند.
- آسم: افرادی که آسم دارند به‌طور مکرر می‌پرسند که بوی بد دهان از چیست. مهمترین علت این موضوع خشکی دهان است، چون بیشتر این افراد با دهان نفس می‌کشند. استنشاق‌های دارویی برای آسم هم بعضاً می‌توانند باعث خشکی دهان و بوی بد آن شوند.
بیماری‌های گوارشی و بوی بد دهان
گاهی‌اوقات برای اینکه ببینیم بوی بد دهان از چیست، باید علت را در جایی به‌جز حفره دهان، از جمله سیستم گوارش، جست‌وجو کنیم.
وقتی هضم به‌دلیل رفلاکس معده به مری، رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک، بیماری کرون، سلیاک یا … آهسته شود، غذای باقی‌مانده توسط باکتری‌ها تجزیه شده و بوی ناخوشایند ترکیبات گوگردی از آنها آزاد میشود. بیماری‌های گوارشی می‌توانند علت تلخی دهان هم باشند.
تاثیر رژیم غذایی بر بوی بد دهان
عادات غذایی می‌تواند متابولیسم و فلور گوارشی (به‌عنوان مثال، باکتری‌های روده) افراد، و به‌دنبال آن بوی نفس آنها را تغییر دهد. در ادامه بیشتر توضیح داده‌ایم:
- قهوه: قهوه اسیدی است و می‌تواند pH طبیعی دهان را تغییر دهد و آن را اسیدی کند. محیط‌های اسیدی هم رشد باکتری‌ها را تشویق، و بوی بد دهان را بدتر می‌کنند.
- الکل: هرچند الکل مایع و آبکی است، اما باعث کم‌آبی بدن، کاهش بزاق و در نتیجه خشکی دهان میشود. هنگامی هم که دهان خشک است باکتری‌ها بیشتر رشد می‌کنند و باعث بوی بد می‌شوند.
- مصرف زیاد قند: رژیم غذایی با قند زیاد می‌تواند منجر به تشکیل پلاک و بوی بد دهان شود. از طرف دیگر، قند خوراک اصلی باکتری‌های درون دهان است؛ این باکتری‌ها از قند تغذیه می‌کنند و خوراکی‌های شیرین را به بوی بد (ترش‌مانند) تبدیل می‌کنند.
- پروتئین زیاد: رژیم‌های پُر پروتئین می‌توانند بدن را وارد فاز کتوز کنند و باعث ایجاد کتون شوند. کتون‌ها بویی قوی دارند که به‌سادگی (با شستن دهان و مسواک زدن) از بین نمی‌رود.
- رژیم کم کربوهیدرات: رژیم‌های اصطلاحاً لوکرب هم مانند رژیم‌های با پروتئین بالا باعث کتوز و بوی بد در دهان می‌شوند.
علائمی که همراه با بوی دهان ظاهر می‌شوند
نشانه‌های دیگری که معمولاً بوی دهان را همراهی می‌کنند عبارت‌اند از:
- احساس تلخی یا مزه‌های ترش و فلزی در دهان
- خشکی دهان و غلیظ شدن بزاق
- تجمع ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها و زیر خط لثه
- خشکی گلو و صاف کردن گلو به‌طور مکرر
- بوی بسیار شدید دهان و احساس سوزش روی زبان پس از بیدار شدن
- خلط گلو و ترشحات پشت حلق
رفع بوی بد دهان برای همیشه
در بیشتر موارد، از بین بردن بوی بد دهان راهکارهای بسیار ساده‌ای دارد، مانند:
- روزانه حداقل دوبار با خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک نرم-متوسط دندان‌های خود را مسواک بزنید. فراموش نکنید که صرفاً مسواک زدن کافی نیست، و روش صحیح مسواک زدن هم فوق‌العاده مهم است.
- یکی از راهکارهای مؤثر رفع بوی بد دهان برای همیشه، تمیز کردن زبان (به‌ویژه یک‌سوم انتهایی آن) با مسواک معمولی یا مسواک زبان پاک‌کن است. بیشتر باکتری‌هایی که باعث بوی بد دهان می‌شوند، روی زبان زندگی می‌کنند.
- حتما پس از هر وعده غذایی از نخ دندان استفاده کنید، و ذرات باقی‌مانده غذا را از بین دندان‌ها و زیر لثه‌ها به‌دقت پاک کنید. در صورت امکان، دهانشویه (ترجیحاً حاوی فلوراید) را هم به روتین‌تان اضافه کنید.
- به‌اندازه کافی آب بنوشید. همان‌طور که دیدید، خشکی دهان از دلایل اصلی این عارضه است. به‌همین خاطر، هیدراته نگه داشتن بدن کمک بزرگی به رفع بوی بد دهان می‌کند.
- برای افزایش ترشح بزاق و جلوگیری از خشکی دهان، می‌توانید آدامس‌های بدون قند هم بجوید.
درمان های خانگی از بین بردن بوی بد دهان
موارد بالا بهتر است در روتین روزانه جای بگیرند. اما اگر این راهکارها کافی نبودند، برای بوی بد دهان چه کنیم؟ یک گزینه استفاده از درمان‌های خانگی است که در ادامه معرفی‌شان کرده‌ایم:
۱. غرغره آب نمک
آب نمک از قدیمی‌ترین پاسخ‌ها به این سوال است که چگونه بوی بد دهان را از بین ببریم. غرغره آب نمک (ولرم تا گرم) برای از بین بردن باکتری‌های گلو، لوزه‌ها و کاهش بوی بد بسیار کارساز است.
۲. جعفری تازه
جعفری مقدار زیادی کلروفیل دارد که می‌تواند بوی بد دهان را کنترل کند، و ترکیبات گوگردی بدبو را تا حد خوبی کاهش دهد. بدین منظور کافیست پس از هر وعده غذایی چند برگ جعفری تازه بجوید.
۳. میخک تازه
برای از بین بردن بوی بد دهان می‌توانید اندکی میخک را هم به‌آرامی بجوید. میخک حاوی اوژنول (یک آنتی‌باکتریال قوی) است. روغن آزادشده از میخک بسیار تند است؛ به‌همین خاطر باید آن را به‌آرامی در دهان‌تان بچرخانید. بهتر است از روغن میخک استفاده نکنید، چون بسیار قوی است و می‌تواند زبان و دهان بسوزد.
۴. دهانشویه بیکینگ پودر
یک قاشق چای‌خوری بیکینگ پودر را در یک فنجان آب حل کنید؛ حالا شما یک دهانشویه طبیعی برای خنثی کردن pH دهان دارید. می‌توانید به این ترکیب چندقطره روغن نعنا هم اضافه کنید تا خاصیت ضدمیکروبی دهانشویه‌تان چندبرابر شود.
۵. چای سبز و چای نعنا
برای رفع بوی بد دهان برای همیشه می‌توانید روزانه یک الی دو فنجان چای سبز هم بنوشید. طبق پژوهش‌های انجام‌شده، چای سبز دارای خواص ضدعفونی‌کننده و خوشبوکننده است که می‌تواند به‌طور موقت نفس را خوشبو کند. چای نعنا هم تأثیر مشابهی دارد.
قبل از خواب دو فنجان چای دم کرده و یک شب در یخچال قرار دهید. چای خنک خود را در یک بطری آب بریزید و آن را روی کار بیاورید. در طول روز به آرامی از آن بنوشید. چای نعناع سبز را از اینجا بخرید.
۶. ماست پروبیوتیک
ماست حاوی باکتری‌های سالمی به‌نام لاکتوباسیلوس است، که باکتری‌های تولیدکننده بوی بد در روده را کنترل می‌کنند. پروبیوتیک‌های موجود در ماست هم در کاهش و از بین بردن بوی بد دهان به‌شدت مؤثر هستند. برای کنترل این عارضه، پیشنهاد میشود روزی یک کاسه ماست ترجیحاً پروبیوتیک و بدون چربی میل کنید.
۷. سیب
ترکیبات طبیعی سیب خام اثر قدرتمندی روی بوی دهان دارد، به‌ویژه اگر بوی بد به‌خاطر مصرف سیر و پیاز باشد. جالب است که این ترکیبات صرفاً دهان را خوشبو نمی‌کنند، بلکه ترکیبات تولیدکننده بو در جریان خون را هم خنثی می‌کنند.
روش‌های دندانپزشکی برای درمان بوی بد دهان
دندانپزشک‌ها علاوه‌بر معرفی مسواک، خمیر دندان و دهانشویه مناسب، می‌توانند با درمان‌های تخصصی نیز به رفع این عارضه کمک کنند:
- جرمگیری عادی: در این روش، پلاک‌های سخت‌شده (تارتار) با ارتعاشات قلم اولتراسونیک از روی دندان‌ها جدا می‌شوند. در این روش آب هم به صورت مداوم آب اسپری میشود تا هم سر دستگاه خنک شود، هم جرم‌ها کاملاً پاک شوند.
- کورتاژ لثه: اگر بوی بد دهان به‌دلیل تجمع پلاک زیر لثه‌ها باشد، آنقدر که لثه هم بیمار و ملتهب شده باشد، از این روش استفاده میشود. منظور از کورتاژ لثه برداشتن و تراشیدن دیواره لثه پاکت پریودنتال است، که با هدف پاک کردن باکتری‌های جمع‌شده زیر لثه انجام میشود.
روش‌های پزشکی برای رفع همیشگی بوی نامطبوع دهان
اگر ریشه مشکل یک بیماری مزمن باشد، رفع بوی بد دهان برای همیشه بدون درمان آن ممکن نیست. بنابراین حتماً به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های لازم را انجام دهید تا مطمئن شوید درگیر بیماری‌های تنفسی، گوارشی، کبدی و کلیوی نیستید.
می‌توانید درباره اسم قرص برای رفع بوی بد دهان و روش استفاده از آنها هم با متخصص مشورت کنید.
آیا بوی بد دهان خطرناک است؟
همه افراد بوی بد دهان را گهگاه تجربه می‌کنند، که پس از مدتی هم از بین می‌رود. اما اگر بوی بد با گذشت زمان، شستشوی دهان، مسواک زدن و … پابرجا باشد، یعنی با «هالیتوز مزمن» روبه‌رو هستیم. این وضعیت نشان‌دهنده وجود مشکل در بهداشت دهان و دندان، یا بیماری‌ای است که بخشی از بدن شما را تحت تأثیر قرار داده.
تشخیص پزشکی برای بوی بد دهان
اگر با مطالعه دلایل بالا نتوانستید علت بوی بد دهان را پیدا کنید، باید به متخصص مراجعه کنید. ازآنجاکه دهان یکی از مجراهای اصلی بدن است، دلایل مختلفی می‌تواند باعث بوی بد در آن شود. با آزمایش‌های تخصصی می‌توان احتمالات پزشکی برای این مشکل را پیدا کرد. روش‌های پزشکی که به تشخیص منشا بوی بد کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
- کروماتوگرافی گاز: با استفاده از کروماتوگرافی گاز مقدار سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید اندازه‌گیری می‌شوند.
- آزمون BANA :BANA سطح آنزیم‌های بدن را که به دلیل وجود باکتری‌های بدبو هستند، می‌سنجد.
- هالیمتر: با هالیمتر می‌توان میزان سولفور بدن را سنجید تا متوجه علت بوی دهان شد.
- تست بتا گالاکتوزیداز: با این تست سطح آنزیم بتا گالاکتوزیداز مشخص میشود.
چطور از ایجاد بوی بد دهان پیشگیری کنیم؟
اکنون که می‌دانید بوی بد دهان از چیست، مسلماً می‌توانید روش‌های پیشگیری از آن را هم حدس بزنید، مانند:
- رعایت بهداشت دهان دندان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به‌طور منظم
- تمیز کردن دقیق دندان‌های مصنوعی (اگر دندان مصنوعی دارید)
- تأمین آب بدن با نوشیدن آب کافی
- جویدن آدامس‌های بدون قند برای افزایش بزاق
- کنترل تنفس دهانی برای جلوگیری از خشکی دهان
- پیروی از رژیم‌های غذایی متعادل همراه با سبزیجات و میوه‌های تازه
- محدود کردن عادات ناسالم مانند استعمال دخانیات یا مصرف الکل
- مراجعه منظم به دندانپزشک جهت معاینه و جرمگیری دندان‌ها در صورت لزوم
امیدواریم حالا بهتر بدانید بوی بد دهان از چیست و اساساً این مشکل از کجا ناشی میشود. اگر مدت‌ها از آخرین معاینه‌تان گذشته یا احساس می‌کنید باید دندان‌هایتان را جرمگیری کنید، روی «دریافت رایگان نوبت» بزنید تا در مطب مجهز دکتر «سعید قریشی» ویزیت شوید. اگر سوالی دارید نیز از طریق بخش «تماس با ما» در ارتباط باشید.
من دهنم بو میده .همه میگن از معدمه.میشه یه راهکار بهم بدین؟
من حدوداً ۲۳ ساله هستم بیشتر از ۱۰ سال میشود که احساس بوی بد دهان را دارم، بعداز خواب روی زبانم زرد میشه یا به زودی غذا نخورم روی زبانم زرد میشه یعنی از این بوی بعد خیلی رنج میبرم بنظرم دائمی است. علت این را دقیق نمیدانم😞